Wat opa Rudi niet vertelde

[p. 71]

De vloek van Ba Yusu

Het was donderdag, mijn vaste bezoekdag aan mijn 83-jarige oma Sasa. Ik ben haar enige kleindochter en heb me voorgenomen om deze dag niet over te slaan. Oma woont niet zo ver van de middelbare school die ik bezoek. Dus op donderdag ga ik na school direct naar haar toe. Ik kan over alles en nog wat met haar praten. Ze kan boeiend vertellen, vooral over vroeger.

Nadat ik had gesmuld van een heerlijke moks'aleysi, vroeg ik haar of een vloek van invloed kan zijn op iemand zijn leven.

‘Waarom wil je dat weten?’ vroeg oma.

‘Omdat een klasgenoot van me vandaag vertelde dat haar moeder een vloek over haar broer had uitgesproken. Hij had haar wagen bij het dobbelen verpand.’

‘Wel Anna’, zo noemt ze me altijd, ‘ik ga je iets vertellen dat ik als jonge vrouw heb meegemaakt.’

‘Ja oma, ik luister...’

‘Ik woonde op Krepi naast de familie Belamie: vrouw Carolien, dochter Magda, zoon Marcel en opa Yusu, meer bekend als Ba Yusu. Vrouw Carolien was schoonmaakster bij de overheid, Magda was schoolgaand en Marcel werkte bij een fietsenreparateur.

[p. 72]

Hij was van de technische school weggestuurd wegens veelvuldig verzuim. Het was een rustige en beleefde jongen, maar hij raakte steeds in problemen met de rechterlijke macht. Meestal, als ik naar Marcel vroeg, zei vrouw Carolien: ‘Ai baya, hij is weer daar.’ Dan wist ik dat hij in de gevangenis zat. Door zijn rustig gedrag werd hij steeds weer op vrije voeten gesteld.

Op een avond hoorde ik geschreeuw bij de familie Belamie. Ik keek naar buiten en zag enkele mannen met geweren over het erf rennen. Een van hen trapte de deur open en drong het huis binnen. De andere buren hadden hun ramen opengegooid. ‘Waai, waai!" hoorde ik vrouw Carolien gillen. Ik zag twee mannen met Marcel geboeid tussen hen in, naar buiten komen.

De volgende dag vertelde Carolien me dat Marcel de vorige avond met enkele kennissen op de hoek stond te praten, toen er plotseling enkele politieagenten ter plekke verschenen. Marcel wist te ontkomen en rende naar huis. Hij wist niet dat die jongens twee dagen daarvoor een overval op een winkelier hadden gepleegd. Ik vond het zo jammer voor die jongen’, zei oma hoofdschuddend. ‘Zal ik wat te drinken voor u halen, oma?’ Nadat oma Sasa haar dorst had gelest, vertelde ze verder.

‘Na drie weken kwam Marcel vrij, omdat hij een waterdicht alibi had. Carolien zei dat ze al moe was om telkens de stoep van het gerechtsgebouw te beklimmen. Ze stond er alleen voor, want van Ba Yusu hoefde ze geen medewerking te verwachten. Hij wilde niet eens praten over de gebeurtenissen rond Marcel.

Als ze tot Marcel sprak, leek het alsof hij niet verstond waarover ze het had. Hij gaf nooit antwoord, trok alleen zijn schouders op. Ten einde raad besloot Carolien naar een lukuman te gaan. Ze vroeg Ba Yusu om met haar mee te gaan, maar hij weigerde. Hij zei dat Magda maar met haar moest gaan. Die Ba Yusu, hij reageerde nooit op dingen die binnen het gezin gebeurden’, zei oma. ‘Dus gingen ze met z'n drieën naar de lukuman.’

‘Heeft ze u verteld wat die helderziende vond?’ onderbrak ik oma Sasa.

‘Nu moet je goed luisteren’, zei oma. Ik ging verzitten om geen enkel woord te missen.

‘Die lukuman zei haar dat hij niets voor Marcel kon doen. Ze moest thuis het probleem met Ba Yusu bespreken. Hij gaf Carolien een middel om hem mild te stemmen.

[p. 73]

In ieder geval zat ik die avond buiten, toen ik Marcel hoorde schreeuwen: ‘Opa, zeg wat er met me aan de hand is, want die man zei dat u alles weet.’ Omdat ik hem zo afschuwelijk hoorde schreeuwen, besloot ik ernaartoe te gaan. Carolien en ik leefden als familie. En daar zag ik Ba Yusu zitten, met de anderen om hem heen. Ik vroeg wat er aan de hand was, en Carolien zei dat ze bezig waren opa te ondervragen over hetgeen ze me die middag had verteld. ‘Je kunt blijven’, zei Carolien tegen me.

Wel, ik kreeg koude rillingen toen ik hoorde wat Ba Yusu te vertellen had.

Als jong meisje woonde Carolien met haar ouders en vier andere kinderen buiten de stad. Eens ontdekte haar vader dat zijn spaargeld verdwenen was. Hij vroeg aan eenieder in het gezin, wie zijn geld genomen had. Iedereen antwoordde ontkennend. Ook de buurkinderen die vaak in huis kwamen, werden ondervraagd. Huilend vertelde Ba Yusu verder: ‘omdat hij niet te weten kwam wie zijn geld genomen had, besloot hij om zelf de dief te straffen.’ Carolien begon te gillen en opa huilde nog heviger.

‘Wat is er met jullie aan de hand’, vroegen Magda en Marcel tegelijk.

‘Ma, vertel me, want naar het schijnt weet u er meer van’, zei Marcel. Carolien vertelde dat haar vader naar de begraafplaats was geweest. Daar had hij enkele rituelen gepleegd en een yorka opgeroepen. Hij gaf deze de opdracht om ervoor te zorgen dat alle mannelijke nazaten van de dief, hun leven in de gevangenis zouden doorbrengen.

Ba Yusu gilde opeens: ‘Mijn God’, hield zijn linkerborst vast en strompelde naar zijn kamer.

‘Moet ik zo verder leven’, schreeuwde Marcel, ‘dan ga ik liever dood.’

‘En heeft Ba Yusu Marcel kunnen helpen?’

‘Neen, mijn kind. Het was vijf uur in de ochtend toen ik iemand hoorde gillen. Het gegil kwam uit het huis van de familie Belamie.

Ik kleedde me aan en ging naar buiten.

Intussen was het erf vol met buurtbewoners. Ze spraken door elkaar. Carolien kwam naar me toe en begon te huilen. We gingen naar binnen, en wat ik zag kon ik niet geloven. Ba Yusu lag stijf op de vloer met zijn hand op zijn linkerborst. In een andere kamer lag Marcel op zijn bed.

[p. 74]

Een halfvolle fles met een doodskop op het etiket lag op de vloer. Rond tien uur verschenen de politie, een arts en twee lijkwagens.’

Mathilda Inge