Nederduitsche spraekkunst

Het X. Kapittel.

DE Woortgronding onderzoekt alle uit Lettergreepen gemaekte enkele Woorden, naer hunne Verdeeling.

By de Nederlanders zyn de Woorden, gelyk by andere volken, als byzondere Spraekdeelen geschift.

Deeze zyn negen in getal, en draegen de naemen van Geslachtwoorden, Naemwoorden, Voornaemwoorden, Werkwoorden, Deelwoorden, Bywoorden, Voegwoorden, Voorzetsels en Tuschenwerpingen.

Deeze worden gedeelt in Veranderlyke en Onveranderlyke.

[p. 45]

Veranderlyk zyn de Geslachtwoorden, Naemwoorden, Voornaemwoorden, Werkwoorden, Deelwoorden.

Onveranderlyk zyn alleen of ten meesten deele (als namaels breeder gezien zal worden) de Bywoorden, Voegwoorden, Voorzetsels en Tuschenwerpingen.

De Geslachtwoorden zyn Woordekens, die, in onze spraeke vooraengezet, het Geslacht des volgenden Naemwoorts of Deelwoorts bekent maeken.

En deeze zyn tweërlei, Het Bepaelende of Eigentlyke, en het Nietbepaelende of Oneigentlyke.

Het Bepaelende Geslachtwoort is, door wiens voorzetting een gemeen Naemwoort op een zeker ding of persoon geduidt, en dus iet zekers benoemt wordt.

Dit is De en Het : De Man, De Vrou, Het Kint.

Het Nietbepaelende Geslachtwoort is, door wiens voorzetting geen zeker ding of persoon byzonderlyk wordt uitgedrukt, maer het gemeene Naemwoort by zyne ruime beduidenis gelaeten; zoo dat hier door iet zekers onbepaelt blyft. Dit is Een, Eene, Een; Een Vader, Eene Moeder, Een Kint.

Van deeze Geslachtwoorden zyn deeze Regels in acht te neemen:

1. Het Bepaelende Geslachtwoort is in het Meervouwige Getal in alle drie Geslachten gelyk, uitgezondert den Geever en Neemer van het Vroulyke.

2. Het Nietbepaelende Geslachtwoort heeft geen Meervouwigh Getal.

[p. 46]

3. De Roepende Naemval ontbreekt in alle drie Geslachten en in beide Getallen; waer voor de Roepletter O met of zonder Gy gebruikt wordt.

4. De Aenklaeger is met den Noemer en Geever in het Vroulyke en Onzydige Geslachte gelyk.

Ondertusschen zyn deeze Regels alleen waerachtigh buiten de Uitgangen der Naemvallen, die van de Hoogduitschen door de Nederduitschen in het Vroulyke en Onzydige Geslachte van beiderlei Geslachtwoort overgenoomen, en door of aen ieder Naemval gehecht zyn.

5. De Geever en Neemer zyn overal in beiden gelyk.

Dit blykt uit de volgende voorbeelden allerklaerst.

Het Bepaelende Geslachtwoort heeft in het Eenvouwige Getal van het

	Manlyke	Vroulyke	Onzydige Geslacht,
N.	De	De	Het
T.	Des	Der	Des
G.	Den	De of Der	Het of Den
A.	Den	De	Het
R.	O.	O..	O..
N.	van Den	van De of Der	van Het of Den

In het Meervouwige Getal

N.	De	De	De
T.	Der	Der	Der
G.	Den	De	Den
A.	De	De	De
R.	O..	O..	O..
N.	van Den	van De	Van Den.

[p. 47]

Het Nietbepaelende Geslachtwoort, dat alleen Eenvouwigh van Getal is, heeft in het

	Manlyke	Vroulyke	Onzydige Geslacht,
N.	Een	Eene	Een
T.	Eens	Eener	Eens
G.	Eenen	Eene of Eener	Een of Eenen
A.	Eenen	Eene	Een
R.	O..	O..	O..
N.	van Eenen	van Eene of Eener	van Een of Eenen.