Forum: brieven, citaten, dokumenten en knipsels
(1969)–Willem Mooijman– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 201]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
het jaar 1934BelgiëNa moeilijkheden over de taalkwestie (Vlaams in Vlaamse rechtszalen) formeert graaf de Broqueville een nieuw kabinet, dat eind van het jaar wordt opgevolgd door het kabinet-Georges Theunis. België zal de nieuwe spelling niet invoeren. Koning Albert komt om in de Ardennen en wordt opgevolgd door Leopold III. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
BulgarijeNa een staatsgreep stelt koning Boris een dictatuur in, die binnen een paar maanden een communistische samenzwering ontdekt en oprolt. Von Hindenburg, 1934
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
DuitslandOp 10 januari wordt Marinus van der Lubbe terechtgesteld door de valbijl. De Rijksdag neemt een rijkseenheidswet aan, waarbij de souvereiniteit van de ‘Länder’ wordt opgeheven. Bij Lippe wordt in het Rasse-Amt van de SS een rijksrassenschool gesticht. De Ariërparagraaf wordt ook voor leger en vloot ingevoerd; de adel wordt ‘gezuiverd’ van Joden; nationaal-socialisten mogen zich niet temidden van Joden ophouden in het openbaar; Wilhelm Furtwängler, dirigent van de Berliner Philharmoniker, die Paul Hindemith tegen aanvallen had verdedigd, neemt ontslag. Het Vaticaan plaatst Der Mythus des 20. Jahrhunderts van de nazi-ideoloog Alfred Rosenberg op de Index. Op 20 april wordt Heinrich Himmler, stafchef van de SS, inspecteur-generaal van de geheime staatspolitie. Eind juni ontdekt Hitler een samenzwering onder leiding van Ernst Röhm, stafchef van de SA, en de vroegere rijkskanselier generaal von Schleicher. Onder leiding van Hitler persoonlijk en van de SS wordt de SA-top uitgemoord en de rest opgeborgen in een speciaal concentratiekamp; meteen worden een aantal katholieke leiders en medewerkers van von Papen vermoord of officieel terechtgesteld. Een maand later wordt vice-kanselier von Papen benoemd tot gezant in Wenen. De Bulgaarse beklaagden in het Rijksdagbrandproces worden naar Moskou | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 202]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
gestuurd; de verdediger van Ernst Torgler wordt gearresteerd door de SS. Op 2 augustus overlijdt president Hindenburg, 86 jaar oud. Hitler volgt hem op, maar wil uit respect voor Hindenburg niet de titel voeren; hij heet voortaan eenvoudig Führer und Reichskanzler. Bij een volksstemming keurt 88,2 procent de opvolging door Hitler goed. In Berlijn en Hamburg waren er van 20 tot 30 procent nee-stemmers. Alle Duitse ambtenaren moeten een eed van trouw op de Führer afleggen. Het latijnse schrift in schoolboeken wordt vervangen door het gothische. Op de Reichsparteitagung in Neurenberg verklaart Hitler: ‘In de eerstvolgendeHeinrich Himmler
duizend jaar heeft in Duitsland geen revolutie meer plaats.’ Via Reichswehr en politie, maar vooral via de Arbeitsdienst wordt Duitsland krachtig herbewapend. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
FrankrijkHet kabinet-Chautemps wordt slachtoffer van het Stavisky-schandaal (eind 1933 kwamen de financiële knoeierijen van Stavisky aan het licht en in januari pleegde hij zelfmoord - volgens de overheid - of werd vermoord - in opdracht van hoge functionarissen die bang waren voor onthullingen) en wordt opgevolgd door een nieuw kabinet-Edouard Daladier. Dat ontslaat de Parijse politieprefect Chiappe, wat leidt tot hevige onlusten (zie de notitie bij III 3, 190-192). Het Vaderland schreef daarover op 12 maart 1934: ‘De zaak Stavisky maakte daardoor zoo'n indruk, omdat zij op ontstellende wijze deed zien, dat de overheid niet meer werkelijk regeerde, dat de justitie geen recht sprak, dat de politie met de misdadigers heulde.’ Op 8 februari treedt het kabinet-Daladier af en wordt opgevolgd door dat van de oud-president Gaston Doumergue, dat in november wordt opgevolgd door dat van Pierre-Étienne Flandin. Op 9 oktober wordt in Marseille koning Alexander van Joego-Slavië doodgeschoten, tegelijk met de minister van buitenlandse zaken, Louis Barthou, door Kroatische fascistische nationalisten. In Parijs komt een bibliotheek van in Duitsland verboden boeken. Mevrouw Curie-Sklodowska overlijdt. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 203]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
IndonesiëIndonesië Mohammed Hatta en andere bestuursleden van het bestuur van de nationalistische partij worden gearresteerd en geïnterneerd in het concentratiekamp Boven-Digoel. Het hoog militair gerechtshof wijst vonnissen in de zaak van de Zeven Provinciën die meestal conform het vonnis van de Zeekrijgsraad zijn. De commandant en de officieren van het schip krijgen straffen tussen een half jaar en drie dagen. Bondskanselier Dolfuss
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
NederlandNederland Op een lijst van verboden organisaties voor ambtenaren komen nu ook de NSB en de Perhimpoenan Indonesia voor; speciaal voor defensieambtenaren geldt een verbod om lid te zijn van SDAP of NVV. Premier Colijn stelt in de Eerste Kamer de SDAP verantwoordelijk voor de muiterij op de Zeven Provinciën ‘want de sociaal-democratie kent het begrip gehoorzaamheid niet.’ De rooms-katholieke kerk waarschuwt tegen nationaal-socialisme en fascisme. De Nederlandse politie levert vier Duitse politieke vluchtelingen over aan de Duitse politie. Minister Van Schaick in de Tweede Kamer: ‘De Nederlandsche revolutionnairen hebben al vrijheid genoeg en zij hebben daar geen buitenlandsche bij noodig.’ In juli zijn er rellen in de Jordaan en in Rotterdam omdat de steunnormen verhoogd zijn. Er zijn zes doden en ruim honderd gewonden. Minister Marchant voert een nieuwe spelling in. De OSP royeert de leden Jacques de Kadt en Sal Tas. In de Wieringermeer wordt een werkkamp voor Joodse Duitse vluchtelingen geopend. De Uiver wint de handicaprace Londen-Melbourne en verongelukt eind van het jaar in de Syrische woestijn. Dr. H.P. Berlage, koningin-moeder Emma, prins Hendrik en Isaac Israëls overlijden. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 204]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
OostenrijkDe sociaal-democratische partij wordt verboden. In Wenen en andere steden vechten de sociaal-democraten verbitterd tegen het leger (zie de notitie bij III 3, 190-192). Joodse en ‘ongodsdienstige’ artsen in Wenen worden ontslagen. Dollfuss sticht een eenheids-staatsbeweging, het Vaderlandse Front. Op 1 mei wordt een fascistische grondwet aangenomen. Prins Starhemberg wordt vicekanselier. Op 25 juli doen de nationaal-socialisten een mislukte staatsgreep. Planetta en Holzweber vermoorden Dollfuss. De regering arresteert in het hele land nazi's. Kurt von Schussnigg vormt een nieuw kabinet. Op 31 juli worden de moordenaars van Dollfuss terechtgesteld. Hun laatste woorden: ‘Heil Hitler.’ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
SpanjeNa stakingen in het hele land wordt de leider van de socialisten, Largo Caballero, gearresteerd. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sowjet-UnieDimitrof, Popof en Tanef, de Bulgaarse beklaagden in het Rijksdagbrandproces krijgen het Sowjet-burgerschap aangeboden als de Bulgaarse regering ze niet als onderdanen wil erkennen. Tsjecho-Slowakije en Roemenië erkennen de Sowjet-Unie. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
VolkenbondDe Sowjet-Unie treedt toe tot de Volkenbond. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 205]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 206]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
INHOUDGa naar voetnoot*)
INHOUDGa naar voetnoot*)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 207]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
forum maandschrift voor letteren en kunst
Onder leiding van Voor Nederland Menno ter Braak [,] S. Vestdijk [en] Victor E. van Vriesland Voor Vlaanderen Marnix Gijsen [,] Raymond Herreman [,] Maurice Roelants [en] Gerard Walschap Nijgh & Van Ditmar N.V. Rotterdam |
|