Forum: brieven, citaten, dokumenten en knipsels

[p. 147]

vierde nummer
Gedateerd: April 1933

II 4, 249-251 Nachtelijke wapenschouwing [g]
J. Slauerhoff

opdracht

aan Georg Korableff [Een Russische ingenieur die in de tinfabriek van Annecy in Frankrijk werkte; Slauerhoff logeerde wel eens bij hem.]

Opgenomen in VWSl III, 206.

II 4, 252 Aardbeving Nicaragua [g]
J. Slauerhoff

Opgenomen in J. Slauerhoff, Soleares, Stols, Maastricht, 1934; en in VWSl III, 108.

bespreking

Hendrik de Vries, Slauerhoff's vertalingen uit het Spaans, in Criterium, 1948, blz. 87-90 en 232-238.

II 4, 253-255 Dialogue mystique [g]
J. Slauerhoff

Opgenomen in VWSl III, 39.

II 4, 256-259 De dood van het vitalisme
H. Marsman

Reactie op een artikel van J. van Heugten SJ in Boekenschouw, 15 februari 1933, blz. 433-437, De dood van het vitalisme? (opgenomen in dr. J. van Heugten SJ, Met peillood en kompas, Vox Romana, Rotterdam [1936]) Van Heugten schreef onder meer:

‘Waar blijft Marsman's zweepslag, het paardengehinnik, de klaroenstoot voor den uittocht in den jongen dag, voor het wenkende avontuur? Marsman's veerend geluid dat de Vrije Bladen bezielde, schijnt gebroken op de Rostra van het Forum. De plaats van den kroonprins is ingenomen door twee schoolmeesters, die [...] vanaf dit Forum het litteraire imperium beheerschen. [...] Wie het scherpzinnige Forumgeschrijf en de overrijpe opuscula van du Perron lezen wil kan uit de nomenclatuur zijner bevoorrechte auteurs en lectures de schotels reconstrueeren die hem zijn indigestie bezorgd hebben. Er is “something rotten” in de Forum-redactie. [...] Dat de ijle denker ter Braak, schrijver van menig schitterend essay, in deze bedenkelijke richting is afgedreven, is zijn niet tijdig genoeg bezworen noodlot. Het gevolg van dit tweemanschap is, dat alle

[p. 148]

feeën in Nederland op de vlucht zijn geslagen. [...] Met de Paleis-revolutie, waaruit Forum geboren werd, is de kortstondige heerschappij van het Vitalisme, dat meer een prachtig élan dan een vruchtbare houding beteekende, geeindigd.’

Dr. Jan van Heugten, geboren 7 maart 1890 in Asten, en overleden op 31 januari 1963 in Amsterdam, was moderator van de studentenvereniging Sanctus Thomas Aquinas in Amsterdam en hoofdredacteur van Boekenschouw; zie over hem Dr. J. van Heugten SJ, De menselijke geest, Utrecht, Amsterdam, 1954.

Marsman antwoordde onder meer:

‘Ik begrijp wel, dat het voor velen een aardig gezicht is geweest: dien razenden “kroonprins” te zien ranselen als een gek, een Quichote, maar misschien begrijpt u dat niets mij zoo pijnlijk was als te ranselen onder het geamuseerd toe-zicht van het publiek, en dat niets mij zoo heeft teleurgesteld als de onveranderlijkheid, in lauwheid en traagheid en onbezieldheid, van mijn generatie en bloc, van mijn jeugd, die honderden jonge menschen had moeten omvatten, en die er nu nog hoogstens één tiental telt. Ik heb gedaan wat ik kon. Ik heb het recht, in die richting, te zwijgen - en ik zwijg, ik zwijg als een mof.’

Ter Braak aan Du Perron, 27 februari 1933 (BW I, 468): ‘Hierbij ook nog een stuk van Marsman, kersversch gearriveerd. Ik ben er voor (April), vind het donquichotterie, maar aardig om op te nemen, als uiting. Een kleine neiging om martelaar te zijn, lijkt me niet te ontbreken overigens.’

Du Perron aan Ter Braak, 28 februari 1933 (BW I, 469-470): ‘Het stuk van Henny verraadt een invloed van Multatuli die niet mis is, ofschoon Marsmanniaansch verwerkt. Toch vindt hij M. een “straatventer”, enz. Ik ben vóór zijn stuk, al denk ik er net zoo over als jij.’

Zie ook de volgende bijdrage van Du Perron.

Opgenomen in VWM III.

II 4, 259-260 Postscriptum bij het voorgaande
E. du Perron

Bij het voorgaande stuk van H. Marsman.

‘De “bedorven maag” die de heer Van Heugten S.J. ons toeschrijft, erkennen wij gaarne; maar niet het “voortreffelike der aarde” bezorgde ons die - de eeuwige Hollandse soep, waterachtig of brijïg, de melkschoteltjes en de witte sausjes van de dierbare toon, de humbug van het altijd en kontant edele, weldenkende en liefdevolle, dat er bij een zeker publiek onfeilbaar als hoge kunst ingaat, dàt en dat alleen, bederft onze magen, o ja! reeds bij de simpele gedachte daaraan.’

II 4, 261-290 Dr. Dumay verliest... [4]
Menno ter Braak

[p. 149]

II 4, 291 Op een scheikundeleeraar [g]
R. van Aart

Opgenomen in R. van Lier, Praehistorie, Leopold, Den Haag, 1939.

bespreking

E. du Perron in Bataviaasch Nieuwsblad, 22 juli 1934:

‘dit sonnet, geheel in den Forum-toon reeds, zooals dat heette, is scherp en geladen van haat, en is als scheldpoëem beter dan welk vers ook uit de beroemde scheldsonnetten van Kloos.’

II 4, 292-303 De nieuwe zakelijkheid in de schilderkunst. Een dialectische beschouwing
J. Bendien [en] A. Harrenstein[-]Schräder

Geïllustreerd met reprodukties van Edward Wadsworth, Kandinsky (Rood met zwart), Spies en Otto Dix.

bio- en bibliografische gegevens

Jacob Bendien werd geboren op 16 april 1890 in Amsterdam en overleed op 16 december 1933 in Amsterdam. Hij volgde eerst een opleiding voor de handel. Van 1911 tot 1914 verbleef hij in Parijs met de beeldhouwer John Rädecker en werkte daarna in de kunsthandel en in de landbouw. Van 1923 tot 1933 woonde hij in het huis van dokter Harrenstein in verband met zijn zwakke gezondheid, en werkte samen met mevrouw Harrenstein.

Zie over hem Paul Citroen, Jacob Bendien, Brusse, Rotterdam, 1940 en Museumjournaal van maart 1962.

Opgenomen in Jacob Bendien en A. Harrenstein-Schräder, Richtingen in de hedendaagsche schilderkunst, Brusse, Rotterdam, 1935.

II 4, 304-316 Contraflirt met de revolutie
J. Gans

opdracht aan Erzsi Grosz

Reactie op II 2, 81-99 Flirt met de revolutie en II 3, 163-188 De smalle mens van E. du Perron.

Du Perron aan Ter Braak, 22 februari 1933 (BW I, 459): ‘Er was verder een stuk tegen mijn “flirt”, van dien meneer Gans. [...] Het stuk is vrij beroerd geschreven, maar van communistischen aard zijnde, niet erg bête, en vooral wel sympathiek.’

bio- en bibliografische gegevens

Jacques Gans werd geboren op 7 december 1907. Hij leidde een bohemienleven

[p. 150]

Jacques Gans

Du Perron, Schaerbeek, 1933

in Amsterdam en Parijs. In Parijs gaf hij een eenmanstijdschrift over literatuur uit. Ten tijde van Forum publiceerde hij ook in Den Gulden Winckel (1932-1935). De tweede Wereldoorlog was hij in Engeland. Hij verzorgt nu een column in De Telegraaf.

Documenten, brieven en knipsels in LM.

Zie ook het Nawoord van Du Perron hierbij.

II 4, 316-317 Nawoord
E. du Perron

Bij het voorgaande.

II 4, 318-324 Een hollander dicht een spaanse ballade
E. du Perron

Naar aanleiding van J.W.F. Werumeus Buning, Mária Lécina, een lied in honderd verzen met een zangwijs, Querido, Amsterdam, 1932.

Zie ook BW I, 395 e.v.

Opgenomen in E. du Perron, De smalle mens, Querido, Amsterdam, 1934; en in VWdP II, 556-563.

[p. 151]

Spotprent door Cornelis Veth, 1935

II 4, 325-327 Panopticum. Parijs bij nacht
E. d[u]. P[erron].

Naar aanleiding van het fotoboek van Brassai, Paris de nuit, Arts et métiers graphiques, Paris, 1932.

II 4, 327-328 Panopticum. De heerlijkheid van Saint-Sulpice
Gr[eshoff].

In de Osservatore Romano had gestaan dat het tijd werd ‘een einde te maken aan de brutaliteit, waarmede men probeert om op de altaren opvattingen, methoden, dwaasheden, lichtzinnigheden en oppervlakkigheden te plaatsen, welke tot dusver opgeborgen bleven in de tijdschriften voor moderne kunst.’ Moderne kunst was immers ‘niets anders dan een terugkeer tot de verschrikkelijke opvattingen van de middeleeuwen, die deswege terecht barbaarsch genoemd werden’.

Greshoff vind dat het dan nu ‘de taak [is] der van god verlaten heidenen om de waarachtige roomsche kunst van verleden, heden en toekomst te verdedigen tegen de roomschen. Omdat de ketters nooit vergeten, dat die kunst het allereenigste is, waardoor de kerk voor hen eenige aanspraak op dankbaarheid en erkenning kan maken.’

[p. 152]

II 4, 328 Panopticum. Troost [g]
Hendrik de Vries

Antwoord op de Klacht van S. Vestdijk in II 3, 248.
‘Beschouw, o Vestdijk, 't grif erkende misbruik
Uws naams als gril van 't ongenadig noodlot:
Woord kleeft aan woord, als klispruik tegen klispruik;
't Kan kwetsen als de zijspat van een schrootschot.
Dus troost u: zoo de vangst iets minder frisch ruik,
Zoo wijt het aan het Rijm: des duivels vischfuik.’
Opgenomen in Hendrik de Vries, Capricho's en rijmcritieken, Kroonder, Bussum,
1946.