Forum: brieven, citaten, dokumenten en knipsels

[p. 30]

verantwoording

Dit boek is niet volledig. Het is mogelijk om alle kranten en tijdschriften uit de jaren 1932-1935 uit te kammen op vermeldingen van Forum, maar dan blijft nog het onbekende gebied van de briefwisseling over. Soms is de toegang daar vergemakkelijkt door een publikatie als de briefwisseling tussen Ter Braak en Du Perron, maar vaker hebben persoonlijke belangen, slordigheid, prullemanden en bombardementen samengewerkt om volledigheid tot een illusie te maken; en dan is het nog maar de vraag of je veel hebt aan volledigheid.

Ik heb geprobeerd in dit boek een portret te geven van Forum. De historische inleidinkjes bij elke jaargang maken duidelijk aan welke gebeurtenissen Forum aandacht besteedde en aan welke niet. Ik heb ze bij elkaar gezocht in Keesing's Historisch Archief, waarin het nieuws te vinden is zoals de medewerkers van Forum het zelf onder ogen kregen, van dag tot dag, zonder dat beschouwing achteraf de feiten ordende. De citaten uit besprekingen geven een indruk van het culturele klimaat waar Forum in verscheen.

Ik heb geprobeerd om dit overzicht niet te belasten met mijn particuliere opvattingen over Forum en zijn tijd. Dat bij de selectie van citaten die opvattingen een rol gespeeld hebben, is onvermijdelijk, maar geen bezwaar zolang we het erover eens zijn dat goede trouw de beste benadering is van wat objectiviteit heet.

De indeling van deze collectie ligt voor de hand. Elke bijdrage wordt beschreven in volgorde van verschijnen. In de kantlijn zijn achtereenvolgens de jaargang, het nummer van de aflevering en de bladzijden van de bijdragen aangegeven; bovenaan de rechter bladzijden staat voor het gemak nog eens over welke Forumpagina's het gaat.

De titel in hoofdletters is de titel zoals die in Forum voorkwam. Gedichten zijn aangeduid met een [g]; bij andere soorten bijdragen is geen extra teken gebruikt. Van gedichten zonder titel is de eerste regel als titel behandeld, met toevoeging van drie punten. Ondertitels zijn cursief gezet. Bijdragen in de rubrieken Panopticum en De keerzijde hebben de rubriektitel in hoofdletters, de eigen titel in cursief.

Onder de titel volgt de naam van de schrijver; als dat een pseudoniem is, volgt daarachter tussen teksthaken de ware naam, als die te achterhalen was. Teksthaken zijn verder alleen gebruikt waar ik iets weggelaten heb uit of toegevoegd aan een citaat of een titel.

Daarna volgen notities bij de opgenomen bijdrage. Bij elke eerste bijdrage van een medewerker zijn dat eerst bio- en bibliografische gegevens; van de redacteuren zijn die opgenomen in de hoofdstukken Voorspel en Tussenspel, voorzover ze al niet eerder als medewerker aan de beurt zijn geweest. Zoveel mogelijk heb ik verwezen naar literatuur waar vollediger gegevens te vinden zijn; bij nog levende schrijvers heb ik me wat hun politieke activiteiten betreft beperkt tot de periode 1932-1935. Bij alle notities is de bron aangegeven; waar bij een citaat geen bron is vermeld, is het ontleend aan de Forum-bijdrage zelf. Aan het eind van die notities wordt, voorzover dat te achterhalen was, vermeld in welke vorm de bijdrage later is uitgegeven, eventueel ook wanneer dat in een (meestal makkelijker toegankelijke) uitgave van verzameld werk is gebeurd. Varianten zijn meestal niet aangegeven, alleen wel wanneer het de titels betreft. Bij alle bibliografische notities is het systeem gebruikt van de serie Achter het

[p. 31]

Boek van het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum.

Ten slotte worden dan onder het hoofdje bespreking(en) reacties in een aantal periodieken genoemd en soms geciteerd; in de zeldzame gevallen dat niet alleen de boekuitgave, maar ook de Forumbijdrage zelf besproken werd, is dat apart aangegeven.

Bij de keus van de besprekingen heb ik me over het algemeen beperkt tot die uit de jaren 1932-1936 en tot besprekingen waarin aan de Forum-bijdrage bijzondere aandacht besteed werd. Ik heb daarvoor geraadpleegd: De Boekenkast, Boekenschouw, Critisch Bulletin, Dietsche Warande en Belfort, De Gemeenschap, De Gids, Den Gulden Winckel, Groot Nederland, De Nieuwe Gemeenschap, De Nieuwe Gids, Opwaartsche Wegen, Roeping en De Stem. De Nieuwe Rotterdamsche Courant, De Tijd en Het Vaderland heb ik vermeld voorzover besprekingen daarin achterhaalbaar waren uit verzameld werk van Victor E. van Vriesland, S. Vestdijk, Anton van Duinkerken en Menno ter Braak; verder heb ik alle relevante knipsels uit het Letterkundig Museum en Documentatiecentrum in Den Haag en veel knipsels uit het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven in Antwerpen vermeld, ook als de datering daarvan onvolledig was. Als de volledige naam van een recensent bekend was, heb ik die volledig vermeld, ook als de bespreking niet, alleen met initialen of met een pseudoniem ondertekend was.

De hoofdstukken Voorspel, Tussenspel en Einde geven een overzicht van belangrijke wederwaardigheden van Forum zelf. Dat ze hier en daar een doublure opleveren van de Inleiding van L. Mosheuvel leek ons geen van beiden een bezwaar, gezien de verschillen in benadering.

Achterin is een personenregister opgenomen. Bij de literatuurlijst - een bescheiden voortzetting van het begin dat P.A.M. Delen gemaakt heeft - is een verklaring opgenomen van de afkortingen.

Veel mensen, te veel om te noemen, hebben me bij dit boek geholpen. Ik hoop dat ik het hun niet te lastig gemaakt heb en dank ieder heel hartelijk. Ik dank ook het ministerie van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk en het ministerie van onderwijs en wetenschappen, die het schrijven en het uitgeven van dit boek mogelijk gemaakt hebben.

Ik draag dit boek op aan mijn vrouw en mijn kinderen, die er erg veel voor over gehad hebben.

Velp, oktober 1969

Willem Mooijman