De spreeckonst

XII. Hooftstuc,
Vande Verhinderde Letteren.

Tot nuu toe vande Vryje Oopedeurige Letteren gehandelt zijnde, is ooverich noch te spreeken vande Onvryje Letteren: en eerst vande geene die ooc Oopedeurich zijn, dewelke ic Verhinderde heb genoemt.

[p. 76]

Een Verhinderde of Gehinderde Letter is, die met een hinderende Vorm voortgebracht wort.

Is tweederhande: 1 Snorrende, 2 Gespleeten.

Een Snorletter is, die gevormt wort met een Trilvorm.

Haeren oorspronkelijken naem is in't Enkel getal Er/ of Erre/ in't dubbeld Erren of Errens: in welke naemen, voorbeelden der zaec begreepen zijn. Zy worden ooc Hontsletteren geheeten: om dat de Honden getercht en verstoort zijnde, geacht worden deeze Letter voort te brengen: Gelijkmen ooc 'tgeluit der Raevens, Craejen, &c. met erren meent gemengt te zijn. Maer gelijc men veel andere Geluiden, daer te vooren van gesprooken is, geacht heeft andere Letteren te zijn, als inder daet waer is (uit oorzaec datmen die, onder de bekende Letteren niet begreepen zijnde, eevewel daer onder heeft willen begrijpen): Zoo heeftmen ooc hier, den rechten aert van 'tgemelde Geluit der Honden en anderer Dieren verburgen weezende: en geen Letteren onder de Bekende, daer't meede over een comt vindende; dat eevewel daer toe willen brengen, en geacht te bestaen uit zulke out-bekende Letteren, die't naest gelijc scheen: oover zulx erren daer af gemaect, die ooc ten dien aenzien Hondeletteren noemende: daer't nochtans geen erren en zijn, maer een Niew Geslacht van Letteren, die ic kraek-letteren noem, en van veel Menschen dicwils in't spreeken gebruict worden. Waer van wy de beschrijving, gelijc ooc van veel andere, voor dees tijt voorby gegaen zijn: dit ondertussen daer van aenroerende, om de verkeertheit van dien naem te toonen: en ooc tot waerschouwing, om deeze, met die, niet te vermengen.

Voorder, al isset zaeke, dat tot noch toe de erren maer eenderlei zijn erkent: zoo heeft my nochtans de reeden, ende de bevinding geleert, die in veelderlei Soorten te bestaen, ten deele inde Spraeken gebruikelijc, ten deele niet. Van welke alle, ic nuu niet voor en heb te spreeken: Maer zal alleen vande Tand-erren/ die groot gebruic inde Taelen hebben, cortelijc iet zeggen.

De Tand-erren zijn, die met trilling van't einde der Tonge, ontrent de Boovetanden, voortgebracht worden. Of diens Trillende Scheideur, aende boovetanden is.

Zoodaenige zijn nae de gemeene uitspraec, al de Letteren diemen inde woorden met r beteikent, als in werker/ oovertreeder/ hoorder/ gorter/ voor/ korren. Die wy teegenwoordich in geen laeger Geslachten en onderscheiden hoewelze die vervatten.

De Splitletteren zijn, die met een Splitvorm voortgebracht worden.

Zulke heeten nae haer geluit Ellen: en zijn als de leste Letteren in veel/ wael/ k^co^col/ dool: de eerste in lit/ lam: de tweede in bly/ slap/ welke altemael Tandbeen-ellen zijn: en als de geene diemen hoort inde Franse woorden bailler, tailler, grenouille, ooc in Balliu, tailljoor, Cornoellje, by ons gebruikelijc, weezende Tandvleis-ellen. De verder en ooverige Soorten gae ic voorby.

De Verhinderde Letteren zijn	{ Snorletteren, of Erren, r
De Verhinderde Letteren zijn	{ Splitletteren, of Ellen, l