|
| |
| |
| |
Twéde bedryf.
Eerste tooneel.
Pieternel, Rykert.
MAar Heer, dit lyken vreemde zaaken:
Wat zullen all' die Dókters maaken?
Is de ééne, die jy hebt ontboôn,
Niet mans genoeg jouw kind te doôn?
Zwyg stil, de ruimte kan niet schaaden.
't Geen de één niet weet, zal de ander raaden.
Of vrees je, dat jouw dóchter al
Te lang naar jouw zin leeven zal
Zo ze al dit vólk heur hulp moest dérven?
Wat, wat! doen zy de ménschen slérven?
Voorzéker Heer. Veel honden zyn
Der haazen dood: én waar het myn.
Zo wel als jouw zaak, 'k zou deez' dooren
Niet éénsjes willen spreeken hooren;
Maar wachten na den and'ren, die
Veel meer verstand heeft in zyn knie
Als all' deez' Dókters met hun allen.
Wel, wat mag deeze flaers al kallen!
Hoor hier men Heer: ik heb voor deez'
Een man gekénd, die klaar bewees,
En met goê réden kon beleggen,
Hoe 't is een misverstand te zeggen
Dat iemand stérft van ziekte; maar
| |
| |
In tégendeel bewees hy klaar
Dat de oorzaak van de dood der kranken
Der Dókt'ren onkunde is te danken.
Zwyg stil, zég ik, jy schéndt hunne eer.
't Is onderdaagsch gebeurd men Heer,
Dat onze kat, door schrik, óf mallen,
'k Dakvénster uit, op straat kwam vallen;
Een ieder riep, de kat is dood:
Want zy verroerde hoofd, nóch poot,
En lag drie dagen zonder eeten,
Of drinken in een hoek vergeeten;
Tót dat ik daags daar naa vernam
Dat zy weêr frisch te voorschyn kwam:
Zo dat voorwaar 't geslacht der katten
Voor heel gelukkig is te schatten
Dat zy geen Dókters hoeven: want
Die zouden haar straks meê van kant
Geholpen hebben met purgeeren,
En aderlaaten, én klisteeren.
Voor 't lést, zég ik je, hou de bék,
Eer dat ik jou de tong uit trék.
Daar komen ze uit myns Dóchters kamer.
Hier moet de deur van de kamer geopend, en de Dókters te saamen praatruden, gezien worden.
Een Vryer was voor haar bekwaamer
Als all' de Dókters van het land:
Haar' ziekte is énk'le minnebrand,
Die nooit geen Dókter zal geneezen,
Of 't moest een Liefdedókter weezen.
'k Zég dat je zwygt. Hoe zal 't hier gaan?
Geef stoelen, én loop hier van daan.
| |
| |
| |
Twéde tooneel.
Rykert, Dr. Smuller, Pieternel, Dr. Nypewyn, Dr. Rabbelaar, Dr. Teemer.
OCh! hoe vindt gy myn kind, myn' Heeren?
Wy komen haar te visiteeren,
En vinden, wyl 't u dient gezeid,
Haar lichchaam vol onreinigheid.
Och! óch! wat kom ik niet te hooren!
Heeft zy haar' maagdom dan verlooren?
Dat zég ik niet; maar dat haar bloed,
Ontsteeken, deeze krankheid voed.
Wy zullen raad gaan leeven.
Sa knapjes, doe hier stoelen geeven.
Pieternel, tégens Dr. Smuller.
Gendag men Heer, bén jy hier meê?
Van waar kén jy myn Heer al reê?
Van dat hy lést met and're heeren
Kwam tot myn Meutjes viezenteeren.
Hy vaart heel wél: want hy is dood.
| |
| |
Pieternel, met een bedroefd gelaat.
Hy hoeft geen Dókters meer te vreezen:
Want hy 's zo dood gelyk een Róg.
Hy kan niet dood zyn, zég ik nóch!
'k Heb hem zien stérven voor myn oogen,
En hoedjens hélpen maaken, toen
Men 't lichchaam in de kist zou doen.
Ja 'k héb hem zélf na 't graf zien draagen;
Geloof je 't niet, je meugt het vraagen.
Het is onmoog'lyk, 't heeft geen schyn
Van Waarheid, dat hy dood kan zyn.
Zich na de andre Dókters keerende.
Hippocrates zeidt immers klaarlyk,
Dat deeze ziekte, ook hoe gevaarlyk,
Nooit eindigt voor 't verloop van twé,
Of somtyds wel drie weeken meê;
Dóch nimmer vroeger, én 't is héden
Maar négen dagen nóch geleeden,
De knécht is lykewél vast dood.
| |
| |
Zwyg snapster, voort van hier. Myn' Heeren,
Ai wilt met érnst tóch consulteeren:
En schoon het geen gebruik is, dat
Men straks betaale, eer ik 't vergat
Hier naa te doen, zie daar.
Hy geeft aan ieder ten stuk géld, dat zy élk op eene byzondere, en belachchelyke wyze aanmeemen.
Ha, ha! De léste is nóch de béste!
| |
Derde tooneel.
Dr. Smuller, Dr. Nypewyn, Dr. Teemer, Dr. Rabbelaar.
Naa dat ze eenige beleefdhéden gepleegd hebben, gaanze zitten, én blyven een weinig tyd zonder spreeken; de eerste zyne tanden stookende, de twéde zyne knevels opstrykende, de dérde snuiftabak neemende, én de vierde hoestende.
WAt 's Amsterdam sints korten tyd
In schat, én grootheid, door de vlyt
Van goê regeering toegenomen?
Ja, waar slechts de oorlóg niet gekomen,
De uitlégging zou men nu misschien
Ten naasten by voltimmerd zien,
En dan mogt onze stad met eeren
Wel voor de grootste stad passeeren.
Van Neêrland wel; maar anders is
Parys veel grooter, dat gewis
In vólkrykheid, Paleis en Hoven
| |
| |
Ons Amsterdam vér gaat te boven.
In grootsheid van Paleizen, goed;
Maar Heer, wat de omtrék aangaat, moet
Gy weeten, dat het afgetékend,
De Voorstéén daar niet by gerékend,
Met zyne muuren sléchts omgord,
Zélf niet zo groot bevonden word.
't Kan zyn. 't Is rechtévoort mooi weêrtje.
Wat dunkt van dit Diemermeertje,
En van deez' schoone Maalibaan?
Die staat my maar zo pas'lyk aan:
Want ze is te naauw van wandelwégen,
En al te vér van Stad gelégen.
Wel waar, én hoe had gy die graag?
Als die van 't Sticht, én in den Haag.
Maar waarom zyt gy, als voorheenen,
Op ons Kóllezie niet verscheeenn?
Waar? in de Paauw? Om dat je 'er niet,
Als speelt, én smookt, én drinkt: want ziet
Ik hou veel van wat goeds te smullen.
Het drinken kan de buik niet vullen.
Ik dronk'er gist'ren Rinsche wyn!
Geen Néktar kan zo smaak'lyk zyn!
Dan trouwens, 'k meen dat wy hem neepen!
'k At Dingadag, neen' 'k héb my vergreepen,
't Was Maandag, van een jongen Haas;
Ze was Zo murw, als groene kaas!
| |
| |
Zie, 't meeste vollik hier te lande
Verbraaden 't vleesch schier heel te schande;
Maar op zyn Fransch doorspékt, pas gaar,
Gansch niet gedroopt met boter; maar
Sléchts met een' saus van eek, én péper:
Ha! 't is een Konings eeten, zéper.
Ik wil 't gelooven; maar 't is mis,
Wanneer de wyn niet goed en is:
De spys is nooit voor my bedurven
Zo 'k maar wat lekkers heb te slurven:
Een' goê dronk wyn, daar houd ik 't meê,
Braân bout, én één Kappuin, óf twé
Gefrikasseert, of mooi gebraaden,
Is zéker meê niet te versmaaden.
| |
Vierde tooneel.
Rykert, Dr. Smuller, Dr. Nypewyn, Dr. Teemer, Dr. Rabbelaar.
OCh Vrienden, de benaauwheid van
Myn kind neemt nóch gestaadig an;
Ja zo, dat zy niet meer kan spreeken,
En ligt daar in zal blyven steeken;
Ten zy men daar straks raad in schaff';
Dies bid ik, scheid'er tóch wat af,
En zég me, wat ik zal doen haalen
Tót ligt'nis van myn' Dóchters kwaalen:
Want ik heb deernis met haar' pyn.
Nu dan, Confrater Nypewyrt.
Confrater Smuller, ai, u lieden
| |
| |
'k Zal niet eerst spreeken, waarelik.
Me dunkt, dit gaat hoe langs hoe vreemer!
Och, Heeren Dókters, hélpt haar maar,
En laat die sérmonyen daar.
Dr. Smuller, met de anderen te gelyk.
Uw' Dóchters ziekt', naar dat wy raamen...
De béste raad van ons al t' saamen...
Om van haar' kwaal met onderscheid...
Naa dat wy alles overleid...
Houdt Heeren, zachtjes met malkander,
Zo 't u belieft, én de een naa de ander.
Myn Heer, wy hebben wyd, én breed
Gesprooken van uw Dóchters leed,
Of ziekte; én myne raad zou weezen,
Dewyl die voortkomt, én gereezen
Is uit verhitting van het bloed
Dat gy haar daat'lyk laaten doet.
Dat zou ik gantsch niet approbeeren:
Het laaten zou haar kwaal vermeeren,
Vermits haar' ziekte geensints uit
| |
| |
Verhitting; maar verrotting spruit.
Dies zoud ik raaden tót purgeeren,
En geeven haar tien, twaalf klisteeren.
Zo gy haar nu purgeeren doet,
Zy is om hals, doet gy haar laaten.
Wel wat mag deeze man al praaten?
Zo praat ik. En 'k zal niet ontzien
Om, als 't u lust, u 't hoofd te biên
In alle slach van weetenschappen.
Gedénkt u wél met al uw snappen
Aan die persoon, die ge onlangs deedt
De Jufvrouw, die gy voor drie dagen
Na de an'dre waereld hebt doen dragen.
'k Heb u myn' raad geopenbaard.
'k Heb myn gevoelen u verklaard.
Indien ge uw Dóchter niet op héden
Doet laaten, lét wél op myn' reden;
Zo weet, dat zy straks stérven moet.
Zo gy uw' Dókter laaten doet,
Zal zy geen kwartier uurs meer leeven.
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
Rykert, Dr. Teemer, Dr. Rabbelaar.
‘WIen dien ik hier geloof te geeven?
En wélk is 't heilzaamste besluit,
Dat my staat te verkiezen uit
Twé raaden, zo zeer tégenstrydig?
Gy Heeren, 'k bid u, weest onzydig,
En rédt me uit deez' verwarring: zég
My eens, naar dit stil overlég,
Wat u het raadzamst' dunkt te weezen,
Om myn Lusyntje te geneezen?
Dr. Teemer, langsaam spreekende.
Myn. Heer., in. voor-val-len van. aart.
Als. dee-ze., moet. men. met. be-daard.
Ver-stand, én. voor-be-dach-re. zin-nen.
Een. zo. ge-wig-tig. wérk. be-gin-nen;
Dé-wyl. een'. fout. in dit. ge-val.
Veel'. ram-pen. met. zich. slee-pen. zal.
Dr. Rabbelaar, rad spreekende.
Dat 's waar. Men moet voorzigtig weezen:
Want zwaare krankheên te geneezen,
Dat is bylo geen kinderwérk:
En, ééns gemist het réchte pérk,
Is 't zwaar om zulks te recht te bréngen,
En 's lyders leeven te verléngen;
Experimentus periculosum.
Dies moet men, want haar ziekte is zwaar,
De zaak wél overweegen, naar
Behooren daar af rédeneeren,
Natuur, én aart der kranke leeren:
De ziekte nét afleiden uit
Haare oorspronk; om zo tot besluit
Der hullepmiddelen te komen.
| |
| |
Dus werde op alles acht genomen
‘De één, loopt te póst, én de aêr te voet,
Kruipt loomer, als een' Schildpad doet.
Zo. dat. ik., om. ter. zaak. te. blyven,
Uw. Dóch-ters. ziek-te. zou. be-schry-ven
Te. zyn. een A-la-li-a, daar
Me. een Chro-ni-cus. by. wordt. gewaa.r,
Ge-teeld. uit. zé-ke-re. ver-slym-de
Be-dor-ve. ne. én. te. saam. ge-lym-de
Hu meu-ren., die. al-léngs-kens. naar.
't Ab-do-men. schie-ten. by. élk-aâr.
En naa dat deeze kwaâ humeuren
Aldaar vergaard zyn, zal 't gebeuren,
Dat zy bywylen door het vuur
Gaar zieden, waar uit deeze dampen
Dan opwaarts steigeren, én klampen
Het brein met groot gewéld aan boord.
Dies. moet-men. deez'. hu-meu-ren. voort.
Lós. maa-ken., eer. dat. zy. ver-sty-ven,
En. uit. ge darm-te. én. maag-krop. Dryven.
En. daar. toe. zyn. Ju-lep-pen. goed,
Die. ge. in. Garft-wa-ter. mén-gen. moet,
Daar na zo zal men het klisteeren,
Het aderlaaten, én 't prugeeren
Ter hand slaan, dat zo meen'ge reis
Hervat zal worden, als naar eisch
Der ziekte noodig wordt bevonden.
On-aan-gezien. dit. al-les. konden.
Haar. Kwaalen. haar. doen. sterven.; maar.
| |
| |
't Zal. u. ver-troos-ten. dat. gy. haar.
Het. lee-ven. naar. de. kunst. deed. dérven.
't Is béter naar de kunst te stérven,
Dan tégens régelen, én maat
Te leeven in gezonde staat;
Gelyk gy zélver wel kunt peinzen.
Dies. heb-ben. wy. u. zon-der. veinzen.
Ons. oor-deel., zo. dat. waar-lyk. leit.
Gantsch. o-pen-har-tig-lyk. gezeid.
En u geraên, als onzen Broeder,
Of als een kind doet aan zyn' Moeder.
Rykert, tégens Dr. Teemer, heel langsaam.
Ik. dank. u. zeer. voor. 't. on-der-richt.
Tégeus Dr. Rabbelaar, heel haastig.
En 'k bluf op 't hoogst aan u verpligt.
| |
Zésde tooneel;
Rykert, Pieternel.
BRust, heen, loopt saamen veur Sint Félten!
Ja wél, het hoofd ryd my op stélten
Van all' die Dókters. Ik word zót,
En sta te kyken als Piet Snót.
'k Bén nou zo wys, als van te vooren.
Maar wat gekérm komt my ter ooren!
Och, óch! men Heer, uw Dóchter! óch!
Och, Pieternél! wat lét 'er tóch?
Och, óch, wat lét 'er? óch laat hooren!
| |
| |
Och had ze sléchts de spraak verlooren!
Maar zy krygt élk een oogenblik
Zulke overvallen, dat ik schrik
Om 't jou te zeggen; 't staat te vreezen
Of 't ligt het moerspul wel mogt weezen!
Ze woelt, ze heeft geen rust in 't béd;
Maar vliegt 'er uit, én wil te met
Haar zélf verhangen, óf doorsteeken!
Och! óch! het hart schynt my te breeken
Dat ik het hoor verhaalen sléchts!
De Koekkoek schén die luije knéchts!
't Is ruim drie uuren, dat zy t'saamen
Aleer deeze and're Dokters kwamen,
Gegaan zyn om een vreemd Dóktoor
Hier in de buurt, die, naar ik hoor,
Heel wond're kuuren kan bedryven;
Maar 'k weet niet, waar die guits nou blyven!
Geloof my, Heer, het is maar wind
Met al die Dókters: want jouw kind
Schort heel wat aârs, als and're kranken.
Roobarber, Séneka, óf dranken
Zyn haar ondienstig; maar een frisch
Jong kaerel, die zy gunstig is,
Zou de allerbéste pleister weezen,
Om zulke ziektens te geneezen.
Wel snapster, is zy nu in staat
Om haar te trouwen? dat 's een praat!
Ook wou zy niet, toen 'k een byzonder
Een vént, daar zy geen zin in het.
| |
| |
Trouw haar met Sinjeur Vólkert, 'k wéd
Dat zy 'er wel mee is te vréden.
Met zulk een lóskóp, zonder réden,
En zonder géld? ze is niet veur hem.
Maar 't géld geeft hier nóch grooter klém.
Zyn schatryke Oom leit op het stérven,
En daar moet hy al 't goed van érven.
Dat's hachchelyk: want zulks hangt al
Aan de uitslag, hoe die 't maaken zal.
Dies acht ik de erf'nis, dus te komen,
Zo veel, als wind, én yd'le droomen.
Maar 't geen men heeft, dat heeft men wis,
Daar 't krygen heel onzéker is.
Men Heer, wil dit van my onthouwen,
Dat altyd in het stuk van trouwen
't Genoegen, zo men 't wél bezéft,
't Bezit van rykdom overtréft:
Altoos voor my, 'k zou, én met réden,
My liever in den écht besteeden
Met een, die 'k lief had, zonder schat,
Dan met een, die 'k niet lief en had,
Al had hy honderd duizend gulden.
Dat 's goed, dat kan ik heel wél dulden
Veur jou. Doe jy, zo jy 't verstaat;
Maar maak van Volkert geen meer praat,
Nóch kom myn voorneem niet beletten,
Of'k zal jou doen in 't Spinhuis zetten.
In 't Spinh uis zéker! Dat was mooi.
Wél hoe? ik ben geen ligte kooi.
| |
| |
Fluks voort, pas op myn kind, loop heenen.
Och, óch, me dunkt ik hoor haar steenen!
Och Huibert! kom je nóch eens weêr?
| |
Zévende tooneel.
Melis, Rykert, Huyeert.
OSéllemét, wees bly, men Heer:
Want zie wy bréngen jou de béste
Dóktoor ter waereld meê ten léste,
Die wonderlyk op staende voet
De doode lui weêr leeven doet.
Ja! maar waarom komt hy niet binnen?
Men Heer, hy is wat vreemd van zinnen.
Daar stonden and're Dókters aan
De poort, dies hy niet in wou gaan,
Om dat hy niet bekénd wil weezen.
Wat hoeft hy voor dit vólk te vreezen?
Zy gaan te rug. Hoe noemt men hem?
Hy is somtyds gelyk bezeeten;
Zo als je uit zyn' manier van doen,
En kleeding strakjes zult bevroên:
Maar zyn verstand is niet te gronden!
Zyn weêrgâ wierd'er nooit gevonden!
Hy 's kwintig; maar een doorleerd man!
| |
| |
| |
Achtste tooneel.
Melis, Rykert, Fielebout, als een Oudwétsche Dókter, met een hooge spitse hoed op. Huibert.
MEn Heer, hier komt de Dókter an!
Sta ruim, dat ik hem ga ontmoeten.
Myn Heer, ik kom u feest'lyk groeten,
En 'k bén op 't allerhoogst verblyd,
Dat gy alhier gekomen zyt:
Want zie myn Dóchter wil verscheijen.
Hippocratés zeid, dat wy beijen
Onz' luizen zullen dekken
Hippocratés! waar zeid hy dat?
Men Heer, je zult door dit gekittel
Tót vraagen, maaken dat hy all'
Zyn' weetenschap verlooch'nen zal.
Neen, in 't kapittel van de hoeden,
Daar hy ons 't hoedemaaken leert.
| |
| |
Dewyl 't Hippocrates begeert,
Zo doe ik 't; maar wie komt ons stooren?
| |
Négende tooneel.
Pieternel, Fielebout, Rykert, Huibert, Melis.
MEn Heer, daar zyn nóch zés Dóktooren
Uit stad. Beliefje, dat ik ze in
Zo gaa ik daat'lyk heenen stappen:
Want, zie, ik wij myn' weetenschappen,
Die ik veur my hou, als wat goeds,
Niet openbaaren aan die bloeds.
Zou ik my méngen met die gekken?
Loop, Mélis, zég, dat zy vertrekken.
Maar hoe veel Dókters hebje in stad
Op acht, óf tien naa kunnen weeten
Myn Heer: want jy had ons geheeten
Dat wy de ruimte brógten, dies
Zyn wy straks zondér tydverlies
Gegaan by die wy vinden konden,
Of wélkers naamen dat wy vonden
| |
| |
| |
Tiende tooneel.
Pleuntje, Fielebout, Tryntje, Melis, Rykert, Pieternel, Huibert.
Men Heer, daer zyn 'er nóch al meer!
De wég die grimmelt van Dóktooren...
En, die veur de deur staan, willen niet
Vertrekken, eer je schyven schiet.
Ja wél, ja wél! het lyken droomen,
Van waar nou al die Dókters komen.
Loopt beije gaâr, loopt heen, gezwind,
En geeft 'er dit. Zég, dat myn kind
Wat sluimert, dat ik om veel zaaken
Haar niet zou willen wakker maaken.
Terwylen zel jy, Pieternél,
Eens zien, of haare zwakheid wél
Toelaaten wil haar hier te stuuren.
Genoeg; ze kan in 't béd niet duuren;
Maar loopt het huis staag op, én neêr.
| |
| |
| |
Élfde tooneel.
Rykert, Fielebout.
Maar Heer; ze is onlangs heel bezonder,
En op een ongeleegen' tyd
Dat zy, tót ligt'nis van haar smarten
Myn hulp begeert; ja 'k wensch van harten
Dat gy, én al uw huisgezin
Myn hulp van nooden hadden in
De grootste krankheid, om ter deegen
Te kunnen toonen, hoe geneegen
Ik te uwen dienst bén met myn' kunst.
Ik bén u dankbaar voor die gunst.
Een schoone naam, om zonder pyn
'k Zal eens gaan zien waár zy mag toeven;
| |
| |
'k Verwacht haar, én met groot plaizier
Met al myn' médesynen hier.
Dat 's goed; maar ik kan niet verzinnen
Fielebout, op 't voorhoofd wyzende.
Is Rykert te uwen dienst.
De Dókter zonder kranken,
Heer Fielebout doet u bedanken.
| |
Twaalfde tooneel:
Fielebout, Rykert, Pieternel, Lusyntje.
Ik héb geen and're kinders meer
Als haar; dies zo 'k haar kwam te dérven,
Zou ik van énk'le hartzeer stérven.
Zy moet haar wachten, zo zy kan,
Te stérven zonder de órdre van
| |
| |
Dat deeze patiént 'er niet
Onsmaakelyken uit én ziet.
Men zou 't met zulk een meisje klaaren,
En wél een' zieke bruid méê spaaren.
Gy doet haar lachchen, Heer.
Wanneer een Dókter dat maar doet,
Dat by de zieke door zyn spreeken
Doet lachchen, dat 's een heel goed téken!
Wel nu, wat is 't? Waar ben je ontstéld?
Wat voor een' ziekte is 't, die u kwélt?
Han, hi, hon, han, kan niet verstaan.
Dit is een witte met een zwarten,
Wel hei, dit zyn verbruide parten!
| |
| |
Heer, dit 's haar ziekte, dat je 't vat:
Ze is stom geworden zonder dat
Men de oorzaak daar van weet; dit kwellen
Heeft haare trouwdag uit doen stellen.
Die haar zal trouwen, wil dat zy
Haar' spraak eerst weêr heeft, als voor deezen.
Gantsch bloed! dat moet een gékskap weezen
Die kwaad vind dat zyn vrouwtje stom,
En zonder spraak is. Och waarom
Ben ik zo lukkig niet, dat Wobbe
Die ziekte heeft, die réchte slobbe?
'k Verzéker je, dat ik myn' vrouw
Daar nimmer van geneezen zou.
'k Geloof het; maar indien 't kan weezen,
Myn Heer, ai wil myn kind geneezen.
Zyt onbevreesd; maar zég, haar' kwaal
Dat is zeer goed! voelt zy by vlaagen
Meer, als zy kan verdraagen.
Dat is zo veel te béter; maar
Gaat zy somtyds, je weet wél, waar?
| |
| |
Gedaan; maar de afgang is die prys'lyk?
Dat weet ik niet, myn Heer: want ziet
'k Versta my op die zaaken niet.
Fielebout, tégens Lysyntje.
Geef my uw' hand. Ik zal 't haast weeten.
't Is aan de pols wél af te meeten,
Dat uwe Dóchter stom is, Heer:
Zy is zo stom gelyk een Beer.
Is 't meug'lyk? wat geleerder kaerel!
Het is een man, gelyk een paerel!
Fielebout, heen en weêr wandelende.
Heum, heum ! Wy gaauwe Dókters zien
En kennen daat'lyk alle kwaalen.
Een laf bék zou staan hebben maalen,
En zeggen heel verbaasd: 't is dit,
't Is dat; maar ik schiet récht in 't wit,
En zég u, dat uw Dóchter stom is.
Maar zég my ééns, wat de waarom is,
't Komt daar van daan, dat zy de spraak
| |
| |
Maar 'k wou graag de oorzaak daar van hooren.
Al de oudste Dókters zeggen dat
Het voorkomt door ik weet niet wat
Belém'ring van de tong, geheeten...
Maar 'k wouw jouw oordeel daar van weeten.
Ha! Aristoot'les zeid daar van
Heel fraaije dingen; maar men kan...
't Was een man der mannen!
Een groot man, die vyf zés paar spannen,
Ja hoofd, én schouders grooter was
Hoe komt dat hier te pas?
Ik zal 't u zeggen, hoor: de tonge
Die wordt belemmerd door de longe,
Wanneer de long, door zék're vocht...
En deeze vocht wéêr door de locht
Bedurven..., zékere humeuren
Paccantes straks de longpyp scheuren,
En barsten doen, waar door 't geluid...
Peccantes, Heer... Dit woord beduid...
Om u de moening uit te leggen...
Humores, Heer, dat is te zeggen...
Peccant hamores, éven... als
De dampen, die in iemands hals
Verstopt... óf liever... als bevroozen,
| |
| |
Niet door de pores zyn te loozen...
Als by manier van spreeken zyn...
Maar a propos, spreek jy Latyn?
Hoor toe: ik zal u zeggen dan.
Catalamus, cór, ego, Pater.
Humores, Adolescens, Mater;
Amares, arci, thuram, nós,
Amarent, avus, gener, vós:
Est, vivo, vixi, victum, vólvo,
Haec Musa, pollex, femur, sólvo,
Sedicem est puëlla, flos,
Dit is gezeid, dat deeze dampen,
Als de oorzaak van jouw Dóchters rampen,
Wanneer die, zég ik, op een' ry
Passeeren deur de linker zy,
Alwaar de léver is geleegen,
En eind'lyk met veel ommewégen
De réchter zyde, daar het hart,
Gelyk gy weet, gevonden werd,
De maag benaaud maakt, én doet zweeten...
De maag wordt in 't Latyn geheeten
Cubitus, die deur 't zweeten beeft;
Vermits dat zy gemeenschap heeft
Met Nasmus, dat 's in 't Grieksch te zeggen
De harsenen, die onder leggen;
Die de ader Cavus, in 't Hébreeuws
| |
| |
Cubiculum, goed rond, goed Zeeuws,
In haaren wég ontmoet, én laaten
De long vervuld met Omoplaaten;
Waar door... Ik bid u, luister toe.
Waar door die damp... 't ver hémelt moê
Van spreeken... lét op deeze réden,
Door zékere kwaadaardighéden,
De tong belét, als door een rook...
Door zékere kwaadaardighéden
Veroorzaakt door... Lét op myn réden.
De activeteit der tong.., 't gehoor
Belét eerst in de hollighéden
Der harsenen, récht na benéden
Schiet na de Nares, én van daar
Weêr opwaarts stygen by malkaâr,
Met ossabandus, fél est fixum,
Potarinum est quipsa frixum.
Dit 's, naar myn oordeel, de oorzaak van
Wel weezen, maar daar 's onder allen
Een ding, dat my niet heeft gevallen:
Dat 's, daar gy van de léver, én
Van 't hart spraakt: zie, myn Heer, al bén
Ik juist geen Dókter, dunkt me, op 't kwaadste
Genomen, dat jy die niet plaatste
Zo als die in der daad zyn: want
| |
| |
Het hart pleeg aan de linkerhand,
De léver, zo 'k héb hooren zeggen,
Staâg aan de réchter zy te leggen.
Dat was veur deezen zo wel, maar
Wy hebben dat sints altegaâr
Veränderd, én het onderst' boven
Gekeerd, zoudt gy dat wel gelooven?
Zo leit het hart nou, naar ik hoor,
Hier in de réchter zy, Dóktoor?
Dat niet gehoord! Wilt my vergeeven
't Is juist niet noodig, dat jy lui
Zo hoog geleerd bent, als Dóktooren.
Zo is 't; maar om geen tyd verlooren
Te laaten gaan, myn Heer, wat vindt
Gy voor de ziekte van myn kind
't Geschreeven schrift wel kunnen leezen?
Dat heeft zy op haar duim, het Fransch
En Duitsch al éven goed bykans.
Fielebout, haar een brief geevende.
Laat my begaan. Daar zoete meisje,
Lees, zo je kunt, dit schrift een reisje.
| |
| |
Tégens Rykert, hem ter zyden trekkende,
't Is een remédie, die in 't kort
Haar hélpen zal aan 't geen haar schort,
Zo zy ze vólgt. Wél nu hoe gaat 'et?
Hébt gy de zin gevat? Hoe staat 'et
't Is waar; maar 'k docht 'er niet meer om.
Zoudt gy van die Aptékers pillen,
En droges wél inneemen willen?
Zy knikt heel blydelyk van ja.
Dies is myn' raad dat gy haar dra
Na 't béd toezéndt, en zonder toeven
Een pintje Spaansche sék doet proeven;
En vindt ze 'er smaak in, geef haar dan
Noch onbeschroomd twé ming'len van,
Met anderhalf pond nieuwe vygen,
Of makarons, kunt gy ze krygen,
Om in de wyn te weeken, óf
Nieuwbakken wittebrood, heel gróf
Gebuild, én hart geroost van buiten,
Heeft dat, myn Heer? Waar toe zal 't zyn?
Weet gy niet, dat 'er in de wyn,
En in het brood een' simpatie,
Of een verborgen' kracht steekt, die je
Doet spreeken eer je 't dénkt. Men ziet
Het ommers, als een Perrekiet,
Of Papegaai daar van komt te eeten,
Dat zy dan straks te klappen weeten,
| |
| |
Kom, Pieternél, kom, maak het klaar.
Tap wyn, haal brood, én doe het braaden,
Gelyk de Dókter heeft geraaden.
Ik kom hier te avond, óf ligt eêr,
Zo 'k kan, met myn Aptéker weêr;
Om dan te zien, hoe zy zal vaaren,
En hoe wy 't vorder zullen klaaren.
Rykert, hem een stuk géld geevende,
Fielebout, het géld eerst weigerende, en daar na , met een staatig aangezigt aanneemende.
Ik loof niet dat je 't mient!
Héb dank; maar 't was nóch onverdiend.
Einde van het twéde Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij