Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Zomeren, Henricus van of de]

ZOMEREN (Henricus van of de), ook van Soemeren, Zoemeren, Someren, professor, volgens de meeste over hem handelende schrijvers genaamd naar de plaats zijner afkomst, Someren in Noord-Brabant. Hij overleed 14 Aug. 1472, volgens sommigen te Leuven, volgens anderen te Rome of op den terugkeer uit Rome. Opmerkelijk is, dat hij 1435 in de matrikel der universiteit te Leuven werd ingeschreven als: Henricus Zomeren Trajectensis diocesis; zie Reussens, Matricule de l'université de Louvain (Brux. 1903, I, 74). Zomeren in Brabant behoorde tot het bisdom Luik. Daarentegen was Henricus de bloedverwant (nepos) van Martinus van Erkenbroek, secretaris van 's Hertogenbosch, ook van Zomeren genaamd naar zijn brabantsch geboortedorp (Analectes XVII, 175). Bij de promotie der philosophie te Leuven 26 Febr. 1437 behaalde H. de Zomeren de negende plaats van 68 (Analectes I, 413). Daarna trad hij op als professor der philosophie en behaalde den graad van baccalaureus in de theologie. 5 Mrt. 1448 werd hij gekozen tot dictator der universiteit. Dit ambt bekleedde hij slechts tot September van hetzelfde jaar. 1449 aanvaardde hij de reis naar Rome, voorzien van een rotulus der universiteit om beneficies te verkrijgen voor de professoren. Hij was alsdan (het eerst in 1439 en daarna met enkele tusschenpoozen) 8 jaar regens in de philosophie en baccalaureus in de theologie. Na zijn terugkeer voltooide hij de theologische studie te Parijs, waar hij den graad van baccalaureus behaalde 1451 en van licentiaat 1456; zie Denifle et Chatelain, Chartul. Univers. Parisiensis (Paris 1897) IV, 707. Hij behaalde aldaar ook den graad van doctor in de godgeleerdheid. Een Mr. Henricus van Soemeren was altarist 1460 -62 aan het altaar van O.L.V. te Helmond, doch afwezig. 1462 werd H.v.Z. benoemd tot professor te Leuven in plaats van den overleden Heimericus de Campo, dien hij ook opvolgde in zijn prebende aan het St. Andriesaltaar in de St. Pieterskerk. Van stadswege genoot hij een driemaandelijksche toelage. 16 Mei 1455 vroeg hij om aangenomen te worden als kanunnik van de Sint Lambertuskerk te Luik. Hij had een mededinger, zoodat Rome moest beslissen. 30 Sept. 1456 stelden de dekens der kapittels te Luik H. Zomeren aan als hun afgevaardigde en hij zelf stelde eenige gevolmachtigden aan om ambten in zijn naam aan te nemen of neer te leggen. Henr. de Z. werd ook benoemd tot deken van de Lieve-Vrouwekerk te Antwerpen en had een kanunnikdij in de St. Janskerk te 's Hertogenbosch. Door de faculteit der theologie werd hij gekozen tot rector der universiteit voor Maart-Sept. 1463. Als professor voerde hij gedurende eenige jaren een hevigen strijd met zijn ambtgenoot, Petrus de Rivo, over het vraagstuk ‘de futuris contingentibus’, 1470 liep de twist het hoogst. Henricus de Z. werd door de universiteit in het ongelijk gesteld en na rumoerige raadszittingen eerst geschorst en dan afgezet als leeraar. Hij ging in beroep op Rome, waarheen hij zelf toog. De universiteiten van Parijs en Keulen werden in

[p. 1243]

den twist gemengd. Henricus van Zomeren werd door Rome in het gelijk gesteld, en de universiteit moest hem in zijn rechten herstellen. Zijn tegenstander, Petrus de Rivo, naar Rome gedaagd, herriep zijn dwalingen na eenig talmen, 1476. Henricus de Z. zag het einde van den strijd niet; hij was te voren overleden, terugkomende van de reis. De documenten over dezen strijd vindt men in hun geheel in Val. Andreas, Fasti academici (Lov., 2 ed. 1650), 339-357. Uitvoeriger wordt deze nog beschreven met bijvoeging van documenten door: P. Fredericq, L'hérésie à l'université de Louvain vers 1470 in Ac. royale de Belg. Bulletins de la classe des lettres (Brux. 1905), 11-77 en eveneens aldaar (1906), 377-438, door Jacques Laminne, La controverse sur les futurs contingents à l'université de Louvain au XVe siècle.

Onder de vele vrienden en begunstigers van H. de Zomeren was de kardinaal Bessarion, die pauselijk legaat was geweest in Duitschland en de Nederlanden. Op zijn verzoek schreef van Zomeren een werk, dat na zijn dood gedrukt werd: Epithoma prime partis dyalogi G. Ockam que intitulatur de hereticis que et continet septem libros. Recollectum per magistrum Henricum de Zoemeren in Wienna Austriae ad instantiam reverendissimi in Christo patris domini Bissarionis Episcopi Tusculani sancte Romane ecclesiae Cardinalis Niceni vulgariter nuncupati (Impr. Lovanii per me Joh. de Westfalia sub anno 1481). Deze wiegedruk is beschreven in Campbell, Annales de la typographie néerlandaise (la Haye 1874) no. 914; Hain, Repertorium bibliographicum II, no. 8435; Copinger, Supplement (1895) I, 8435. In een der boeken in handschrift van hem afkomstig, thans in British Museum no. 17285, schreef hij zijn naam met den titel van licentiaat in de theologie en kapelaan van den kardinaal Niceni. Waarschijnlijk vergezelde hij dezen kardinaal-legaat op zijn reis in de duitsche landen. Behalve deze kardinalen had H. de Z. nog een grooten steun te Rome in den aldaar invloedrijken norbertijnerabt van Park, Th. van Tulden. H.v.Z. was in deze abdij leeraar der theologie geweest. Hij benoemde den abt tot zijn algemeenen erfgenaam en schonk een kelk en verschillende boekdeelen over de godgeleerdheid, om zijn jaargetij te houden, dat op 14 Aug. vermeld wordt in het necroloog dezer abdij. Van zijn boeken aan deze abdij geschonken bevinden zich nog no.1032 (21188), Opera S. Hieronymi, en no. 1724 (21191) in de Koninklijke bibliotheek te Brussel, 16632 en 17285 in het British Museum. In dit laatste vindt men van H. de Z. Multiplices questiones super quartum sententiarum ex diversis doctoribus scilicet Scoto et aliis doctoribus subtilibus per manus magistri Henrici de Zomeren. No. 16632 en 17285 in het British Museum zijn afkomstig van hem uit de abdij Park. No. 1382 (2004-10) der Kon. bibl. Brussel, Opera S. Anselmi, een boek, dat H. de Z. kocht te Parijs Nov. 1455, had hij ten geschenke gegeven aan het St. Martensklooster te Leuven. No. 1391 (Cat. II, 320) der Koninklijke bibliotheek bevat bl. 186v-190: Questio solempniter disputata anno Domini 1462 in universitate Parisiensi per doctissimum et celeberrimum sacre theologie professorem magistrum Henricum de Zoemeren Brabantinum. Verder bl. 190: Disputatio Henrici de Zoemeren cum Petro de Rivo et epitaphium ejusdem ab Aleriensi episcopo (Joh. Andr. de Bossi) compositum.

Volgens Coppens I, 467 en Schutjes IV, 244 was hij 17 Dec. 1467 kanunnik geworden van het kapitteI van Sint Jan te 's Hertogenbosch en ligt hij aldaar begraven bij het voormalig altaar van Sint Laurentius.

[p. 1244]

Zie: Molanus, Historiae Lovaniensium lib. XIV, ed. P.F.X. de Ram, 506, 582; Foppens, Bibl. Belg. 467, 468; Coppens, Beschr. bisdom 's Hertogenbosch III, 416; Analectes hist. eccl. Belg. XVII, 175; XXIII, 479, 484; XXVI, 298, 305-306; XXVII, 305, 361; XXX, 218, 223 en vv. 282-284; XXXVIII, 191, 193 vv. 196, 198-200, 277, 280; H. de Jongh, L'ancienne faculté de théologie de Louvain (Louv. 1911), 57, 75, 77, 79, 81, 88, 100, 101; van Waefelghem, Le nécrologe de l'abbaye du Parc 329-330; v.d. Gheyn, Catal. Bibl. royale de Brux., II, 95 no. 1032, 313 no. 1382; III, 108 no. 1724; Val. Andreas, Fasti acad. Louv. (2 ed. 1650) 78, 84, 339; Schutjes, Gesch. bisdom 's Hertogenbosch V, 660; Bossche Bijdragen IX, 229.

Fruytier