Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Winter, Frederik]

WINTER (Frederik), geb. te Udem bij Cleef 7 Mei 1712, overl. te Leiden 16 Nov. 1760. Den 17. Nov. begraven in de Pieterskerk. Hij was de zoon van een pruisisch ambtenaar, studeerde sinds 1731 te Duisburg en daarna te Leiden, waar hij den 15 Juni 1736 tot doctor medicinae promoveerde op een voortreffelijke (later door v. Haller in zijn Disputationes anatomicae selectae opgenomen) Dissertatio de motu musculorum. In 1737 werd hij lijfarts van den Prins van Oranje, door wiens invloed hij in 1740 hoogleeraar te Herborn werd. Hij aanvaardde dit ambt met het uitspreken van een Oratio de certitudine in medicina. Door de gunst van zijn vorstelijken beschermer werd W. daarna den 25 Juni 1744 beroepen tot prof. te Franeker, waar hij de genees- en scheikunde en sinds 1747 ook de kruidkunde doceerde. Hij was de opvolger van den 19 April 1744 overleden Wijer Willem Muys en aanvaardde zijn professoraat met een, den 26. April 1746 uitgesproken, rede De certitudine in medicina practica. Den 8en Aug. 1747 volgde de beroeping tot hoogleeraar te Leiden, en bij de aanvaarding van het professoraat sprak hij een Oratio de motu vitali et irritabilitate fibrarum

[p. 1226]

uit (23 Oct. 1747). In hetzelfde jaar benoemden de Staten-Generaal hem tot lijfarts van den stadhouder Willem IV, welken hij ook bij diens laatste ziekte, waaraan de Prins 22 Oct. 1751 bezweek, heeft behandeld: na den dood heeft W. met prof. Schwencke de lijkopening verricht. Ook aan Willem V heeft W. zijn diensten bewezen.

De belangstelling van W. in de practische geneeskunde bleek o.a. uit zijn oprichting te Leiden van een polikliniek, welke bij de toenmalige gebrekkige practische opleiding der studenten voor hen van groot belang was. Zijn hoofdverdiensten liggen echter op het gebied der anatomie en physiologie. Het vraagstuk van den bouw en van de irritabiliteit der spiervezelen heeft met name zijn belangstelling gedurende zijn geheele wetenschappelijke leven gehad. Hij heeft daarover zelf experimenten gedaan en zijn leerlingen tot proefnemingen opgewekt. In deze irritabiliteitsstudiën was W. een voorlooper van den beroemden von Haller, van wiens eerst in 1752 gepubliceerde proeven W. natuurlijk in 1736 nog niet kon weten. In verschillende opzichten week hij dan ook af van Haller's opvattingen. In zijn enthousiasme voor de nieuwe leer heeft W. zelfs de irritabiliteit tot de grondoorzaak van alle levensverschijnselen verklaard en gewaagde conclusiën voor de pathologie en voor de therapie uit de nieuwe vondst afgeleid.

Van hem verscheen: Oratio de certitudine in medicina, dicta publice in auditorio academico, cum ordinariam medicinae professionem in academia Herbornensi solemniter auspicaretur, die XIII Sept. 1740 (Leovardiae); Oratio de certitudine in medicina practica, dicta publice etc., quum ordinariam medicinae et chemiae professionem in illustri Frisiorum, quae Franequerae est, academia solemniter auspicaretur (Franeq. 1747).

Zijn door een onbekend kunstenaar geschilderd portret bevindt zich te Leiden; er bestaat een gegraveerd portret door L. Springer.

Zie: Nederlandsche Jaerboeken (1751), 1018-1021; van der Boon, Geschied. van de ontleedkunde v.d. mensch, 123; Suringar in Ned. Tijdschr. v. Gen. (1866) II, 274; Handbuch der Gesch. d. Med. II, 86, 249.

Baumann