Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Trelcatius, Lucas (1)]

TRELCAT(IUS) (Lucas) (1), geb. te Erin bij Douai (Atrecht) in 1542 (niet 1552), overl. te Leiden aan de pest 28 Aug. 1602. Wtenbogaert (zie dl. II, kol. 1469-1472) noemde hem ‘een Wael’; Trigland (zie dl. VI, kol. 1282-1284) vond den toon van deze aanduiding ‘wat leppig’ en schreef o.a.: ‘Waer toe dit? Zijnse niet menschen?.... Ende die daer wij van spreecken, hebbense niet om de Gereformeerde Religie haer vaderlandt verlaten’? Trelcatius studeerde te Parijs, te Orleans en in Engeland. Te Londen had hij reeds een gezin en gaf hij onderwijs in de oude letteren. Van hier uit riep hem de Waalsche gemeente te Rijssel omstreeks 1578, die te Gent (tijdelijk) in 1581, daarna die te Brussel. In 1585 vertrok hij over Antwerpen naar Leiden. Hij was toen 43 jaar oud. Hier werd hij ook waalsch predikant en in 1587 hoogleeraar in de godgeleerdheid. Franciscus Junius (zie dl. IX, kol. 481-483) heeft 31 Aug. in de gehoorzaal van Leiden's hoogeschool de lijkrede over hem uitgesproken. Van Itterzon (t.a.p.) verhaalt ons het uitvoerigst over het: Oordeel ende Censure.... Fr. Junii, L. Trelcatii, Fr. Gomari (zie dl. VII, kol. 483-486), Jer. Bastingii (zie dl. I, kol. 239-241) ende Joh. Wtenbogaert. Door bevel der.... Staten gestelt ende hare E.E. Mog. overghegeven (6 Sept.) 1595 over de dolinghen van Cornelis Wiggersz (zie dl. VII, kol. 1321 v.). Dit ‘oordeel’ verscheen eerst in druk te Delft in 1612, ‘om te laten zien dat de dolingen van Wiggerts, eenmaal door de Staten veroordeeld, dezelfde waren als die der Remonstranten’. Met een voorrede van denzelfden inhoud is het uitgegeven te Arnhem in

[p. 1039]

1617. De hoogleeraren getuigden dat zij geschreven hadden meer door den nood der zaken en op bevel van de Staten dan ‘door onse ghenegentheydt ende wille’. Petit (t.a.p.) noemt nog van Trelcatius: Compendium theologiae thesibus in academia Lugd. Bat. ordine a.... Fr. Junio, L. Trelcatio et Fr. Gomaro publice propositis ab anno 1598 usque ad annum 1605 concinnatum (Hanoviae 1611). Voorts van hem en van zijn zoon (zie beneden): Lucae Trelcatii senioris et.... junioris.... opuscula theologica omnia.... (Lugd. Bat. 1614), uitgegeven door Festus Hommius. Eindelijk eenige bundels Disputationes, voorhanden in de Universiteitsbibliotheek te Leiden. Sepp (t.a.p.) verhaalt uitvoerig en met bijzonderen lof over zijn onderwijs. Hoewel Fr. Junius gaarne Jac. Arminius (zie dl. I, kol. 170-174) als opvolger van Trelcatius had begroet, werd de zoon van den laatstgenoemde benoemd.

Zijn portret is gegraveerd door J. Matham, H. Hondius, W. Swanenburgh, ook in Alma Academia Leidensis en in Icones Profess. Lugdun.

Zie: B. Glasius, Godgeleerd Nederland III ('s Hert. 1856), 439 v.; C. Sepp, Het godgeleerd onderwijs in Ned. I (Leid. 1873), 53, 79-88; L.D. Petit, Bibliographische lijst der werken van de Leidsche hoogleeraren I (Leid.-Leipz. 1894), 37-39; A.C. Duker, Gisbertus Voetius I (Leid. 1897), 72, 85, 117, Bijl., 31; G.P. van Itterzon, Franciscus Gomarus ('s Gravenh. 1930), 55, 57, 59, 73, 78, 81, 86, 109; H. de Vries, Genève pepinière du Calvinisme hollandais (Frib. 1918), 134, 259 v., 269; M. Siegenbeek, Gesch. der leidsche hoogeschool I (Leid. 1829), 54, 68, 72; II (Leid. 1832), Toev. en Bijl., 70 v.; Kobus en de Rivecourt, Biogr. handwoordenboek III (Zutph. 1870), 67 v.; J. Reitsma, Franciscus Junius (Gron. 1864), 151, 164; Bibliotheca theologiea et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans, 1900), 800 (no. 905); L. Knappert, Gesch. der Ned. Herv. Kerk I (Amst. 1911), 101; J. Reitsma, Gesch. van de Herv. en de Herv. Kerk, 4e dr. (Utr. 1933), 226, 247, 371; G.D.J. Schotel, De academie te Leiden (Haarl. 1875), 74, 232, 243, 246; J.D. de Lind van Wijngaarden, Antonius Walaeus (Leid. 1891), 19; A. Eekhof, De theol. faculteit te Leiden in de 17de eeuw (Utr. 1921), 31 v.; H.Q. Janssen, De kerkhervorming in Vlaanderen I (Arnh. 1868), 161; dez., De kerkhervorming te Brugge I (Rott. 1856), 267; Ned. archief voor kerkel. gesch. VIII (1848), 16; Ned. archief voor kerkgesch. XII (1916), 242; E.J.W. Posthumus Meyes, Jacobus Revius (Amst. 1905), 2.

Knipscheer