Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Rogge, Hendrik Cornelius]

ROGGE (Hendrik Cornelius), geb. te Amsterdam 16 Febr. 1831, overl. te Haarlem 29 Aug. 1905. Zijn vader IJsbrand Rogge was apotheker te Amsterdam (geb. te Berkel 26 Febr. 1794, overl. 14 Maart 1855). Zijn grootvader was Cornelius Rogge (zie dl. VIII, kol. 1270 v., en Glasius, Godgel. Ned. III, 201-203). De ouders van den laatstgenoemde waren IJsbrand Rogge en Johanna Regters en behoorden tot de Gereformeerde kerk, de staatskerk, doch lieten hun zoon in 1778 inschrijven aan het seminarium der Remonstranten. Reeds als student hebben Hendrik Cornelius Rogge en J.G.R. Acquoy (zie dl. II, kol. 8-10) onder leiding van W. Moll (zie dl. VIII, kol. 1162-1164) als redacteuren acht jaargangen in het licht gezonden van den Kalender voor de protestanten in Nederland. Deze verschenen van 1856 tot 63. De ‘inleiding’ in den eersten jaargang (I, 1856, 5-12) is geschreven in Aug. 1855. Het gezelschap studenten, dat Moll om zich verzameld had, had namelijk vernomen, dat de berlijnsche hoogleeraar Piper sedert ettelijke jaren uitgaf een Evangelischer Kalender. De belangstelling daarvoor heeft hen aangemoedigd. De bedoeling was den roomschen heiligenkalender te vervangen. Wanneer zij nu op iederen dag des jaars een naam plaatsten van een(e), die voor de geschiedenis der Christelijke kerk in het algemeen of voor die in Nederland vooral belangrijk is door leer, leven of sterven, dan konden de Protestanten door middel van zulk een kalender aan iederen dag een heiligende herinnering verbinden. Niemand behoefde zich dan meer te behelpen met ‘onaangename en onvruchtbare indrukken van heiligen’. Ook zou niemand meer spreken van ‘Driekoningendag, St. Jan, St. Margriet, St. Maarten’ enz. ter aanduiding van een datum. Allerheiligendag bleef gespaard en van den roomschen kalender is overgenomen zooveel de Protestant daarvan overnemen mag. Het ontwerp van dit alles vinden wij in alle jaargangen, hier en daar een weinig gewijzigd. ‘Levensgeschiedenissen’ van de nieuwe lijst zouden de opneming van deze namen verantwoorden. De uitverkoren namen vindt men in jaargang 1856, blz. 10-20 naar tijdsorde. Slechts weinige tientallen levensgeschiedenissen zijn in de acht jaargangen opgenomen. H.C. Rogge beschreef in 1856 Thomas Cranmer (15 Maart) en Caspar Coolhaes (3 October), in 1857 Martinus Lydius (27 Juni) en Lucas Egeling (20 December), in 1858 Andreas (30 November)

[p. 826]

en Herman Herberts (14 October), in 1859 Simeon en Anna (24 Januari), Jan Arentszoon (31 Juli), Joachim Neander (24 Mei), in 1863 Hendrik Voes en Johannes Esch (1 Juli).

Als remonstrantsch predikant heeft Rogge gestaan te Moordrecht van 1856-60 en te Delft tot 1864. Te Leiden onderwees hij geschiedenis enz. aan verschillende scholen van 1864 tot 69. Daarna was hij predikant te Leiden tot 1877 en is hij in 1875 door de leidsche universiteit tot ‘doctor honoris causa’ benoemd. In 1877 werd hij bibliothecaris van de universiteitsbibliotheek te Amsterdam. Eindelijk was hij van 1890 tot 1901 hoogleeraar in de geschiedenis te Amsterdam.

Intusschen zijn van hem verschenen: Caspar Janszoon Coolhaes, de voorlooper van Arminius en der Remonstranten (Amst. 1856-58), twee deelen; herdr. 1865; vgl. dl. I, kol. 632-636); Bezoeken op Loevestein in 1624 (Dordr. 1859), met 3 platen; Beschrijvende catalogus der pamflettenverzameling van de boekerij der Remonstr. kerk te Amst. (Amst. 1860-65), drie stukken; Een woord tot afscheid te Moordrecht, 7 Oct. 1860 (Schoonh. 1860); Geographie van Europa (Amst. 1869); Brieven en onuitgegeven stukken van Johannes Wtenbogaert (Utr. 1874-76), drie deelen; Johannes Wtenbogaert en zijn tijd (Amst. 1874-76), drie deelen; Geschiedenis der stedelijke boekerij van Amsterdam (Amst. 1882); Bibliotheca Grotiana.... (Hagae Comitum 1883); De wetenschap der geschiedenis en hare methode. Redevoering op 18 April 1890 ter aanvaarding van het hoogleeraarsambt.... te Amsterdam (Amst. 1890); Lijst van de voornaamste vorsten en regenten.... en eenige genealogische bijzonderheden (Amst. 1889; 7e druk 1896); Sproken en vertellingen uit de middeleeuwen (Amst. 1885); met W.W. van der Meulen, De negentiende eeuw in woord en beeld (Leid. 1899-1901), 3 deelen met portretten, platen enz.; Brieven van Nicolaes van Reigersberch aan Hugo de Groot (Amst. 1902), verschenen in de Werken van het Historisch genootschap (IIIe serie, no. 15). Op zijn 70sten verjaardag werd hem een exemplaar overhandigd van een bundel Geschiedkundige opstellen uitgegeven ter eere van H.C. Rogge. Met anderen verzamelde hij Amsterdamsche bijzonderheden (Amst. 1899-1905), in twaalf bundels; eveneens Amsterdam in de zeventiende eeuw ('s Gravenh. 1897-1904). Vooral is ten slotte van groote beteekenis zijn arbeid met Bruno Tideman Jz. (dl. V, kol. 927 v.): De Remonstrantsche broederschap. Biographische naamlijst van hare professoren, predikanten en proponenten, met historische aanteekeningen omtrent hare kweekschool en gemeenten, tweede druk van het door Joannes Tideman (dl. V, kol. 931) in 1847 uitgegeven werk, bezorgd in opdracht van de Algemeene vergadering der Remonstrantsche Broederschap (Amst. 1905). Nog hebben beide bewerkers van dezen tweeden druk in Jan. 1905 samen de ‘Inleiding’ onderteekend. B. Tideman moest echter op 20 Sept. 1905 daaraan toevoegen: ‘De eerste onderteekenaar dezer inleiding mocht het werk niet geheel gedrukt zien’. F. Pijper schrijft: ‘Het aantal zijner kleinere geschriften is schier ontelbaar. Slechts worde nog gewezen op zijn bijzondere verdiensten voor het tijdschrift der Vereeniging voor noordnederlandsche muziekgeschiedenis. Met Acquoy en Wybrands heeft hij in 1884 het Archief voor Nederlandsche Kerkgeschiedenis opnieuw opgericht. Na den dood van Wijbrands (1886; zie dl. IV, 1486 v.) ‘werd de taak met Acquoy voortgezet. De ledige plaats door het heengaan van Acquoy ontstaan (1896) werd in over-

[p. 827]

eenstemming met diens wensch en op uitnoodiging van Rogge ingenomen door mij. Straks hebben wij een nieuwe serie geopend (1900).... Zijn leuze scheen te wezen: laat nooit langer dan volstrekt noodig is op u wachten. Verscheidene belangrijke artikelen schreef hij voor ons, als: Een viertal brieven van Jacobus Trigland; Jacobus Taurinus en de Utrechtsche kerk in het begin der 17de eeuw; Adriaan Stolker en zijn plan tot oprichting van gemeenten in het buitenland; Gerardus Listrius; De vervolging der Waldensen in 1655 en 1656, enz.’ Niet te vergeten ‘de uitvoerige en keurig bewerkte bibliographie’, die hij telkens voor de laatste aflevering van ieder deel vervaardigde. ‘In Rogge is een der beste vertegenwoordigers der nederlandsche historische school, door Moll gesticht, heengegaan. Zijn geschriften zullen als een duurzaam gedenkteeken van hem blijven getuigen’. Velen hebben na zijn dood zijn arbeid beschreven; zie: L.D. Petit, Repertorium.... II (Leid. 1913), 787, en: Ned. archief voor Kerkgesch. (1929), 153, 155, 184-191, (zie het portret bij blz. 218) 241, 267 v., 270. Ten slotte vermelden wij dat hij enkele romans van George Ebers vertaalde.

Zijn portret werd geschilderd door Th. Molkenboer.

Zie behalve het in den tekst genoemde: Brinkman's Catalogus van boeken enz. (1850-82), 1001; (1882-91), 461; (1891-1900), 592; (1901-10), 866, 1013, 1158; H.C. Diferee, Drie eeuwen kerkgeschiedenis (1630-1930). Gedenkboek der Remonstr.-Geref. gemeente te Amsterdam (Amst. 1930), 128 met portret; De Remonstrantsche broederschap. Biogr. naamlijst.... (Amst. 1905), 86, 102, 120, 201, 212, 279, 461 en de verbeteringen van blz. 86 op blz. 477; Ned. Archief voor Kerkgesch. IV ('s Gravenh. 1907), blz. I-V, het artikel van F. Pijper, Ter nagedachtenis van prof. Dr. H.C. Rogge; L. Knappert, Bibliografische inleiding tot de theologie (Leid. 1925); 59, 85, 105 (ook aant.1), 107 (ook aant.1).

Knipscheer