Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Rendorp, Mr. Joachim]

RENDORP (Mr. Joachim) was geboren te Amsterdam 19 Jan. 1728, als zoon van Mr. Pieter Rendorp en Margaretha Calkoen.

De familie was oorspronkelijk gekomen uit Lunenburg (Duitschland). Een van hen kreeg, door zijn huwelijk met een dochter der Bicker's, een goede plaats in Amsterdam. Aangezien de Rendorps luthersch waren, werden zij pas in 1640 tot de stedelijke regeering toegelaten. Zij dreven met succes een groote bierbrouwerij en behoorden tot de aanzienlijksten der stad.

Joachim onderscheidde zich bovendien door een goed bevattingsvermogen, een goed oordeel

[p. 800]

en kunstzin. De tegenwoordige Muiderpoort, in 1770 gebouwd, is van hem. (Na 1890 is het zware voorhek afgebroken). Hij studeerde staatsrecht en sprak vlot vreemde talen, onderhouden door buitenlandsche reizen. Kerkmeester was hij op 17-, kapt. bij de schutterij op 19-jarigen leeftijd. 1750 promoveerde hij tot meester in de rechten, 1757 werd hij commissaris van kleine zaken, in 1756 schepen. In dat jaar huwde hij Wilhelmina Schuyt, dochter van Mr. Albert Schuyt. Van de 5 kinderen bleef uit het huwelijk slechts één zoon in leven.

Rendorp schreef in 1771: Verhandeling over het Regt van de Jagt, opgedragen aan den Prins van Oranje; in 1775: Militaire Jurisdictie, waarin o.a. de Stadhouder als Kapitein-Generaal wordt besproken. Dit werk werd zeer geprezen door Fagel en door Pieter Paulus, die hem later zijn studie over de Unie van Utrecht opdroeg. Tegen het eind van zijn leven (1792) schreef hij zijn bekende Memoriën, dienende tot opheldering van het Gebeurde, geduurende den laatsten Engelschen oorlog.

Door zijn financieel onafhankelijke positie had hij veel invloed, die vermeerderde door zijn benoeming tot Meesterknaap van Holland en West-Friesland (toezicht op de houtvesterijen), tot Directeur van Suriname, Commissaris in de Hollandsche rekenkamer, lid van de Gecommitteerde Raden, en van de Admiraliteit, enz.

Door zijn geboorte was hij Vrijheer van Marquette (Huis te Heemskerk). Die bezitting was in 1717 aan zijn grootvader gekomen. Het regt van Hooge Heerlijkheid was er aan verbonden.

Hoewel uit zijn geschriften zijn Oranjegezindheid bleek, ging hij in zijn jonge jaren toch door voor aanhanger der Statenpartij, overeenkomstig zijn geboorte. In 1778 werd op verzoek van den engelschen gezant Yorke, door Fagel de aandacht op R. gevestigd, die door zijn aanzien Amsterdam kon waarschuwen geen handel met de Amerikanen, ook niet met de Fransche Antillen, in oorlogsbehoeften, te drijven. Rendorp, die op het punt stond een reis te ondernemen naar Parijs en Spa, begreep dat de amsterdamsche handel moeilijk aan dit verzoek zou willen voldoen, zoodat groote kans op oorlog met Engeland zou ontstaan. En hij stelde zich niets voor van onze aansluiting bij het tractaat der Gewapende Neutraliteit, die trouwens een paar dagen te laat kwam, d.w.z. na de oorlogsverklaring. Hij gaf de waarschuwing door aan burgemeester Temminck en ging eenige maanden buitenlands.

Na de aanhouding van Henry Laurens Gordon, brak Kerstmis 1780 de oorlog uit. R. trachtte den schuldige van die (Gordon) affaire uit te vinden. De Stadhouder en ook de schrijver van Goens stelden het bestuur van Amsterdam aansprakelijk; Rendorp en Yorke enkel den pensionaris, Mr. E.F. van Berckel. Rendorp, in 1781 tot burgemeester benoemd, werd door den Prins naar den Helder ontboden voor een plan om Nieuwe Diep tot oorlogshaven in te richten en een krijgsraad bij te wonen over het onderscheppen van een vloot Hessen en Hannoveranen (Engeland's troepen tegen Amerika). In dezelfde maand April 1781, ging hij met een amsterdamsche deputatie den Stadhouder verzoeken den hertog van Brunswijk eervol uit zijn ambt te ontslaan. De slechte ontvangst van deze bezorgde den Oranjeburgemeester den naam draaier, te eer, daar hij weer met den hertog aan het hof verscheen. In 1781 had R. tevens een ontmoeting met Josef II, incognito door het land reizende. Deze raadde een spoedigen vrede met Engeland

[p. 801]

aan, waartoe R. de gelegenheid kreeg door een conferentie met Triquetti, consul van Sardinië. De Keizer, die den franschen gezant de la Vauguyon omtrent de plannen voor een afzonderlijken vrede tusschen Engeland en onze Republiek had ingelicht, verhinderde deze juist daardoor. Bij een spoedig volgende nieuwe vredesbehandeling tusschen Wentworth en Rendorp, vroeg de laatste veel en meende ook, omdat het een paar van onze koloniën had heroverd, Frankrijk in de pogingen te moeten erkennen. Zij mislukte evenals een derde ondertasting tusschen Rendorp en van der Oudermeulen, eind 1781.

Terwijl ging het gezag van den Stadhouder, in den lande en in de hoofdstad, meer en meer verloren. De oorlog was, volgens R., in zijn oorsprong, voortgang en einde, roekeloos ondernomen, slecht gevoerd, en schandelijk geëindigd. Had R. die zich niets goeds van een oorlog met Engeland beloofde dezen niet kunnen helpen beëindigen? Zou R., in het trachten en doortasten, vrede te sluiten, den Stadhouder niet een grooten dienst hebben bewezen, daar diens gezag zienderoogen door den oorlog afnam? Waarom nader aanleunen aan Frankrijk? terwijl hij waarschuwde: ‘niet roekeloos op het Hof van Versailles te vertrouwen’. Bij de Patriottenpartij was hij het meest gehaat, getuige de aanvallen in verschillende pamfletten, in de Post van den Neder Rhijn en den Politieke(n) Kruijer, getuige later de plundering van zijn huis in 1787, waarbij vele kunstwerken werden vernietigd.

Rendorp was geen partijman, hij stond niet boven, maar tusschen de partijen en werd door beide verguisd. Hij stond ook tusschen Engeland en Frankrijk, ging ten slotte met den stroom mee en kwam in het fransche vaarwater terecht. Toch was hij zeer vaderlandslievend, eerlijk, nauwgezet. Hij miste echter de noodige standvastigheid en moed om de consequenties van zijn overtuiging te aanvaarden. Hij was korten tijd hoofd der aristocratie, behoudend, voorstander van een regeering van weinigen (oligarchie), maar verlangde van haar vertegenwoordiging voldoende kunde en onafhankelijkheid.

Rendorp was burgemeester in 1781, 1786 en na de Restauratie van 1787, wederom in 1789, 1790 en 1792, het jaar van zijn overlijden.

Portret: E.W. Moes, Iconographia Batava deel II, geeft op 1. schilderij door J.F.A. Tischbein, bij douairière d'Ablaing van Giessenburg (den Haag); 2. gravure door R. Vinkeles, in het 25e deel van de Vadèrl. Historie (vervolg van Wagenaar) en van W. van Senus in het IIIe deel van de Vaderl. Historia door M. Stuart. Voorts schilderijen door een onbekende bij jhr. Gevers op Leeuwenhorst bij Noordwijk en door J. Regters (?) in het Rijksmuseum te Amsterdam.

Zie: S. Backer, Levens- en Karakterschets van Mr. J. Rendorp, Vrijheer van Marquette (Amst. 1858); E.F. van Berckel, Rondborstige, doch onpartijdige Aanmerkingen op de Memoriën van Mr. J. Rendorp; H.T. Colenbrander, De Patriottentijd I en II, in beide dln. 4e hfdst.; H.T. Colenbrander, Gedenkstukken; R. van Goens, Politiek vertoog over het waar systeem der stad. (Amsterd. enz., 1781); C. v.d. Aa, Leven van Willem V.

Koppius