Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Miggrode, Johannes van]

MIGGRODE (Johannes van), geb. te Aalst (Vlaanderen) 6 Mei 1531, overl. te Veere 6 Mei 1627. Zijn ouders waren Jacobus van Miggrode en Margaretha van den Eekhaute. Hun familiewapen droeg als devies: ‘Vivendo migro’. Zijn vrouw was Jacomijntje Gijberts, van Middelburg, overl. 31 Juli 1603. Zijn zoon, Jacobus van Miggrode, gaat hiervoor. Hij wordt de hervormer van Zeeland genoemd. Wij vinden hem voor het eerst in 1564 als kanunnik en pastoor te Veere. Als zoodanig was hij reeds hervormingsgezind, zooals velen in die dagen. Hij werkte alzoo mede aan een ‘zachten gang’ in het hervormingswerk te Veere en in Zeeland. Zijn invloed op anderen (vgl. Antonius Walaeus in dl. II, kol. 1513-17) is onmiskenbaar. In 1566 (‘zoo het niet in 1567 is geweest’), waarschijnlijk niet vroeger (in 1563), zooals men wel eens heeft gemeend, vluchtte hij naar Engeland. Eerst in 1567 is een opvolger voor hem benoemd als pastoor en deken van het

[p. 632]

kapittel der Onze Lieve Vrouwekerk te Veere, en 17 Aug. 1568 volgde hem het banvonnis van Alva (waarin hij foutief Johan de Nugroede genoemd wordt), dat hem gelukkig niet deerde (zie over dit alles van Schelven, t.a.p.). Hij werd de stichter en de eerste predikant van de gemeente te Colchester; zijn invloed reikte daarbij ver, waarschijnlijk vooral ook te Norwich. Na 1 April 1572 keerde hij in Mei of Juni (3 Mei werd Veere Staatsch) naar Veere weder, waar hij de ziel van de Gereformeerde gemeente was, en een krachtig helper aan ‘de reformatie van Zeeland’, beschreven door J.W. te Water (zie beneden en dl. IV, kol. 1438-1440). Te Middelburg preekte hij geregeld, terstond na de verovering van die stad (21 Febr. 1574); spoedig daarop organiseerde hij de classis Middelburg. Het spreekt vanzelf, dat hij in alle zeeuwsche synoden tegenwoordig was, dadelijk al in de groote synode te Dordrecht van 15-28 Juni 1574. Met Gaspar van der Heyden (Heydanus) (zie dl. II, kol. 570-573; de Bie en Loosjes, Biogr. woordenboek v. prot. godgel. in Ned. III, 807-816; Mennonitisches Lexikon II, S. 274) stelde hij o.a. in de synode te Rotterdam, gehouden medio Juni 1575, een ‘remonstrantie des synodi op an den eedeIe.... heeren Staten slandts van Hollant ende Zeelandt’ (zie Reitsma en van Veen II, t.a.p.). Voor Zeeland vervaardigde hij een opstel Over de verbindende onderschrijvinge voor de dienaren in Walcheren onder de 91 artikelen en onder de 23 vraagstukken in de kerkvergadering (van Dordrecht in 1574) beraamd en beantwoord, dat den eersten grondslag vormde voor de kerkelijke organisatie in Zeeland. Met Johannes Gerobulus (zie dl. I, kol. 929-931) arbeidde hij aan de hervorming van Goes en Zuid-Beveland (1578 en 1579). De groote synode van Middelburg van 1581 droeg hem en Michiel Panneel (zie dl. IV, kol. 1066 v.) op om ‘een sekere forme van, examen’ samen te stellen voor a.s. predikanten, ‘overmits eenige hier inne te veel, eenige te weinich te doen geseght worden’ (zie: Rutgers, a.w., 416, 434). Van de synode te Middelburg, begonnen op 1 Febr. 1591, die de zeeuwsche kerkorde ontwierp, was hij de scriba. De uitvoerige notulen hierover kan men lezen bij Reitsma en van Veen, Acta V, 15-32. Waarschijnlijk is hij de opsteller van het Ontwerp omtrent de huwelijken en het ondertrouwen, om aan de Ed. Mog. H.H. Staten vertoond te worden (1597) (zie beneden), en schreef hij Ware troostgronden der gelovige zielen. Josua van Iperen (zie dl. IV, kol. 799 v.) hield in 1772 bij het tweede eeuwfeest van de kerkhervorming een rede: Tweehonderdjarig jubelfeest der Nederlandsche vrijheid of redevoering ter gedagtenisse der afwerpinge van het Spaansche juk, uitgesproken te Vere 3 Mei 1772 (Midd. 1772). Door hem opgewekt, besloot men tot de plaatsing van een eerezuil voor Johannes van Miggrode in de kerk te Veere. Bij de onthulling van dit gedenkteeken sprak dezelfde predikant te Veere zijn: Historische redevoering bij het ontdekken der gedenknaald ter eere van Joannes van Miggrode, met portret (Amst. 1774). Jacob Renier (zie dl. III, kol. 1071), ook predikant te Veere (1798-1836), schreef: De verdiensten van J. van Miggrode omtrent de hervorming in Zeeland, bijzonder in Vere (Midd. 1827 of 1828?).

Zijn door een onbekend kunstenaar geschilderd portret is in het bezit van het Zeeuwsch Genootschap te Middelburg; voorts een gegraveerd portret door J. Houbraken.

Zie: J.W. te Water, Kort verhaal der Reformatie van Zeeland in de zestiende eeuw (Midd.

[p. 633]

1766), 90-93, 168; G. Vrolikhert, Vlissingsche kerkhemel (Vliss., Midd. 1758), 21 v.; D.J. Andreae (zie dl. I, kol. 130), Johannes van Miggrode, pastoor, later gereformeerd predikant te Veere in Kalender voor de protestanten in Nederland (1860), 212-231; B. Glasius, Godgeleerd Nederland II ('s Hert. 1853), 511-514; III ('s Hert. 1856), 673; Kobus en de Rivecourt, Biographisch handwoordenboek II (Zutph. 1870), 329 v.; Reitsma en van Veen, Acta II, 127, 155, 167, 170; V, 1-6, 15, 32, 35 v., 46-49 (ontwerp voor ‘houwelyxse ondertrouwen ende wat dien aengaet’); Rutgers, Acta van de Ned. synoden der zestiende eeuw (Utr. 1889), 132, 175, 190, 212, 416, 434; A.A. van Schelven. De Nederduitsche vluchtelingenkerken der XVIe eeuw in Engeland en Duitschland.... ('s Gravenh. 1909), 186-188; Nederland in Woord en Beeld (Leid., Burgersdijk en Niermans, 1924), 102 v.; Bibliotheca theol. et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans, 1900), 787, no. 607; R. Arrenberg, Naamregister van nederduitsche boeken tot 1787, 266; Alphabetische naamlijst van boeken enz. (1790-1831), 509; Kerkelijk Handboek (1909), Bijl., 150; J. Reitsma, Gesch. v.d. Hervorming en de Herv. Kerk der Ned., 4e dr. (Utr. 1933), 173 v.; L. Knappert, Gesch. der Ned. Herv. Kerk I (Amst. 1911), 25 v.; J. Hania, Wernerus Helmichius (Utr. 1895), 133 v.

Knipscheer