Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Kok, Frederik]

KOK (Frederik), geb. in het gehucht Eemster (Dwingeloo; vóór 1823 behoorende bij Diever) 30 Jan. 1803, overl. te Beilen 12 April 1860. Zijn vader, Albert Hilberts, nam in 1811 den familienaam Kok aan; zijn moeder was Maria Westerhof. Albert Hilberts was sedert 1783 koster en schoolmeester te Diever en ging onder den invloed van zijn zonen in Maart 1835 over tot de ‘afgescheidenen’. Frederik Kok woonde te Dwingeloo als zakenman, maar in zijn huis werden sedert 1825 of 1826 samenkomsten gehouden van wie zich van de Hervormde Kerk afkeerden. Toen Hendrik de Cock (zie dl. VII, kol. 304 v.) zich had afgescheiden (19 Oct. 1834), volgden hem de broeders, zusters en de vader van Frederik Kok. Te Smilde en te Dwingeloo werden afgescheiden gemeenten gesticht. Te Dwingeloo was de eerste ‘vrije gereformeerde school’, in alle stilte gehouden omdat de wet zulk een school nog verbood. H. de Cock heeft hem opgeleid tot predikant (geëxamineerd overeenkomstig art. 8 van de dordtsche kerkorde als een man van singuliere gaven 20 Maart 1840). Hij stond als zoodanig te

[p. 483]

Dwingeloo, waar hij tot dusver ouderling was. Op 13 Nov. 1842 vertrok hij naar Wanswerd; 10 Nov. 1844 naar Garrelsweer; in April 1848 naar Schoonhoven. Aan de theologische school aldaar, geopend in Mei 1849, gaf hij les in de theologische vakken. In Nov. 1852 verhuisde hij naar den Bommelerwaard, waar Zuilichem, Gameren, Poederooien en Wel gecombineerd waren. Ook te Zuilichem was zoo'n ‘provinciaal schooltje’, dat evenals de andere na de stichting van de theologische school te Kampen (6 Dec. 1854) werd opgeheven. De laatste jaren van zijn leven stond hij te Roden (en Eem) en te Beilen, waar hij 4 Maart 1860 zijn intrede deed, doch weldra overleed. Hij behoorde tot het deel der afgescheidenen, die leefden uit de theologie van de 17de en 18de eeuw, in tegenstelling met hen, die ter eener zijde zich meer aanpasten bij de beginselen van de 16de eeuw, en anderen die samenhingen met het ‘réveil’ van de 19de eeuw (vgl. op Anthony Brummelkamp, dl. VII, kol. 223). Men kan F. Kok het best leeren kennen uit zijn artikelen over dogmatiek en kerkregeering, vooral over zijn ambtelijk werk in De Herderstem (maandschrift), vervolgd in De Wachterstem, De Stem (1863 en 1864), De Wekstem (1865-82), enz. Hij schreef: De prentbijbel van G. Benthem Reddingius (hervormd predikant en schoolopziener te Assen, die het (in 1828) een nuttig werk noemde de kinderen bekend te maken met de voornaamste bijbelsche geschiedenissen, ‘zonder waar dit geschieden kon iemand te ergeren’) als een werk des Satans bevonden en wederlegd. Gedrongen hiertoe wegens het Godonteerende en verleidende voor kerk en scholen zijner althans in deze provincie algemeen verspreide geschriften, die zeker evenals deze prentbijbel verpestend zijn voor de zielen der menschen. Kerkelijk goedgekeurd en aanbevolen door H. de Cock, geref. leeraar onder 't kruis (Veendam 1836); Het geloof van Mozes.... met toepassing op ds. H. de Cock.... (overl. 14 Nov. 1842); De duivel bedrogen.... ('s Gravenh. 1843); Gewillige verklaring: dat de vrijheid der Chr. Afgescheidenen overeenkomstig Gods Woord is.... (Amst. 1850) (hiertegen verscheen een geschriftje van W. Kraijenbelt: Een woord over het boekje van F.A. Kok.... (Rott. 1850), waarop deze antwoordde met: Zedige verantwoording aan ds. W. Kr. (Amst. 1850). Nog schreef hij eenige kleine werkjes.

Zie: de Bie en Loosjes, Biogr. woordenboek v. Protest. godgel. in Ned. V, 147-151; Alphabetische naamlijst van boeken enz. (1790-1831), 495, (1833-49), 53, 362; Brinkman's Catalogus van Boeken enz. (1850-82), 388, 658, 670, 807, (1901-10), 559; Brinkman's alphabetische lijst van boeken enz. (Leid. 1924), 54; J. Kok, Meister Albert en zijn zonen. Uit de gesch. der afscheiding in Drenthe (Kampen 1909), met 12 afb.; H. Bouwman, Onder veilige hoede. De theol. school te Kampen ged. 1854-1924 (Kampen 1924), met afb. en portretten; J.C. Rullman, Een nagel in de heilige plaats. De reformatie der kerk in de 19e eeuw historisch geschetst. Reveil en afscheiding (Amst. 1912), 130; dez., De doleantie.... (Amst. 1916), 256.

Knipscheer