Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Goddaeus, Conradus]

GODDAEUS (Conradus), geb. 1612 te Vaassen, overl. 1658. Zijn vader, Hermannus G., was in 1610 als proponent te Vaassen beroepen en diende er als predikant tot zijn overlijden 1634, toen Conradus hem opvolgde. Deze huwde 20 Jan. 1635 te Kampen met Cecilia Steffens, dochter van Ds. Wilhelmus Stephani aldaar, die hem 10 kinderen schonk en 24 April 1655 overleed. Op 5 Aug. daarna kreeg G. wegens ziekte Johannes Peregrinus als hulpprediker, welke 30 Sept. met zijn dochter Abigail in het huwelijk trad. In 1656 verkreeg G. emeritaat; in 1657 ging zijn schoonzoon en opvolger hem nog voor in den dood. Eenige jaren te voren was hem ook zijn trouwe vriend Franciscus Martinius, predikant te Epe, ontvallen, 14 Jan. 1653 (zie dl. VII, kol. 843). De Epistolae ad amicos van dezen laatste (Harderv. 1653) zijn een voorname bron voor het leven van beide vrienden en hun kring. Goddaeus studeerde te Deventer, ingeschreven 5 Mei 1630; hij schijnt ondanks zijn betrekkingen tot Huygens en Hooft nooit in Holland te zijn geweest. Wel moet hij in 1649 en 50 eenigen tijd in Keulen zijn geweest, voor erfeniszaken van zijn vrouw's familie. In zijn veluwsche dorp voltooide hij twee geschriften, die hem onder de letterkundigen van zijn tijd tot een opmerkelijke persoonlijkheid maken. Onder den bijnaam Curtius Jael liet hij zijn Laus Ululae verschijnen met het fantastische adres: Glaucopoli, apud Caesium Nyctimenium enz. z.j., in werkelijkheid gedrukt te Deventer 1642. Een ‘editio secunda, priori multo auctior & emendatior’ met hetzelfde pseudonym en adres, eveneens z.j., werd te Deventer in 1644 gedrukt. Van de eerste uitgave verscheen een herdruk in 12^o (Amsterd.? omstr. 1655?), van de tweede uitgave bestaan drie herdrukken, in de Admiranda rerum admirabilium encomia (Noviom. 1666), in de nieuwe uitgave daarvan (Noviom. 1676 of 77) en nog eens afzonderlijk waarschijnlijk kort daarvoor. In den tusschentijd verscheen het ook in nederlandsche vertaling in Veeler Wonderens Wonderbaarlyck Lof (Amst. 1664), als Het waare lof des Uyls door Koertje Juyle. Na het eerste verschijnen van dit latijnsche prozawerkje, een goed voorbeeld van humanistischen geleerden humor, hebben Hooft en vooral van Baerle hun belangstelling getoond; ook met Huygens kwam Goddaeus daardoor in betrekking. Zijn tweede werk was een dichtbundel, getiteld Nieuwe gedichten sonder rym, naa de Griexe en Latynse Dichtmaten, op allerhande soorten van verssen ingestelt (Harderw. 1656, 8^o obl.), met een zeer merkwaardige inleiding

[p. 287]

over de toepassing van klassieke metra in nederlandsche verzen. De gedichten zelf zijn om deze techniek eigenaardig, maar overigens eerder zonderling te noemen. C.J. Albrecht vertaalde enkele er van in zijn Die römischen und holländischen Dichter in ihren Meisterstücken (Amst. 1777-78).

Hij had een broeder Fredericus G., predikant te Bennekom, als proponent daar beroepen 19 Nov. 1648 en overl. 1679, die voor zijn broeders dichtbundel een lofdicht schreef.

Het portret van Conr. G. werd gegraveerd door Abraham Conradus 1655, afgebeeld in Het Boek XXII bij blz. 231.

Zie: G. van de Zee, Kerkgeschiedenis van Vaassen (Epe 1934); J.C. van Slee, Franc. Martinius (Dev. 1904); G. Brandt, Leven van Hooft (ed. P. Leendertz Jr., 's Grav. 1932), 33 v.; Hooft, Brieven (ed. v. Vloten) IV, 61, 76; Barlaei Epistolae 899; Martinius, Epistolae passim; Huygens, Briefwisseling ed. Worp, III, 370; F. Kossmann, Ned. Versrythme (1922), 54-56; dez., C. Goddaeus en zijn Laus ululae in Het Boek XXII, 231 -256 en XXIII, 97-100.

Kossmann