Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Bondt, Nicolaas (1)]

BONDT (Nicolaas (1), geb. te Ooster-Blokker 5 Juli 1732, overl. te Amsterdam 20 Juni 1792, rechtsgeleerde. Hij was genoemd naar zijn voorvader Nicolaus Mulerius (dl. II, kol. 952); zijn vader was Johannes Bondt, die voorgaat. In Dec. 1751 werd hij te Utrecht als student ingeschreven. Bestemd voor de theologische studie, verdedigde hij reeds spoedig een Dissertatio in Epistolam Jeremiae apocrypham (Traj. ad Rh. 1752). Zijn ziekelijk gestel deed hem echter naar de rechten overgaan, waarin hij promoveerde op een proefschrift getiteld De polygamia (Traj. ad Rh. 1756). Na zijn promotie vestigde hij zich als advocaat te 's Gravenhage, waar hij zich veel bezighield met letterkundige studiën. Zijn anoniem verschenen pamflet Schuite-praatje, of saamenspraak tusschen een boer, burger en advocaat: waarin over de disgracie van den Heer de Back, de Loevesteinsche factie.... gehandeld worden (Arnhem enz. 1758, Knuttel no. 18707) haalde hem een strafvervolging op den hals, zoodat hij het raadzaam vond zijn domicilie naar Amsterdam te verplaatsen. Aldaar werd hij in 1758 poorter. Al spoedig nam hij te Amsterdam de plaats in van den bekenden Noordkerk (zie art. in dit dl.), die in 1761 afscheid van de balie had genomen. Te Amsterdam was hij nog regent van het Werk- en Spinhuis (sinds 1775, als zoodanig bracht hij den toenmaals wegens schulden in het Werkhuis vertoevenden Bernardus Brunius er toe een vertaling van de werken van Sterne te vervaardigen, uitgeg. 1779) en kapitein der burgerij (1768-82); ook fungeerde hij als schepen van de Watergraafsmeer. Verder was hij lid van het bekende Vrijdags-gezelschap onder de zinspreuk ‘Concordia et libertate’.

Op 2 Juli 1787 kocht hij met den koopman Pieter van Winter voor ƒ 13.500 de hofstede Eyndmeer ln de Watergraafsmeer.

Bondt stond bij den magistraat van Amsterdam in hoog aanzien; dikwijls werd zijn advies ingewonnen. Zoo werd de Ordonnantie voor de Desolate Boedelkamer van deze stad, door de Staten van Holland op 18 Juli 1777 bekrachtigd, gedeeltelijk naar zijn voorlichting en raadgevingen ontworpen en vastgesteld. Ook schreef hij Consideratiën over den lagen cours van 't bankgeld en de middelen tot deszelfs herstelling (opgenomen in de Nieuwe Ned. Jaarboeken 1791, 285-319, inhoud herdr. in Bronnen tot de gesch. der Wisselbank, uitg. door J.G. van Dillen (1925), 449 e.v.) de maatregelen daarin aangegeven zijn de Wisselbank van Amsterdam ten goede gekomen. In het bijzonder had hij zich in de praktijk gespecialiseerd in het handelsrecht (zee-, wissel- en verzekeringsrecht). Vele van zijn adviezen zijn opgenomen in de Verzameling van casus-positiën (Amsterdam 1805), een verzameling die er de sporen van draagt niet door ter zake deskundigen te zijn uitgegeven.

Hij gaf verder nog in het licht: Vincentii Contarini Variarum lectionum liber, cum ver-

[p. 89]

borum Graecorum interpretatione, et rerum omnium indice (Traj. ad Rh. 1754); Specimen juris publici Belgici, sive commentarius ad Unionis Ultrajectinae prooemium et capita tria priora. Praemissa est historia dicti foederis (Traj. ad Rh. 1756), een verhandeling over het nederlandsche staatsrecht, vert. door Mr. Pieter Paulus in het 1e dl. zijner Verklaring der Unie van Utrecht, vooraf..... verklaring van 't Lat. werk van N. Bondt (Utrecht 1775-79, 3 dln.); Petri Burmanni Orationes antea sparsim editae et editis auctae (Hag. Comit. 1759). Anoniem verscheen van zijn hand De eer der regering van Amsteldam verdedigd tegen den laster van het Engelsch Ministerie, en deszelfs Nederlandsche vrienden en begunstigers in eene contra-memorie, ingerigt ter wederlegging van de regtsgeleerde memorie, aangaande het gedrag der regering van Amsteldam (Amsterdam 1781, 2e dr. ald. 1781, Knuttel, 19760). Ten slotte schreef hij artikelen in De philantrope of menschenvriend (Amst., 1757-62) en De denker (Amst., 1764-75), waarvan hij een der redacteuren was. Van zijn hand of van die van van der Kemp is Triga opusculorum variorum (Ultraj. ad Rh. 1755).

Bondt was eerst (8 Nov. 1761) gehuwd met Cornelia de Bree, geb. 1742, overl. 1784, van doopsgezinde familie, daarna (ondertr. te Amsterdam 20 Oct. 1785) met Johanna Sara Noel, weduwe van Jan Simons. Uit het eerste huwelijk liet hij na (twee zoons en één dochter waren eerder overleden): 1e Jan, die voorgaat, 2e Everhard Cornelis, die eveneens voorgaat, 3e Cornelia Johanna, gehuwd met Jacob Fock, geb. te Amsterdam 15 April 1750, overl. aldaar 21 Nov. 1835, van 1814 tot 1828 directeur en van 1828 tot 1835 president van de Ned. Bank, zie A.M. de Jong, Geschiedenis van de Ned. Bank 1, 1 (1930), 88, 171 e.v., 198, 4e Johanna Maria en 5e Clasina Petronella, gehuwd met den amsterdamschen koopman Martijn Christiaan Schröder.

Zijn naamgenoot, de zoon van zijn broeder Johannes, volgt.

Het portret van Bondt werd gegraveerd door Reinier Vinckeles (gerepr. in de Vaderlandsche Historie ten vervolge op Wagenaar, XXV, tegenover blz. 202). Op hem maakte Jer. de Bosch een grafschrift.

Zie: Pieter Nieuwland, Verslag wegens Mr. Nic. Bondt in de Nieuwe Alg. Konst- en Letterbode VIII (1792), 202 e.v.; Vaderlandsche Historie ten vervolge op Wagenaar, XXIV, 230-238; M.C. van Hall, Mr. Jan Bondt en diens vader Mr. Nicolaas Bondt herinnerd (1845), 3-16; J.A. Jochems, Amsterdams oude burgervendels (1888), 152; Elias, De vroedschap van Amsterdam (1905) II, 1040; Bronnen tot de geschiedenis der Wisselbank, uitg. door J.G. van Dillen (1924) I, 449, 497, 519, 561, 634.

Wijnman