Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Ruysdael, Jacob Salomonsz van]

RUYSDAEL (Jacob Salomonsz van), geb. te Haarlem in 1630, overl. aldaar 13 Nov. 1681 op 51-jarigen leeftijd, kunstschilder. Hij was een zoon van Salomon van Ruysdael, die volgt; zijn moeder was vermoedelijk uit het geslacht van Sorgen. In 1664 werd hij ingeschreven als lid van het haarlemsche St. Lucasgilde; in hetzelfde jaar (3 Febr.) huwde hij met zijn 26-jarige nicht Geertje Pietersdr de Goyer (zie het art. over Jacob Jacobsz Ruysdael, dat voorgaat). In 1665 werd hij beschuldigd van ongeoorloofden omgang met zijn dienstmaagd Sara Harmansdr, doch hij wist zich van deze blaam te zuiveren. Niettemin vond hij het blijkbaar raadzaam naar Amsterdam te verhuizen: op 30 Juli 1666 leverden hij en zijn vrouw hun attestatie in bij de Vlaamsche Gemeente der Doopsgezinden te Amsterdam, tot welke gemeente beiden behoorden (in Haarlem heette deze gemeente, waartoe reeds Salomon van Ruysdael had behoord, de Vereenigde Vlaamsche, Hoogduitsche en Friesche Gemeente). In Amsterdam schijnt het den schilder niet buitengewoon voor den wind gegaan te zijn; hij was verplicht een kousenwinkel op te zetten om in de behoeften van zich en zijn gezin te voorzien. Op 19 Febr. 1673 hertrouwde hij met een geheel onbemiddelde gereformeerde vrouw, de 28-jarige Annetje Jansdr. Colijn. Hij woonde toenmaals in de Kalverstraat; vermoedelijk woonde zijn neef Jacob Izaäcsz van Ruisdael hier bij hem in. Laatstgenoemde was getuige bij het opmaken der huwelijksche voorwaarden. Later werd Jacob Salo-

[p. 915]

monsz ziek en leed hij aan vlagen van krankzinnigheid. Zijn gezin moest in dien tijd door de kerk worden ondersteund. Toen zijn toestand een verblijf te zijnen huize niet langer gedoogde, werd hij naar zijn geboortestad Haarlem getransporteerd en daar in het Aalmoezenierswerkhuis ondergebracht. De kosten hiervoor, ten bedrage van ƒ 120 per jaar, zouden gedeeltelijk door de Doopsgezinde gemeente, gedeeltelijk door zijn vrienden worden betaald. Ongeveer tien dagen na zijn aankomst te Haarlem, stierf hij evenwel; den 16. Nov. 1681 werd hij op het St. Annakerkhof aldaar (waar de onvermogenden werden begraven) ter aarde besteld.

Zijn weduwe woonde na zijn dood op de Lauriergracht te Amsterdam en liet op 30 Jan. 1682 haar vier kinderen, Salomon, Marijken, Jacob en Pieter, in de Gereformeerde kerk (Westerkerk) aldaar doopen.

Jacob Salomonsz van R. wordt beschouwd als een leerling van zijn vader Salomon en daarna van zijn neet Jacob Izaäcsz van R.; zijn werk sluit althans aanvankelijk nauw bij dat van zijn vader aan, terwijl hij later ook de watervallen van zijn grooten neef tot voorbeeld neemt. Hij blijft echter ver achter bij beiden; zijn kleuren zijn veel harder, terwijl hij ook in zijn uitvoering veel droger is. Zijn schilderijen zijn gedateerd van 1651 tot 1669. Zijn belangrijkste werk is een Boschpartij in het Museum Boymans te Rotterdam (1665), gesigneerd JvR ineengestrengeld. Het Rijksmuseum te Amsterdam bezit van hem een landschap uit de omstreken van Haarlem (als voren gedateerd en gesigneerd). Andere stukken van zijn hand vindt men in de musea te Bordeaux (drie stuks, waarvan één gedateerd 1669), Brunswijk, Kassel, Koblenz, Kopenhagen, München enz. De nos. 240, 291, 608, 609 en 1038 in Hofstede de Groot's catalogus der werken van Jacob Izaäcsz van R. (Beschreibendes und kritisches Verzeichnis der Holl. Maler IV) schrijft Simon toe aan Jacob Salomonsz van R.

Zie: Emile Michel, Jacob van Ruysdael et les paysagistes de l'école de Harlem (1890), 24, 25; Wurzbach, Künstlerlexikon i.v.; Simon, Jacob van Ruysdael, 73-76, 80; verder de bronnen bij de andere art. van Ruysdael opgegeven.

Wijnman