Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Kappler, August]

KAPPLER (August), geb. te Mannheim 10 Nov. 1815, overl. te Stuttgart 20 Oct. 1887. Na de lagere school in zijn geboorteplaats te hebben afgeloopen, en eenige jaren in den handel werkzaam te zijn geweest, nam deze toekomstige pionier-kolonist te Harderwijk dienst bij het leger voor W.I. (Dec. 1835), dat hij na afloop van zijn zesjarig verband als fourier verliet om naar Stuttgart terug te keeren. Zijn verblijf op verschillende posten in de binnenlanden had hij dienstbaar gemaakt aan het verzamelen van botanische en zoölogische voorwerpen, die hij ten verkoop naar Amsterdam zond. Zijn bevindingen gaf hij later uit onder den titel Zes jaren in Suriname (Utr. 1854), waarvan ook een duitsche uitgaaf verscheen (Stuttg. 1854). In zijn land vond hij er de vooruitzichten niet beter op geworden, weshalve hij besloot naar het tropenland terug te keeren om zich daar op den handel in boschproducten toe te leggen (1842). Zijn aansluiting aan Dr. Hostmann's exploratietocht (dit deel.kol. 855) liep door ziekte van den aan voerder op niets uit. Hij hoopte nu in den houtaankap een middel van bestaan te vinden. Vergezeld van vier Indianen trok hij naar de Marowijne, de oostelijke grensrivier om daar een geschikt terrein voor een toekomstige nederzetting te vinden. Alvorens zich daar voorgoed te vestigen, voer hij nog eerst naar Amsterdam om daar nogmaals planten, vlinders en andere insecten met ruime winst te verkoopen; Apr. 1846 was hij terug. Om als officieel persoon tegenover de boschnegers te kunnen optreden, kreeg hij den titel van onbezoldigd assistent-posthouder. Op 13 Dec. 1846 vestigde hij zich aan de Marowijne en stichtte er de hoofdplaats Albina, genoemd naar zijn verloofde. In het begin ging het slecht. De houthandel bleek niet winstgevend, al kon hij door associatie met den rijken planter Bukh de zaak gaande houden. Zijn deelgenoot verdronk echter korten tijd daarna. Gelukkig kwam er toen uitkomst door zijn benoeming tot posthouder op een traktement van 56 gld. 's maand (Juni 1849). Omstreeks dien tijd bleek een amsterdamsche firma genegen voor gezamenlijke rekening een houtexploitatie te ondernemen met door hem aan te werven deskundig europeesch personeel. Zijn overkomst was bovendien noodig om zich op de hoogte te stellen van de in den handel gewilde amerikaansche houtsoorten. In Sept. 1852 ging hij onder zeil naar Amsterdam, huwde te Stuttgart met Albina Lezimayer en keerde met 10 arbeiders, 5 vrouwen en 3 kinderen, allen uit Wurtemberg, naar zijn schepping terug (6 Juni 1853). Allengs kwamen nog meer werkkrachten uit dit land, zoodat in 1856 de plaats reeds 27 mannen, 16 vrouwen en 28 kinderen telde. Het nederl. gouvernement dacht in dezen ondernemenden man den geschikten persoon gevonden te hebben voor een proef met een nieuwe kolonie van 100 gezinnen speciaal voor de cacaocultuur. Bij K.B. van 27 Aug. 1857 werd daartoe besloten, maar het plan is opgegeven door onzen minister van koloniën, die, aan Javanen de voorkeur gevend, de indische regeering om advies gevraagd had, hetwelk zeer ongunstig uitviel. Toch had dit voor K. het gelukkige gevolg, dat hem bij wijze van schadeloosstelling voor zijn vergeefsche bemoeiingen in dezen een bedrag van 12500 gld. werd toebedacht, wat hem in staat stelde de amsterdamsche firma uit te koopen. Met chineesche immigranten uit Java, die op 8 Oct. 1853 voor het eerst in onze West verschenen,

[p. 946]

zette hij zijn cultures voort. De handel kreeg een groote uitbreiding, toen op den franschen oever ook nederzettingen verrezen van politieke bannelingen of gedeporteerde misdadigers. Het tot dusverre zeer geïsoleerde Albina was bestemd een handelscentrum te worden. Ook bewees K. zijn goede diensten bij de ned.-fransche expeditie (1861) ter vaststelling der wederzijdsche grens. Aan zijn trouwe medewerking en zijn bekendheid met de omwonenden had zij haar gunstig resultaat te danken (zie Petermann's Mitth. 1862, 173-179). Hij ging voort zijn zaken uit te breiden; vooral schenen de omstandigheden gunstig, toen met de gouddelving aan onzen oever der Marowijne een begin gemaakt werd. Een maandelijksche, weldra een veertiendaagsche scheepsverbinding met Paramaribo kwam tot stand, terwijl op Albina een geregeld districtsbestuur gevestigd werd. K. werd nu eervol ontslag met recht op pensioen verleend; de helft van zijn terrein nam de regeering van hem over voor de huisvesting der nieuwe bestuursambtenaren. Noeste vlijt en buitengewone energie hadden hem tot een rijk man gemaakt, doch de tweede te moeten zijn op een plek waar hij als vorst geheerscht had, lokte hem niet aan. Aan een neef deed hij zijn handelszaken over en vertrok met de zijnen naar zijn vaderland (1879), na een 43-jarig leven in tropisch klimaat. Hij bezocht nog verschillende europeesche landen, deed een reis om de wereld (1883), en gaf ziich bovenal alle moeite om in de dagbladpers en in verschillende boeken onze kolonie bij zijn landgenooten meer bekend te maken. Op zijn uitdrukkelijk verlangen werd zijn stoffelijk overschot gedekt met de nederlandsche vlag als blijk van dankbaarheid voor hetgeen hij onder de bescherming van ons koloniaal gouvernement genoten had.

Van zijn hand zijn verschenen: Over kolonisatie met Europeanen in Suriname (Amsterd. 1875); Ueber die Insel Guadeloupe in Ausland 1875, waarin hij met het oog op Suriname de centrale suikerfabriek van dat eiland bespreekt; Eine Reise zu den Auca-Buschnegern in Holl.-Guiana in Globus 1880; Holl. Guiana, Erlebnisse u. Erfahrungen während eines 43-j. Aufenthalts in der Kol. Surinam (Stuttg. 1881); hiervan verscheen een nederl. vertaling door F.L. Postel (Wintersw. 1883); Surinam u. seine Vegetation in Ausland (1885); Die Thierwelt in Holl. Guiana in Ausland (1885); Surinam, sein Land, seine Natur.... mit Bezug auf Kolonisation (Stuttg. 1887), in welks voorrede hij verklaarde met hartstochtelijke liefde te hangen aan de kolonie, waarin hij van zijn 20ste tot 65ste jaar geleefd had.

Zie: Voltz, De duitsche volkspl. Albina.... enz. in Handelingen en gesch. v.h. Ind. Gen. te 's-Gravenh. VI (1859); Wolbers, Gesch. v. Surin. (Amsterd. 1861); Muller, Aug. Kappler in Surin. almanak 1903, 9, met portret; Pulle, An enumeration of the vascular plants known from Surinam (Leiden 1906); Allgem. deutsche Biogr. (Leipz. 1906) i.v.

Bartelds