Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Heijendal, Nicolaas]

HEIJENDAL (Nicolaas), geb. te Walhorn in 1658, overl. te Rolduc bij Kerkrade 5 Mei 1733, zoon van Hendrik H. en Margaretha Franck, was gesproten uit een familie, welke eerst te Oud-Valkenburg woonde en zich in de 17de eeuw te Walhorn vestigde. Hij volbracht zijn letterkundige studiën te Aken in het college der Jezuïeten, daarna vertrok hij naar Rome, om zijn verdere studiën te voltooien. Op reis naar de Eeuwige stad werd hij door venetiaansche krijgslieden gevangen genomen, die hem medevoerden naar het eiland Corfu. Vier jaren bleef hij in het leger en benuttigde de ballingschap tot het aanleeren der grieksche taal, die hij later sprak als zijn moedertaal. Ontvlucht van het eiland, trok hij naar Milaan, waar hij poësis en rhetorica doceerde, tot hij eenigen tijd naar Walhorn terugkeerde, waar hij juist aankwam, toen men voor zijn zielerust in de parochiekerk een plechtigen lijkdienst hield, daar men hem reeds lang omgekomen waande, welken dienst hij bijwoonde. Na eenigen tijd bij zijn familie vertoefd te hebben, vertrok hij naar Leuven om in de rechten te studeeren. Vervolgens trad hij als novice in de Augustijner-abdij Rolduc bij Kerkrade, werd in 1694 priester gewijd en kort daarna benoemd tot pastoor te Eupen. Daar viel een harde strijd te voeren; zijn groote ijver en het te strenge optreden tegen de misbruiken in de parochie bezorgden hem vele vijanden. Het ging zoo ver, dat men herhaaldelijk een aanslag op zijn leven beproefde. De abt van Rolduc, Joannes Bock, van den toestand onderricht, riep hem terug en benoemde hem eerst tot professor der exegese en weldra tot prior der abdij. In 1712 werd hij zelf tot abt gekozen. Evenals zijn voorganger werd hij beschuldigd een aanhanger te zijn van het Jansenisme. Drie en dertig stellingen uit zijn werken werden naar Keulen gezonden, zes ervan werden veroordeeld. Heijendal teekende beroep aan naar Rome en niet de minste censuur volgde. Er verhief zich dan ook geen enkele stem meer om hem te beschuldigen. Zeer veel heeft Heijendal

[p. 766]

gewerkt. Zijn onvermoeiden ijver bewijzen niet alleen zijn talrijke uitgegeven en onuitgegeven geschriften op theologisch en politiek gebied, maar ook de vele zaken, die hij in de abdij zelve tot stand bracht, zooals de lijsten der bezittingen, inkomsten en uitgaven der abdij, die sedert lang in wanorde waren, de oorkonden van het huis, die hij opzocht, regelde en met eigen hand afschreef.

De volgende werken van hem zagen het licht: Litterae ecclesiasticae ad pastores et sacerdotes conferentiae Virginis praesentatae (Aquisgravi apud G. Demen 1703); Orthodoxia fidei et doctrinae Abbatis et canonicorum regularium S. Augustini monasterii Rodensis etc. (Leodii F. Bronckart 1710); Apologia pro Abbate et Priore monasterii Rodensis contra em. p. Bern. Desirant (Antverpiae apud Petrum Jouret 1710); Defensio scriptorum theologicorum de gratia Christi a Rev. Dom. N. Heyendol, Abbaliae Rodensis Priore dictatorum (Lovanii apud a Denique 1712); Sub- et Obreptio demonstrata causa libri cui titulus ‘Defensio scriptorum theologicorum’ (Antverpiae apud P. Jouret 1713): Dispunctio censurae Coloniensis eiusque justificationis etc. (Bruxellis Eman. de Grieck 1714); Epistolae Rev. mi Dni Nic. Heyendal, Abbatis Rodensis, ad amicum super appendice R.P. Desirant; Notitia Monasterii et Abbalum Rodensium in Gall. Christ. t. III, col. 1003-1008.

Van politieken aard zijn de volgende werken: Facti Series Leodiensis scriptoris refutata cum demonstr. iniquitatis.... per exactionem indebitae sexagesimae etc. (Traj. ad Mosam apud Lamb. Bertus 1718); Brevis Animadversio pro parte Limburgensium.... in Leodiensium facti seriem praetense vindicatam etc. (Traj. ad Mos. apud L. Bertus 1719); Duplique pour les Pays Bas.... au sujet du 60me Liegois (1731); Scriptum satisfactorium ad septem sic dicta Puncta Officii, in causa statuum Prov. Limb. contra Ex-Tribunalistas; Requête des Etats de la Prov. de Limbourg à S.A.S. l'Archid. Gouvernante pour.... la decision du procès desdits Etats contre les Extribunalistes etc. (1728).

Voorts worden 53 onuitgegeven werken van Heijendal vermeld door Corten en Ruijten in Rolduc in woord en beeld, 145-146, o.a.: Annales Monasterii Rodensis ab anno 1157 usque ad annum 1700 later door Lavalleye als 7de deel van de Histoire du Limbourg van S.P. Ernst uitgegeven.

Rolduc bezit twee portretten van Nicolaas Heijendal (een ervan afgebeeld in Rolduc in woord en beeld, 142, evenals zijn grafzerk, 147).

Zie: R. Corten en A.M.H. Ruijten, Rolduc in woord en beeld, 142-147; H.F. Macco, Aachener Wappen und Genealogien I, 190; Maasgouw (1904), 68; Publ. de la soc. hist. et arch. dans le duché de Limbourg (1904), 214-218, 283-284, 288, 290.

Verzijl