Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Heydt, Johan Wolffgang]

HEYDT (Johan Wolffgang), geb. te Constadt (beoosten Breslau) waarschijnlijk omstreeks 1705, overl. te Wilhermsdorf (ten w. van Neurenberg) na 1741. Na tot ongeveer 1730 als topograaf werkzaam te zijn geweest aan het hof in de Keurpalts, trad hij als soldaat in dienst der O.I.C. Op 31 Jan. 1734 uit Texel in zee gestoken, kwam hij 30 Aug. 1734 te Colombo aan. Op Ceilon werd hij tot korporaal bevorderd, en leerde daar den hollandschen teekenaar en topograaf Arent Jansen kennen, die hem vele var zijn teekeningen schonk. Hij mocht daar ook een tocht meemaken naar den koning te Candy. Op 12 Jan. 1737 ging hij onder zeil naar Batavia, waar hij in Maart aankwam. Hij trof daar zijn jongeren broer (overl. 21 Febr. 1740) aan, die als mandador of opzichter in dienst was bij den raad van Indië Hendrik Jan van Suchtelen. Zoodoende kwamen zijn teekeningen en opnamen, waaronder er ook van Jansen kunnen geweest zijn, onder de oogen van zijn broers meester en ook onder die van den tooenmaligen landvoogd Adriaan Valckenier (1737-1741), die er hoogelijk mee ingenomen was en hem aanstelde (20 April 1738) tot teekenaar en architect van de gebouwen der Compagnie te Batavia. Hij droeg hem tevens op de vervaardiging van plattegronden in en om de hoofdstad en het aanbrengen van waterpartijen op zijn nieuwe buitenplaats aan de antjolsche vaart. Gelukkig heeft Heydt ook duplicaten van plattegronden en teekeningen aangehou-

[p. 765]

den voor eigen gebruik. Deze mogen hier en daar ter wille van het effect eenigszins bijgewerkt en soms wat stijf zijn, toch hebben zij groote waarde voor de geschiedenis van Batavia, evenals die van Johannes Rach uit Kopenhagen, die sterk onder zijn invloed stond. In Sept. 1740 is hij wegens zickte gerepatrieerd. Hij voer op de retourvloot van dat jaar op de Everswaard naar Nederland, waar hij 6 Aug. 1741 te Middelburg aankwam. Als architect en landmeter vestigde hij zich te Wilhermsdorf, waar hij zich bezighield met het voor de pers gereed maken van zijn waardevol boek, met ⅔ tekst en 115 teekeningen en plattegronden, getiteld Alterneuester Geographisch- und Topagraphischer Schau-Platz von Afrika und O.-Indiën. Vooral de 22 pl. gr., w.o. 8 van Ceilon, 1 van Malakka en 13 van West-Java, munten uit door groote nauwkeurigheid. Terecht zijn zij als de sluitsteen aangemerkt van Valentijns klassiek standaardwerk. Heydt's teekening van de Buitenkerk en Omgeving is omstreeks 1780 afzonderlijk te Augsburg uitgegeven, gegraveerd door Habermann, zoo ook die van de Gebouwen aan het Paradeplein, die beide zijn eigenaardig gebrck vertoonen van te wijzigen of weg te laten wat het gezicht belemmerde of het schoon effect in den weg stond.

Zie: de Voorrede van zijn standaardwerk met datums en feiten uit zijn leven; de Haan, Oud- Batavia I en II (Batav. 1922); dezelfde, Priangan I; Rouffaer, J.W. Heydt in de Encycl. van N.I.; de Haan, Platen-album (Batav. 1923).

Bartelds