Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Freyer, Diederik Willem]

FREYER (Diederik Willem), een niet onverdienstelijk dienaar der O.I.C. van duitsche afkomst, geb. vermoedelijk omstreeks 1714, overl. te Batavia 5 Juli 1756. In 1734 kwam hij als adelborst op het schip ‘de Visch’ voor de kamer van Enkhuizen in Indië aan. Tot 1743 had hij al zes jaren als militair schrijver op de veldschans Tangerang gelegen, zoodat het eentonige leven hem ten slotte te machtig werd en hij zijn ontslag uit den dienst vroeg. Nadat hem dit verleend was, stelde men hem ter beschikking van den landcommissaris, zooals in de wandeling de gecommitteerde tot en over de zaken van den inlander genoemd werd. Zijn chef, de commissaris Peter van den Velde, bracht een gunstig rapport over hem uit, zoodat hij 19 Juni 1750 werd bevorderd tot ‘boekhouder van d'europische landbouwers’ met den rang van boekhouder, later speciaal belast met het toezicht op die boeren en de aflevering hunner producten. Deze hadden zich op van Imhoff's initiatief gevestigd tusschen 1744 en 1750 in het Tangerangsche, Tjampea, Djambang (bew. Buitenzorg), Gadok, Tjisaroea, Tjandjoer, Soemedang, Krawang en Tjipanas. Ze waren zoo goed als allen Nederlanders, wel liepen er enkele landgenooten van dezen landvoogd onder door. Sommigen van hen is het gelukt zich tot een betrekkelijk hoogen trap van welvaart op te werken. De latere invasies der stroopende Bantammers hebben er echter veel kwaad aan gedaan. Lezenswaard is nog Fr.'s rapport over hen in Lijste der aenwesende europeese landbouwers, in hoeverre deselve haar land hebben verbelerd (Batavia 1752, opgenomen in de Haan, Priangan [], 530) en het rapport van 1755 (ald. dl. IV, kol. 112 e.v.). Er kwam nu eindelijk wat schot in zijn carrière. Nog 2 iaren verder en hij is koopman, gecommitteerde, heemraad en regent der hospitalen. De dood

[p. 571]

maakte te vroeg een eind aan zijn indische loopbaan, die hem niettegenstaande het onfortuinlijke begin toch in staat gesteld had zijn weduwe een vermogen van 40 duizend rds. na te laten.

Freyer is de samensteller van het Compendium der mahometaanse weiten en gewoontens, een codificatie van de door de Compagnie als geldig erkende bepalingen van mohammedaansch recht, waaraan bij resol. van 25 Maart 1760 door de goedkeuring der Hooge regeering rechtskracht verleend werd, met de bepaling, dat het gedrukt zou worden in de nederlandsche en maleische talen om ‘geobserveerd te werden daar en zo 't behoord’. In 1761 vond hetzelfde plaats met een dergelijk werk voor het chineesche recht van den secretaris van schepenen Pieter Haksteen. F. schijnt ook het Soendaasch verstaan en kennis van het Javaansch gehad te hebben. Van Nic. Hartingh genoot hij blijkbaar het volle vertrouwen, daar deze, tot gouverneur van Java benoemd, hem tot een van zijn vier gemachtigden koos. Met G.G. Mossel heeft hij eveneens in relatie gestaan, want voor diens zwager, Jan Coning te Enkhuizen, beheerde hij twee suikermolens. Ook met den raad ordin. Jurgen van der Spar moet hij bevriend zijn geweest: zijn weduwe bepaalde in haar testament, dat haar drie onmondige dochters onder toezicht van diens echtgenoote zouden staan.

Hij was gehuwd met Esther Hengs, overl. 1771. Die 3 dochters waren Louïse, in 1758 geh. met den boekhouder Hermanes van Cassel uit Rotterdam, Elisabeth Maria, echtg. sedert 1760 van den boekhouder J. Chr. Reijsig uit Rula, en Augustina, in 1765 geh. met Herman Ellinkhuizen uit Enkhuizen, cornet der dragonder-lijfwacht; er was ook een zoon Johan Willem (overl. in 1772).

Zie: de Haan, Priangan I-IV; Colenbrander, Kol. geschiedenis II ('s Gravenh. 1925); Ned.-Ind. plakaatboek VII, 392 e.v.

Bartelds