Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Waghenaer, Lucas Jansz.]

WAGHENAER (Lucas Jansz.), geb. omstr. het midden der 16e eeuw te Enkhuizen, waar hij zijn opvoeding ontving. Hij stond later bekend als de ‘ervaren piloot ende stuerman’ uit de bloeiende Zuiderzeestad, die met hem mannen als Paludanus, Linschoten, Dirk Gerritsz. Pomp binnen hare muren zag. Toen de handel rusteloos naar verdere uitbreiding en nieuwe markten voor zijn waren streefde, bewees hij zijn medezeevarenden tijdgenooten den grooten dienst hun in 1598 den eersten op noordnederlandschen bodem verschenen atlas onder den titel Enkhuizer Zeekaartboek te schenken, dat een samenvatting was van zijn twee eerder verschenen werken: Spieghel der zeevaerdt I en II, in 1584 en 85 in het licht gegeven bij Plantijn te Leiden en in het Engelsch vertaald onder den titel Mariner's Mirrour, gevolgd in 1592 door zijn Tresoor der Zeevaert, bij François de Raphelengien te Leiden gedrukt. Die atlas kreeg zulke vermaardheid binnen- en buitenslands dat een boek aan kustbeschrijving gewijd in Engeland nog een Wagoner of Waghener heet. Hij en zijn tijdgenoot Cornelis Claesz., de Blaeu's e.a. hebben

[p. 1305]

meegewerkt aan den goeden naam, dien de republiek op cartografisch gebied gekregen heeft; hierbij ook niet te vergeten de van Keulens, die de kaarten hebben geleverd voor de heele wereldnavigatie.

Al zijn werken zijn gegrond op eigen waarnemingen tijdens zijn vele tochten ter zee of op betrouwbare gegevens van andere zeevaarders en ontdekkers uit den tijd, toen de zucht naar reizen en trekken in ons volk zoo levendig was.

Er bestaat een door hem gegraveerde prent van Enkhuizen (1577) naar een eigen teekening en nog een kleine kaart (1598), waarop ook een afbeelding van die stad.

Zie: de Jonge, Opkomst van het nederl. gezag enz.; Heeres in Elseviers geïllustr. maandschrift (Oct. 1900); Kramm i.v.; A.v. Wurzbach, Niederl. Künstlerlex. II (1910) 838.

Bartelds