Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Telders, Jean Marie]

TELDERS (Jean Marie), geb. te 's Hertogenbosch 24 Mei 1842, overl. te Delft 30 Oct. 1900, was de zoon van Mr. J.H. Telders, auditeur-militair te 's Hertogenbosch, later president van het hoog militair gerechtshof, en J.J. Vertholen. Hij ontving lager en middelbaar onderwijs in zijn geboorteplaats en studeerde van 1859 tot 1862 aan de Koninklijke academie te Delft. Hij werd dadelijk tot het 2e studiejaar toegelaten en werd in laatstgenoemd jaar burgerlijk ingenieur.

Na gedurende een jaar werkzaam te zijn geweest als tijdelijk opzichter bij den Rijks telegraaf en daarna een jaar als buitengewoon opzichter van den waterstaat, werd hij 1 Juli 1864 opzichter 5e klasse bij den aanleg van staatsspoorwegen. Op 8 Febr. 1866 werd hij tot adjunct-ingenieur, op 26 Mei 1873 tot sectie-ingenieur bij dien aanleg benoemd. Hij was van 1864 tot 1869 onder den sectie ingenieur van Dissel (IV, kol. 508) werkzaam bij den onder- en bovenbouw der spoorwegbrug over de Waal bij Zalt-Bommel en den aanleg van de aangrenzende gedeelten spoorweg, terwijl hij in dien tijd tevens deelnam aan de berekeningen voor den bovenbouw van de brug over de Lek bij Kuilenburg. Met ingang van 15 Juli 1870 werd hij naar Dordrecht verplaatst, waar hij onder den eerstaanwezend ingenieur van den Bergh (IV, kol. 117) diende. Het eerste werk, dat hij te verrichten had, was het houden van toezicht aan de fabriek Butterley Works te Middlesborough op de vervaardiging van de liggers, platen enz. voor den bovenbouw der spoorwegbrug over de Oude Maas bij Dordrecht. In dien tijd was dit een zeer moeilijke taak, daar de engelsche fabrieken niet gewend waren aan de zeer strenge eischen, vanwege de nederlandsche staatsspoorwegen terecht voor dit ijzer gesteld. Intusschen bleef hij bevriend met den eersten ingenieur dier fabriek, Edwards. In 1872 gerepatrieerd, was hij eenige weken werkzaam aan den bouw der viaducten aan de Binnen-Rotte te Rotterdam, om vervolgens onder van den Bergh te Breda belast te worden met de voorbereiding van den aanleg der spoorweglijn Arnhem-Nijmegen.

Toen de wet van 21 Mei 1873 tot aanleg van deze lijn tot stand gekomen was, werden van den Bergh en Telders met ingang van 1 Mei 1874 naar Arnhem verplaatst. Telders werd belast met het maken der ontwerpen voor de spoorwegbrug over den Neder-Rijn beneden Arnhem uit de aansluitende spoorwegvakken. Van den Bergh had zooveel vertrouwen in hem, dat hij ook de berekeningen, noodig voor de spoorwegbrug over de Waal bij Nijmegen, waarvan de bouw niet tot de sectie van Telders behoorde, aan hem opdroeg.

Toen de werken te Arnhem gereed waren, werd hij 14 April 1880 verplaatst naar Rhenen, waar hij de opdracht bekwam den aanleg der lijn Amersfoort - Kesteren, bevolen bij de wet van 20 Nov. 1875, te leiden. Daartoe behoorden de bouw van de spoorwegbrug over den Neder-Rijn bij Renen en van een viaduct over den Rijnspoorweg bij Venendaal. Te Rhenen zijnde, maakte hij overeenkomstig een hem gegeven opdracht, een ontwerp voor de spoorwegbrug over de Maas bij Heumen.

[p. 1207]

Bij Koninklijk besluit van 14 Aug. 1884 werd Telders met ingang van 5 Sept. d.a.v. benoemd tot hoogleeraar aan de polytechnische school te Delft. Hier werden hem, ter vervanging van den overleden hoogleeraar Steuerwald (II, kol. 1368), de vakken: sluizen, havens, kanalen, dijken, zeeweringen en hydrografie opgedragen. Hij stond daar vrij vreemd voor; vroeger was steeds een waterstaats-ingenieur met dit onderwijs belast. Hij heeft zich veel moeite gegeven, zich in deze vakken in te werken. Hij volgde Steuerwald ook op als een der drie redacteurs van het Handboek der waterbouwkunde, dat helaas na het overlijden van Schols (VI, kol. 1228) en van Telders, en door den hoogen leeftijd van Henket (VI kol. 760) is blijven steken.

Bij Koninklijk besluit van 12 Oct. 1897 werd hij met ingang van 1 Nov. d.a.v. benoemd tot directeur der polytechnische school, ter vervanging van Oudemans (I, kol. 1394). Daar tevens zijne lesuren zeer werden verminderd, gaf dit hem gelegenheid, zich ook te wijden aan de vele commissiën, in welke hij in de laatste jaren benoemd was.

In 1883 werd Telders door den gemeenteraad van Kampen in een commissie benoemd om te rapporteeren over de middelen tot herstel van den op 7 Jan. van dat jaar omgevallen pijler van de brug voor gewoon verkeer over den IJsel aldaar. Het verslag dier commissie werd 21 April 1883 uitgebracht en aan Telders werd door den raad het ontwerpen, het aanbesteden en het toezicht op den herbouw opgedragen. De commissiën, in welke hij benoemd werd, waren: Staatscommissie tot het instellen van een onderzoek omtrent eene afsluiting en eene droogmaking der Zuiderzee (verslag uitgebracht 14 April 1894); in deze commissie heeft Telders zich bijzonder verdienstelijk gemaakt door eene uitgebreide studie over de ontzilting van het IJselmeer; op verschillende plaatsen hield hij voordrachten over de droogmaking; Commissie, benoemd op initiatief der Kamer van Koophandel van Amsterdam in zake verbetering van het Noordzeekanaal (verslag uitgebracht Oct. 1895); Commissie betrekkelijk de vervuiling der wateren van Zuid-Holland, ingesteld door Gedeputeerde Staten van die provincie (verslag uitgebracht 20 Juni 1898); Staatscommissie betreffende de Solowerken in Nederlandsch Indië (verslag uitgebracht 10 Juli 1900).

In 1896 was hij voorzitter van het 6e natuuren geneeskundig congres, te Delft gehouden. Hij werd in 1883 tot lid, in 1892 tot lid-consultant van het Bataafsch genootschap, in 1888 tot lid van het Provinciaal utrechtsch genootschap van kunsten en wetenschappen, in 1900 tot lid der Hollandsche maatschappij van wetenschappen benoemd. Van 1888 tot 1891, van 1892 tot 1895 en van 1898 tot zijn overlijden was hij lid van het bestuur van het Koninklijk Instituut van ingenieurs.

Bij de begrafenis van den bibliothecaris der polytechnische school, Verschoor, deed hij een zware verkoudheid op, waaraan hij binnen enkele dagen overleed.

Hij schreef: De brug over de Lek nabij Kuilenburg in Onze tijd (1868); Een verschijnsel bij de beproeving van telegraafkabels in Notulen Koninklijk Instituut van ingenieurs (1871-72, blz. 80); Herstelling van een gemetselden duiker in den staatsspoorweg Arnhem - Nijmegen in dezelfde Notulen (1879-80, blz. 227); De verbetering van den waterweg van Amsterdam naar den Rijn in no. 23 van 1880 van het Aardrijkskundig weekblad; Onderzoek naar de draagkracht van stalen en

[p. 1208]

ijzeren liggers in Verhandelingen van genoemd Instituut (1883-84, blz. 49); Verslag omtrent de beproeving van de brug over den Rijn bij Rhenen in Notulen Inst. Ing. (1884-85, blz. 28); Beschrijving van de herstelling der brug over den IJssel te Kampen in Verhandelingen Inst. Ing. (1884-85, blz. 265); Mededeeling betreffende de oprichting van een proefstation voor het onderzoek van bouwmaterialen te Delft in Notulen enz. (1886-87, blz. 103); Over de bevriezingsmethode van Poetsch in dez. Notulen (1887-88, blz. 141); Verslag van het 3e internationale scheepvaartcongres te Frankfort aan de Main in De Ingenieur van 8 Sept. 1888); Over den gemiddelden jaarlijkschen regenval in de duinstreek in Notulen Koninklijk Instituut van ingenieurs (1889-90, blz. 43); Over instrumenten tot onderzoek van spoorwegbruggen in dez. Notulen (1893-94, blz. 178).

Voor de beschrijving van het herstel der brug te Kampen werd hem in 1886 door genoemd instituut de Conrad-medaille toegekend.

Telders huwde 2 Aug. 1881 Adriana Anna van der Schroeff, geb. 21 Aug. 1853, overl. 5 Nov. 1918, bij wie hij een zoon en twee dochters had.

Een levensbeschrijving van hem, door R.A. van Sandick, komt voor in De Ingenieur van 3 Nov. 1900.

Ramaer