Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Martinius, Ds. Franciscus]

MARTINIUS (Ds. Franciscus), eigenlijk genaamd Frans Martensz., geb. te Kampen 21 Juni 1611 (N.S.), overl. te Epe 24 Jan. 1653. Zijn vader Marten Ludersz. (ook wel voorkomend onder den naam Marten van Lunenburch en Marten de Metselaer) had zich, afkomstig uit Ramelsloh in Lüneburg, als metselaar te Kampen gevestigd en ondertrouwde aldaar 13 April 1610 met Kunne Coertsdr., uit Diepholz in Hannover. Toen Martinius tien jaar oud was ontving zijn vader reeds een uitkeering uit de Ecclesiastique Goederen ten behoeve van de studie van zijn veelbelovenden zoon, terwijl Martinius' moeder als weduwe sinds Paschen 1626 een pensioen genoot uit dezelfde bron. Op 20 Mrt. 1627 werd Martinius als alumnus der stad Kampen aangenomen, doorliep met vrucht de latijnsche school aldaar en werd 17 Oct. 1631 te Leiden als theol. stud. ingeschreven. Het was hem echter niet vergund de studie aan de hoogeschool geheel te voleindigen, aangezien zijn begunstigers dd. 17 Febr. 1635 besloten hem ‘naar huis te roepen om den Rector (van de Latijnsche school) bij te staan opdat deze ethica en logica kunne onderwijzen op 250 car. gld’ (Oud-Archief Kampen 7434). Gedurende zijn leeraarschap zette hij evenwel in zijn vrijen tijd de theologische studiën voort en werd einde 1636 proponent. Reeds in 1637 solliciteerde hij naar de vaceerende predikantsplaats te Epe, voor welk beroep hij verlof had gekregen van den amper magistraat, omdat hij toch geen orde kon houden op school en ook ‘mede geen apparentie is, dat de voornoemde Franciscus wegens derselver sachte humoren tot eeniger tijd goede authoriteit in den scholen zal verkrijgen’ (Raadsresolutie 1637). Na allerlei strubbelingen met de Classis aanvaardde hij zijn ambt te Epe op 28 Oct. 1638 en leidde er als predikant een vreedzaam en zeer plichtsgetrouw leven. Martinius was een niet onverdienstelijk dichter (volledigste uitgave zijner Gedichten, 's Gravenhage 1729), al is hij voor het publiek goeddeels een onbekende gebleven. Ook als latijnsch dichter onderscheidde hij zich; de proeven daarvan, voorzoover bewaard, zijn verspreid in zijn Epistulae ad amicos praesertim Campenses

[p. 844]

(Harderwijk 1654), die door zijn weduwe zijn uitgegeven en uitmunten door zuiver en onberispelijk Latijn. Voor Dr. J.C. van Slee vormden deze Epistulae den grondslag voor zijn interessante biografie van Martinius. Martinius was 15 Mrt. 1646 te Epe geh. met Anna Verhagen, dochter van Peter Verhagen. Uit dit huwelijk stamde Ds. Petrus Martinius, ged. te Epe 7 Mrt. 1652, stud. te Harderwijk 1668, te Leiden 1671, predikant te Oosterwolde 1677, Nunspeet 1679, overl. aldaar 3 Mei 1718, uit wiens huwelijk met Helena Desemers werden geboren: 1e Ds. Franciscus Martinius, geb. te Nunspeet 11 April 1695, stud. te Harderwijk 1713, te Leiden 1718, predikant te Nunspeet 1719, em. 1739, overl. Nunspeet 19 Oct. 1741, ongehuwd; 2e Ds. Dithmar Martinius, geb. te Nunspeet 16 Oct. 1696, stud. te Harderwijk 1718, te Leiden 1721, predikant te Elspeet 1728, overl. aldaar 9 Juni 1763, gehuwd met Henrica Fabritius, een dochter van Ds. Bernardus Fabritius, pred. te Elburg, en Christina Wamelingh, had hij vier zoons (Petrus, Bernardus, Franciscus en Dithmar) en één dochter (Christina Helena, geh. met Rijkert Appeldoorn).

Franciscus Martinius' broeder Coenraet Martensz., geb. te Kampen omstr. 1613, overl. te Amsterdam 1666, was apotheker aldaar en had uit zijn huwelijk met Marie Pipart een zoon Paulus Coenraetsz, die zich later (naar zijn grootvader Marten Ludersz.) Paulus Luderus noemde en de stamvader werd van het amsterdamsche geslacht Luderus.

Zie: J.C.v. Slee, Franciscus Martinius (1904); Gebodenboek te Kampen en Register der Ecclesiast. Goederen (Oud-Archief Kampen); Alb. Ac. Leiden; Bijdr. Gesch. Overijssel, passim; Herald. Bibl. (1882) 243, 350; Doopboek Nunspeet; Handschr. Borger in de Univ. Bibl. Amsterdam; Navorscher (1925); H.F. Wijnman, Genealogie Martinius- Luderus in Mbl. Ned. Leeuw, 1926, 323 v.v.

Wijnman