Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Hol, Richard]

HOL (Richard), geb. 23 Juli 1825 te Amsterdam, overl. 14 Mei 1904 te 's Gravenhage, was de eenige zoon van welgestelde burgerlieden. Hij kreeg zeer jong les in het orgelspel van Martens, den organist van de Zuiderkerk. Op achtjarigen leeftijd was hij reeds in staat den dienst voor zijn meester waar te nemen. Op 12-jarigen leeftijd componeerde hij een wals voor piano. Zijn ouders lieten hem nu naar de muziekschool gaan, hoewel het hun liefste wensch geweest was, hem voor predikant te laten studeeren. Zijn leermeester was Bertelmans, de directeur van het instituut. Hol behaalde hier vele prijzen en in 1844 komt zijn naam onder ‘de bekroonden voor fortepiano en compositie’ voor. Kort hierop verliet hij de school en verder heeft hij zich geheel zelf ontwikkeld.

Met het virtuosenpaar, de gezusters Milanollo, maakte Hol in het voorjaar van 1845 een kunstreis door de provincies. Nog in hetzelfde jaar bezocht hij de Rijnprovincie, in gezelschap van de zangeres Mej. Appy en haar broeder Henry, den violist. Van 1848 af verkeerde hij veel ten huize van de zeer muzikale familie van Waning Bolt; de oudste dochter Jacoba, die later zijn vrouw geworden is, zong zijn eerste liederen. In 50 componeerde Hol op woorden van zijn vriend H.G.H. Groenewegen (die onder den naam Frisius gedichten schreef), het lied ‘Ons Vaderland’ dat, gezongen door den gevierden tenor de Chavonnes Vrugt, wel het meest heeft bijgedragen om zijn roem te vestigen. Van 1850-52 trad Hol meermalen als solist te Amsterdam op; maar het grootste deel van zijn tijd werd aan lesgeven besteed. Als paedagoog had hij zeer bijzondere eigenschappen. Door zijn leiding van de zangvereeniging ‘Polyphonia’ werd de aandacht op zijn dirigeertalent gevestigd. In 1856 werd hij benoemd tot directeur van ‘Amstel's Mannenkoor’ (tot 1871). In hetzelfde jaar trad hij in het huwelijk, maar reeds na twee jaren werden zijn vrouw en zijn kindje hem door den dood ontrukt.

In 1857 volgde Hol van Bree op als directeur van de amsterdamsche afdeeling van Toonkunst (tot 1862) en van het R.K. zangcollege ‘Omnia ad maiorem Dei gloriam’. Vele van zijn frissche liederen voor mannenkoor zijn in dien tijd tot stand gekomen. In 1862 nam Kufferath, de directeur der stadsconcerten te Utrecht, zijn ontslag, Hol werd als zijn opvolger aangewezen. Spoedig werd hij directeur van Toonkunst en de

[p. 616]

studentenconcerten, en organist van de Domkerk; in 1875 directeur der muziekschool. Hij wist de muziekbeoefening te Utrecht op zeer hoog peil te brengen.

Het grootste deel zijner composities is te Utrecht ontstaan, o.a. de Vondelcantate, de Vliegende Hollander, het oratorium David, vier symphonieën, vele liederen enz. Bij teksten van Marie Boddaert schreef hij Floris V, dat in April 1892, en Uit de Branding, dat in 1894 voor het eerst werd uitgevoerd.

Zijn werkzaamheden als dirigent strekten zich ook buiten Utrecht uit. Sinds 1878 was hij directeur der haagsche liedertafel ‘Caecilia’. In 1887 nam hij zijn ontslag als Domorganist, maar in datzelfde jaar aanvaardde hij de leiding der Diligentia-concerten te 's Gravenhage en in den winter van 1891 leidde hij de klassieke concerten in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam. Van 1896 af woonde Hol te 's Gravenhage. In verschillende tijdschriften heeft hij artikelen over zijn kunst geschreven, enkele zijner voordrachten zijn gedrukt. Vele zijner composities zijn bekroond; hij bezat verscheiden eereteekenen.

In 1864 trouwde hij met Amalia Reuter. Deze overleed in 1896 en in 1897 trad hij voor de derde maal in het huwelijk en wel met mej. Th. Koene.

Hol's compositiekunst was zuiver nederlandsch, vele van zijn kinderliedjes zijn volksliederen geworden. Als dirigent was hij zeer veelzijdig, hij voelde zich niet beperkt tot eenige periode of richting.

In Henri Viotta, Onze hedendaagsche toonkunstenaars (Amst. 1893-96) is een volledige lijst van Hol's uitgegeven composities opgenomen; daar tevens zijn portret.

Zie: Henri Viotta, Onze hedendaagsche toonkunstenaars (Amst. 1893-96); Hugo Nolthenius, Richard Hol (Haarlem 1904); S. van Milligen, Ontwikkelingsgang der muziek van de oudheid tot onzen tijd (Gron. 1923); Caecilia (1925) 14.

Spier