Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Hermanni, Petrus]

HERMANNI (Petrus), geb. te Harlingen omstr. 1590, vermoedelijk in of kort na 1624 overleden. Hij was predikant te Dokkum vóór 7 Juli 1613 en is wegens remonstrantsche gevoelens na de dordtsche synode afgezet. Het verloop van den tegen hem gevoerden strijd is merkwaardig omdat de Staten van Friesland de besluiten van de dordtsche synode ‘plat afgekeurt en verworpen’ hebben. Ook omdat Hermanni in 1624 voor de friesche synode verklaarde, dat ‘partijschap tegen mijn persoon’ duidelijk getoond was, ‘nadien se twee andere dienaers, met namen Thomas Thomae van Jelsum en wijlen Johannes Sartorius van Buitenpost, die in gelijcke termen met mij’ het dordtsche onderteekeningsformulier ‘geteeckent hadden tot naarder teeckeninge in volle conformiteijt van andere hebben toegelaten, maer mij, die 't selve al lange vóór desen voorgenoemde personen gepresenteert en ernste-

[p. 567]

lijck versocht hadde om te mogen doen, hebben afgeslagen en plotselijck van den dienst afgeworpen’. Deze en andere omstandigheden (en vooral de uitvoerige en nauwkeurige wijze waarop Diest Lorgion (t.a.p.) ons deze geschiedenisse verhaalt) doen hetgeen van Hermanni en zijn ambtgenoot te Dokkum, Hajo (of Hugo) Lamberti, bekend is van bijzondere beteekenis worden voor de hervormingsgeschiedenis in Friesland omstreeks de dordtsche synode. Jammer dat in 1624, wellicht door zijn dood, het verhaal eensklaps afgebroken wordt. Het verhaal van Diest Lorgion verbetert op vele punten Ypeij en Dermout en kan gedeeltelijk worden aangevuld uit de Acta van Reitsma en van Veen VI, 224, 226, 273, 288. In Juni 1620 heet Hermanni ‘gewesene dienaer in de stadt Doccum’. Hij had zich tot onderteekening bereid verklaard mits met de bijvoeging: ‘dat Adam niet noodzakelijk en onvermijdelijk, maar vrijwilliglijk gezondigd hadde’, voor welke toevoeging hij zich beriep op de negende vraag van den Heidelbergschen catechismus. Een gevolg van de afzetting der beide predikanten was de stichting van de remonstrantsche gemeente aldaar. De hem opvolgende predikanten verklaarden zich met de afgezette één in gevoelen over de betwiste punten betreffende de voorbeschikking. In 1621 woonden Hermanni en Lamberti te Franeker; zij bleven er in elk geval tot 1623, hoewel de kerkelijken in hun verblijf daar een gevaar zagen voor de rust van de gemeente. Bijzonder merkwaardig is het ‘adres van Petrus Hermanni aan de Gedeputeerde staten van Friesland’, in 1624 ook ter synode voorgelezen. Het is in zijn geheel door Diest Lorgion opgenomen (bijlage I). Tideman weet nog te verhalen (uit Rott. Hss. no. 1, 9, 10), dat zijn vrouw bij hem aandrong op het onderteekenen van de acte van stilstand, maar meent (alzoo ook de Bie en Loosjes, t.a.p.), dat zij dit niet volgehouden heeft, omdat zij later zich bij de remonstranten heeft aangesloten. Wij zouden deze zaken anders voorstellen (vgl. dl. VI, kol. 935).

Zie: de Bie en Loosjes, Biogr. Woordenb. van Prot. Godgel. in Ned. III, 743-745; E.J. Diest Lorgion, De Nederduitsche Hervormde Kerk in Friesl. (Gron. 1848), 42-79, 314-333; J. Tideman, De Remonstr. Broederschap. Biogr. Naamlijst .... (Amst. 1905), 361 v.; Kerkelijk Handboek (1911) Bijl. 147, en de bronnen in den tekst.

Knipscheer