[Dubno, Salomon ben Joël]
DUBNO (Salomon ben Joël), geb. te Dubno (Wolhynië) Oct. 1738, gest. te Amsterdam 26 Juni 1813, hebreeuwsch dichter en taalgeleerde, die zich in hoofdzaak op de Massora toelegde. Reeds op 14-jarigen leeftijd huwden zijn ouders hem uit aan een dochter van den talmoedist Simcha ben Jozua van Volozhin. Na het onderricht der joodsche leeraren in Wolhynië gevolgd te hebben, ging Dubno naar Gallicië, waar hij onder leiding van rabbie Salomon van Cholm verscheidene jaren exegetische en taalkundig-hebreeuwsche studiën beoefende. Zijn vaardigheid toonde hij aldra, daar hem de correctie van het in 1766 te Frankfort a/M. gedrukte taalkundige werk Schaäré Neima werd opgedragen. Van 1767-1772 woonde hij in Amsterdam, aangetrokken door de rijke hebreeuwsche bibliotheken. Daarna vestigde hij zich als leeraar in Berlijn, waar hij o.a. huisleeraar bij Mozes Mendelssohn werd, voor wiens Bijbelvertaling hij een commentaar schreef Aliem li Teroefa (Amsterdam 1788). Na een poos in Wilna te zijn geweest, bleef hij na den dood van Mendelssohn korten tijd te Frankfort a/M. en keerde weder naar Amsterdam terug. Wij mogen hem hier onder den joodschen letterkundigen kring ‘Tongeleth’ rekenen, die zich met de hebreeuwsche taalstudie bezighield. Reeds in den eersten bundel van dit genootschap, Bikkoere Toëleth (4 en 14), schreef hij twee hebreeuwsche gedichten.
Hij was de vertrouweling en raadgever der stichters van het theologisch genootschap ‘Resith Chochma’ te Amsterdam. Eerst gevierd, later ternauwernood opgemerkt, sleet hij zijn dagen te Amsterdam, levend van de karige opbrengst van het uitleenen van de boeken uit zijn rijke bibliotheek. Daarvan verscheen in 1814 te Amsterdam de catalogus. Zij bevatte 1076 gedrukte boeken en 106 handschriften. Hij liet zelf een groot aantal verhalen, gedichten enz. in handschrift na. Voor de lijst van zijn verdere uitgaven, die buiten Nederland zijn verschenen, zie men W. Zeilin, Bibliotheca Hebraica Post-Mendelsohniana, 68.
Zie: Jewish Encyclopaedia (New York-Londen 1901-1906) V, 7; J. Maarsen, Tongeleth, een joodsch Letterk. kring (Amsterdam 1925), 9 (beide met portret); Benzion J. Hersch, Bijdrage tot de kennis der Bioer in De Vrijdagavond van 19 en 26 Febr. 1926 (met het portret).
Zwarts
Auteursrecht onbekend