Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Barnevelt, Martinus van]

BARNEVELT (Martinus van), geb. te Gorinchem 30 Juli 1691, ald. overl. 17 Januari 1775, eenige zoon van Hendrik en van diens eerste vrouw Geertruida Pompe.

Hij was vrijheer van Noordeloos en Overslingeland, heer van Engelen, Vlijmen en Krimpen a.d. Lek, bereisde in zijn jeugd Duitschland, Frankrijk, Zwitserland en Italië en werd, als protégé van zijn aanverwant Pieter van Erp, in Dec. 1726 tot lid der gorinchemsche vroedschap gekozen. Hij behoorde niet tot het gezelschap ‘den Negenden’ en sloot zich daarom gaarne aan bij hen, die in Febr. 1734 de ‘Correspondentie’ teekenden. In 1741 werd hij schepen, van 1740 tot 1743 en van 1746 tot 1 Mei 1749 was hij drossaard, in 1744 burgemeester van Gorinchem en 1 Nov. 1749 lid van de Admiraliteit op de Maas.

De tijd van zijn burgemeesterschap te Gorinchem wordt gekenmerkt door groote oneenigheid met zijn ambtgenoot Mr. Diederik v. Bleyswyk, den schrijver der bekende ‘Memoriën’, door Th. Jorissen in het licht gegeven. In die gedenkschriften wordt met onverholen minachting over v. Barnevelt gesproken, zoowel over zijn afkomst als over zijn karakter en bekwaamheden. Hij wordt voorgesteld als niet, of ter nauwernood in staat om een stuk te stellen. Die geheele teekening is weinig betrouwbaar te achten; persoonlijke wrok bestuurde de hand, die ze ontwierp. Zijn lidmaatschap van verscheidene waterstaatscommissiën, door de regeering ingesteld, zijn plannen en adviezen om de voortdurende overstroomingen in Gelderland en Holland door den aanleg van allerlei werken te voorkomen, zijn in 1740 opgesteld ontwerp van den Baardwijkschen overlaat, dat slechts weinig gewijzigd door de regeering werd overgenomen en in 1768 tot uitvoering kwam, wijzen er op, dat v.B.

[p. 77]

een ontwikkeld man was, die niet beneden het gewone peil der regenten stond.

In 1773 gaf J. Ploos van Amstel in het licht: Rivierkundige waarnemingen ter voorkoming van overstroomingen opgegeven door Martinus van Barneveld, waarin breedvoerig zijn voorstellen aan de Staten van Holland worden verhaald. Niettegenstaande hij 82 jaar oud was, had v.B. toch het boek, dat ‘zijn eigen werk bevatte, met de pen in de hand nagezien en verbeterd’. Het boek lokte strijdschriften uit, o.a.: Cornelis Redelijkheid, Rivierkundige aanmerkingen op de rivierkundige waarnemingen van M.v. Barneveld ('s Grav. 1773).

Van B. werd te Noordeloos begraven onder de prachtige tombe, die hijzelf te Rome had doen vervaardigen en waar in 1820 de laatste van zijn geslacht, zijn kleinzoon Willem Hendrik, ook een rustplaats vond.

M.v.B. huwde eerst te Gorinchem 28 Aug. 1718 met Elisabeth Steenis, overl. in Nov. 1721, dochter van burgemeester Richardus en van Anthonette van Hoey. Daarna hertrouwde hij te Amsterdam 9 April 1724 met Geertruida Bruyningh, geb. te Amsterdam 19 Juni 1694, overl. te Gorinchem 5 April 1775, dochter van Anthony en van Anna van Erffrenten. Uit het eerste huwelijk een dochter, Geertruida Cornelia, gehuwd in 1756 met Abraham Belcamp. Uit het tweede huwelijk sproten: Anna, huwt in 1750 Mr. Abr. Delcourt (in wiens familie Krimpen overging); Hendrik, die hem als heer van Noordeloos opvolgde en met G.M.C.v.d. Heuvel tot Beichlingen huwde; en Sara, sedert 1750 echtgenoote van Lodewijk Jan Baptiste baron Sweerts de Landas, aan welk echtpaar de heerlijkheden Engelen en Vlijmen werden toebedeeld.

Zijn door een onbekende geschilderd portret in het bezit van Mr. M.G.P. del Court van Krimpen te Haarlem. Voorts komt zijn beeltenis voor op het genoemde grafmonument te Noordeloos.

Zie: Jorissen, Memoriën v.D.v. Bleyswijk, reg.; Vorsterman v. Oyen, Stam- en Wapenb. I, 27 (fam. v. Barneveld) en 112 (fam. Bruyningh); J.H. Scheffer, Ned. Familiearch. (1878).

Regt