Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 7

[Basius, Franciscus Christophorus]

BASIUS (Franciscus Christophorus), pastoor, geb. te Duinkerke, volgens Geschiedk. aanteekeningen betreffende de statie Brielle in: Bijdr. Bisdom Haarlem XIX, 191; volgens Batavia Sacra II, 209, 376, was hij uit Rotterdam, doch ook de lijst der monniken van Orval noemt hem van Duinkerke, overl. te Orval 1724. Hij werd 1690 pastoor te Brielle en begon 11 Nov. 1690 een doopboek, thans aldaar op het raadhuis bewaard. 1694 werd hij overgeplaatst naar de pastorij te Berkenrode bij Haarlem. Lang is hij daar niet gebleven, want niet lang na Mei 1695 werd reeds zijn opvolger benoemd. Basius begaf zich in het klooster te Orval, Luxemburg, van de Hervormde Cisterciënsers. Orval had veel geleden, door de woelingen en oorlogen einde XVIe eeuw; de abdij bloeide opnieuw onder de statuten van den abt Bern. Montgaillard (1620), die zeer gematigd waren en geheel overeenkomstig met de statuten voor de orde, later ingevoerd (1667) door paus Alexander VII. 1672 begon de abt Bendzeradt met eene zeer strenge hervorming voor te schrijven, ongeveer als in la Trappe, na beraad met den abt de Rancé. Spoedig was het getal der monniken (meest niet-priesters), zeer toegenomen. Met de strenge hervorming was ook het

[p. 78]

Jansenisme in de abdij van Orval binnengedrongen. De rust en vrede werd en aanhoudend verstoord. Tijdens eene visitatie 1725 weigerden een vijftiental met den prior aan het hoofd, zich te onderwerpen en namen de vlucht uit de abdij. Zij vestigden een Jansenistenklooster te Rijnwijk bij Utrecht, gesteund door hunnen aartsbisschop te Utrecht. Bij de visitatie bleek, dat de monnik Fr. Basius, sinds een jaar overleden, te voren pastoor in Holland, als lector der theologie en als biechtvader een verderfelijke invloed had uitgeoefend. Hij had hun steeds voorgehouden, dat de pauselijke bul Unigenitus niet zonder doodzonde en gevaar van eeuwig verloren te gaan, kon aangenomen worden.

Zie: Archief aartsbisdom Utrecht XV, 403, XVII, 402 en vv.; Trillière, Histoire de l'abbaye d'Orval 451 en vv., 613; Hist. ep. Ultraj. 346, 527 of Batavia sacra II, 209, 376.

Fruytier