Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Wellen, Wilhelmus]

WELLEN (Wilhelmus), Karthuizer, geb. omstreeks 1500 en overleden 23 April 1573 in het klooster bij Gulik. Hij bekleedde eerst het ambt van vicarius van het karthuizerklooster Betlehem in Roermond. Vervolgens bestuurde hij deze chartreuse gedurende 12 jaar als prior. Wegens zijn hoogen leeftijd werd hij van dezen post ontheven. Hij was door voortdurende ziekte verhinderd om zijn cel nog te verlaten. Toen op 23 Juli 1572 Roermond werd ingenomen door de ordelooze troepen van den Prins van Oranje, richtten zij een bloedbad aan onder de kloosterlingen en geestelijkheid der stad (zie de art. Joachim van Tongerloo en Joannes Voeren). De plunderaars bereikten ook de cel van Willem Wellen, die verpleegd werd door zijn neef, pater Leonardus van Luik. Belust op buit, sommeerden zij den grijsaard om hun de verborgen schatten te wijzen en brachten hem een wonde toe in de borst. Zij vervolgden thans echter hun weg door het claustrum, Leonardus van Luik onder tal van kwellingen met zich voerende. Willem Wellen bracht er het leven af, doch stierf het volgende jaar in het klooster Vogelsanck bij Gulik. Gedurende 50 jaren heeft hij het habijt van Sint Bruno gedragen. Hij was een man van bijzondere godsvrucht, door wiens voorbeeld meerdere personen, ook uit zijne familie, zich tot het karthuizerleven voelden aangetrokken. Vóór zijn prioraat is hij in het roermondsche klooster ook bibliothecaris geweest. Als zoodanig was hij den monniken van Keulen onvermoeid behulpzaam bij de uitgave der geschriften van Dionysius den Karthuizer.

Een andere Willem Wellen was monnik (diaken) in hetzelfde klooster en bekleedde er het ambt van procurator. Toen het bloeddorstige krijgsvolk het huis was binnengedrongen, bevond hij zich met nagenoeg de geheele communiteit in de kerk, waar zij rondom het altaar in gebed waren vereenigd. Onder hen bevond zich ook nog een ander familielid, nl. de diaken Hendrik Wellen. Deze jonge monnik werd het eerst door de woeste plunderaars uit den kring weggesleurd en toen hij op hun bedreiging niet wist te antwoorden, waar geld te vinden was, werd hij met een dolk neergestoken. Daarop was weldra de beurt aan Willem Wellen. Men sloeg hem met een slagzwaard op het hoofd, trok hem nog half levend uit de kerk en schoot hem op het voorplein dood. G. Hesse O.F.M. betoogde echter, dat deze monnik het slachtoffer is geweest der door Havensius aan den Karthuizer Vincentius van Herck toegeschreven spotprocessie en martelingen.

[p. 1311]

Het gebeente dezer beide vermoorde monniken werd met dat hunner medeslachtoffers aanvankelijk bewaard in de kerk der chartreuse, in wier gebouwen thans het groot-seminarie van het bisdom Roermond is gevestigd. Gedurende meer dan een eeuw hebben deze reliquieën zich te Swalmen bevonden, totdat zij in 1902 op haar oude plaats, die getuige is geweest van hun lijden, zijn teruggebracht. In 1911 werden zij achter glas geplaatst in den rechterzijmuur der kerk.

De Historica relatio van Havens (kol. 729) is de hoofdbron voor de gebeurtenissen, die in 1572 te Roermond zijn geschied. Dit werkje werd in 1608 zoowel te Keulen als in Gent gedrukt. In 1743 werd een herdruk uitgegeven, die echter geantedateerd is 1608. Het werd in 1649 door den gentschen Karthuizerprior M. Uwens eenigszins vermeerderd in het Nederlandsch uitgegeven.

Zie: L. Surius, Commentarius brevis rerum in orbe gestarum, ab anno salutis MD usque in annum MDLXXIIII (Colon. 1579); A. Havensius, Historica relatio duodecim martyrum cartusianorum (Colon. et Gand. 1608); Havensius-Uwens, Historie van twelf Martelaers der Carthuyser ordre (Roermond 1649); G. Hesse O.F.M., De martelaren van Roermond, een bronnenstudie in Limb. Jaarb. XVII (1911); Habets, Gesch. bisd. Roermond I, 66 vv., III, 714 vv.; le Vasseur, Ephemerides ordin. Cartus. I (Monstrolii 1890) 560; Kronenburg, Neerlands Heiligen in later eeuwen I, 149 vv.; De Nieuwe Koerier van 15, 22, 25, 29 Juli en 5 Aug. 1922, artikelen bij de 350-jarige herdenking van hun marteldood door J.D.D. Keulers, P.J.M. van Gils, P. Albers S.J., A.F. van Beurden, W. G(oossens), e.a.; Dionysii Cart. opera omnia XLII (Tornaci 1913), 605.

Scholtens