Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Schulting, Cornelius]

SCHULTING (Cornelius) of Schultingius, priester, geb. omstreeks 1540 te Steenwijk in Overijsel, was afkomstig uit een oude familie, en zoon van Michiel, baljuw van Steenwijk en afgevaardigde der Staten, die een hoogen ouderdom bereikte. Cornelius, de derde zoon, overleed te Keulen op Sint Georgiusdag 23 April 1604, niet 20 April 1620, zooals bij Sweertius. Cornelius studeerde aan de universiteit te Keulen, was zeer bedreven in de latijnsche en grieksche talen en behaalde den graad van licentiaat in de theologie. Omstreeks 1567 werd hij professor aan het college St. Laurentius te Keulen en vervolgens regent. Hij genoot een kanunnikdij in de kerk der Apostelen en daarna in Sint Andreas. Hij was een geleerd, godvruchtig man, hoog vereerd door zijne studenten. In 1586 was hij deken van de faculteit der filosofie. Al zijn vrijen tijd besteedde hij onvermoeid aan het schrijven van werken, om het Calvinisme te bestrijden en het katholiek geloof te verdedigen. Zijne werken, ofschoon met te weinig kritiek en orde geschreven, zijn toch voor zijn tijd zeer belangrijk, zooals Zaccaria getuigt van zijn Bibliotheca ecclesiastica: ‘Multa in hac bibliotheca scitu dignissima .... nullo ordine, nullo delectu, nullo critice ab auctore elaboratum’. Feller zegt van hem: ‘Hij toont eene groote wetenschap en voor dien tijd genoeg kritiek; van de Bibliotheca zegt hij: ‘dat werk heeft oneindige navorschingen geëischt’. Paquot verdedigt en prijst de werken van Schulting op bijzondere wijze. Cornelius Schulting werd in de Sint Andreaskerk begraven.

[p. 1234]

Paquot zegt, dat zijn portret nog aanwezig was met een latijnsch onderschrift, dat ook Foppens, Bibl. Belg. I, 218-219, en Sweertius, Athenae Belg. 196, vermelden. Deze beide schrijvers geven ook de werken van Schulting op, doch met zeer verkorte titels. Nauwkeurig en uitvoerig worden zij beschreven en besproken door Paquot, vooral het voornaamste werk Bibliotheca ecclesiastica, waarvan hij den inhoud der deelen bespreekt en opgeeft 213-234. Paquot, vollediger dan voornoemde bibliografen, dan Miraeus en Hartzheim, Bibl. Col., geeft de volgende titels: van Schulting vindt men een latijnsche elegie in het werk van J. Nopelius, wijbisschop van Keulen, Confessio Ambrosiana (Col. 1580); Confessio Hieronymiana ex omnibus germanis B. Hieronymi Operibus optima fide collecta et per locorum theologicorum capita, perspicua methodo in quatuor Tomos distributa. Opera studioque Cornelii Schultingii, Steinwichii, S. Theol. Licentiati, Sanctorum Apostolorum apud Colonienses Canonici (Col. Agr. in offic. Birckmannica, sumptibus Arnoldi Mylii 1585) in fol. 950 blz.; Bibliothecae Ecclesiasticae seu commentariorum sacrorum de expositione et illustratione missalis et Breviarii, Tomi quatuor. Omnia ex puris fontibus Israël orthodoxis Patribus divinorum Officiorum variis Interpretibus, tam editis, quam manuscriptis, Historicis Ecclesiasticis, oecumenicis provincialibusque Conciliis, Pontificioque Jure depromuntur .... opera .... Cornelis Schultingii Steinwichii S. Theol. Coloniae professoris, Canonici S. Andreae ibidem Gymnasii Laurentiani per annos XXV partim professoris, partim rectoris (Colon. Agripp., Stephan Hemmerden, 1599) fol. 4 dln. van 214, 332, 238 en 196 blz. De uitgave kostte hem veel moeite; na zich tevergeefs tot vele drukkers gewend te hebben, nam Plantijn het aan. Diens spoedig gevolgde dood belette de uitvoering. De schrijver moest op eigen kosten het werk uitgeven en het verkorten. Slechts 300 exemplaren werden gedrukt. Voorts: Ecclesiasticae Disciplinae libri sex, de Canonica et Monastica disciplina collapsa restauranda (Coloniae, Wilhelmus Lutzenkirchen, 1599, 8^o) 831 blz.; Thesauri Antiquitatum Ecclesiasticarum e septem prioribus Annalium Baronii Tomis, cum singularibus scholiis adversus Centurias Magdeburgensium, et Calvinistas, Tomus primus, studio et industria Cornelii Schultingii Steinwichii Coloniae S. Theol. Licentiati et professoris, ad S. Andream Canonici (Colon. Agr. Steph. Hemmerden 1601, 12^o) 7 deelen; Paquot zag de drie eerste deelen niet; deel IV heeft 308, V en VI 229 en VII 180 blz.; Tragi-Comoedia Constanini Magni, primi Christiani Imperatoris et S. Helenae (Colon. Agripp. 1602) 12^o, Bibliotheca Catholica et orthodoxa contra Summam lotius theologiae Calvinianae, in Institutionibus Joannis Calvini et Locis Communibus Petri Martyris breviter comprehensam (Colon. Agr. Steph. Hemmerden 1602) 4^o, vier deelen in twee banden; Refutatio totius theologiae Calvinianae praecipue vero quatuor librorum Institutionum Johannis Calvini (Colon. Agr. Hermannus Hoberg, 1604), 4^o; Hierarchia Anacrisis: seu Animadversionum et variarum Lectionum libri sexdecim adversus varios Calvinistarum de Politia Ecclesiae libros et Synodos ab iis celebratas (Colon. Agr. Stephanus Hemmerden 1604, fol.).

Cornelius Schulting had twee broeders, Koenraad, licentiaat of doctor in de rechten, lid der staten van Overijsel, afgevaardigde naar verschillende landen; hij was de oudste. Na zijn dood erfde zijn broeder Petrus het vaderlijk huis. Deze was 28 jaar lang raadpensionaris der stad Keulen.

[p. 1235]

waar hij vele diensten bewees. Hij was een verdediger der Katholieken en begunstiger van het Sint Laurenscollege.

Zie: Paquot, Mémoires litter. XVIII, 210-237; Hurter, Nomenclator litterarius I (ed. 1892), 224-225.

Fruytier