Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Puteanus, Erycius]

PUTEANUS (Erycius) of Hendrik van der Putten, werd 4 Nov. 1574 te Venlo geboren, overl. te Leuven 17 Sept. 1646. De Franschen noemen hem gewoonlijk Henri du Puy. Zijn vader Joannes Puteanus, afstammeling der Bamelrodes, was burgemeester van Venlo. Op jeugdigen leeftijd verloor Erycius zijn moeder; hij werd toen te Dordrecht naar de latijnsche school gezonden, waar hij onderwijs ontving van Nansius en Vossius. Van daar vertrok hij naar Keulen, waar hij de lessen der wijsbegeerte volgde van den Jezuïet Willem van Arnhem. In 1593 ontving hij den doctorstitel. Hij bezocht nu de universiteit van Leuven, waar in die dagen Justus Lipsius doceerde, in wiens vriendschap hij zich mocht verheugen. Op diens aanraden bezocht hij de academies van Padua en Milaan; in deze laatste stad benoemde hem de kardinaal aartsbisschop Frederik Borromeus, tot hoogleeraar in de welsprekendheid aan de universiteit. In 1601 stelde Philips IV, koning van Spanje, hem aan tot zijn geschiedschrijver en twee jaar later werd hij romeinsch burger en patriciër met het recht, dat ook zijn nakomelingen dien titel mochten voeren. In 1604 huwde hij Maria Magdalena Catharina Turria of de la Torre, die hem acht zonen en zes dochters schonk. Op verlangen van de aartshertogen Albertus en Isabella keerde Puteanus in 1606 naar Leuven terug, waar hij als opvolger van den overleden Justus Lipsius benoemd werd. Spoedig daarop volgde zijn aanstelling tot lid van den Raad van State en tot Gouverneur der citadel van Leuven.

Puteanus was de vriend van paus Urbanus VIII, die hem al zijn werken, alsmede een gouden penning met zijn beeltenis ten geschenke zond; de Paus wilde zelfs peter zijn bij den doop van een der zonen van P., die ook den naam Urbanus ontving. Meermalen werden door vorsten aan Puteanus de meest verlokkende aanbiedingen gedaan, om in hun dienst te treden, maar hij wees die telkens van de hand. Hij wilde niet van de hem zoo dierbare leuvensche universiteit scheiden. Duizenden brieven, die men later in zijn bibliotheek gerangschikt vond, van de geleerdste mannen zijner eeuw, van koningen en vorsten getuigen in hoe hoog aanzien hij stond.

Puteanus overleed te Leuven; zijn stoffelijk overschot werd in de St. Gertrudiskerk aldaar bijgezet.

Meer dan negentig werken verschenen van zijn hand, waaronder de voornaamste zijn: De usu fructuque librorum; De Bibliotheca Ambrosiana

[p. 1154]

(Milaan 1605); Comus sive Phagesiporia cimmeria, de luxu somnium (Leuven 1608); Historiae Barbaricae libri VI, qui irruptiones Barbarorum in Italiam, occasum imperii et res Insubrum continent (Aartshertogin Isabella schonk den schrijver als blijk harer instemming een gouden halsketen); Pietatis thaumata in Prothaeum Parthenicum unius libri versum et unius versus librum stellarum numero sive formis 1022 variatum (Antwerpen 1617); Bruma sive chimonopaegnion de laudibus hiemis ut ea potissimum apud Belgas (München 1619); Circutus urbanianus sive linea Archemedine compendio descripta (Leuven 1632); Belti et pacis statera (Leuven 1633); Auspicia bibliothecae publicae Lovaniensis (Leuven 1639); Theatrum heroïcum Imperatorum Austriacorum (Brussel 1644).

Van zijn brieven verschenen: Eryci Puteani epistotarum atticarum promulsis et missus (Keulen 1636); Eryci Puteani epistolarum selectarum aparatus misceltaneus et novus; officia familiaria, negotia studia continens (Keulen 1641).

De volledige lijst van Puteanus' werken is te vinden bij Paquot, Hist. litt. d.P.-B., Tom. XIII, p. 373-428.

Onder zijn portret, dat in het stadhuis te Venlo hangt, leest men deze verzen: Hic est Ericius, Gelrorum gloria, clarus. Ingenio scriptis et gravis eloquis alter. Alter, et, es Florus, Tacitus quoque diceris. Venlonae aeternum, tu, Puteane decus. Een gedenkpenning te zijner eer geslagen, vertoont aan de eene zijde de beeltenis van Puteanus, terwijl op de rugzijde het opschrift staat: Natus Venloae. An. M.D.L. XXIV Obiit. An M.D.C. XLVI. Voorts bestaat zijn portret o.a. als prent door P. de Jode naar de schilderij van A. van Dijck en als miniatuur geschilderd door A. van Halen, behoorend tot het Panpoëticum Batavum, in het Rijksmuseum te Amsterdam.

Zie: Foppens, Bibl. Belg. I 264-269; Pars, Index Batav. p. 344-346; Coupé, Soirées litter. VIII, 177-185.

Kleijntjens