Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Prouninck, Jacobus]

PROUNINCK (Jacobus), Prouning of Prowning, gezegd Deventer, zoon van Gerard (II kol. 1134), geb. te 's Hertogenbosch. Hij vertoefde, nadat zijn vader uit Utrecht verbannen was (1588) te Kuilenburg en werd met zijn broeder Henricus en den jongen Floris van Pallant onderwezen. Hij werd met zijn broeder als student te Leiden ingeschreven 5 April 1593. Hij was luitenant en had het bevel over de bezetting van Loevestein tijdens het verblijf van de Groot en Hogerbeets als gevangenen op dit slot. Hij werd door de Staten-Generaal belast met de bewaking en de verzorging der gevangenen in plaats van den sergeant-majoor Willem Burchouts, die eerst met deze taak belast werd, terwijl de eigenlijke slotvoogd, Gideon van Boetzelaar heer van Langerak, als gezant te Parijs vertoefde. Prouninck gedroeg zich op kleingeestige wijze bij de bewaking der gevangenen en beperkte ook hunne echtgenooten zooveel mogelijk in haar vrijheid van beweging. Hij wilde niet toelaten, dat zij naar eigen verkiezing het slot verlieten en bemoeilijkte haar het doen van inkoopen. Dit gaf aanleiding tot verscheidene verzoekschriften, tot de Staten-Generaal gericht door Maria van Reigersberg, de vrouw van Hogerbeets en van familieleden der gevangenen. Met de Groot hield hij een gesprek, waarin hij tegenover diens opvatting van verdraagzaamheid de meening verkondigde, dat slechts één godsdienst in den staat moest worden geduld. Daaruit blijkt, dat hij evenals zijn vader een streng aanhanger van het rechtzinnig Calvinisme was. Prins Maurits verleende hem den rang van kapitein en op den

[p. 1153]

dag, nadat hij naar Heusden was vertrokken, om het bevel over zijne compagnie te aanvaarden, ontsnapte de Groot uit Loevestein (22 Maart 1621). Zijne pogingen om den vluchteling te Gorinchem of te Waalwijk te doen achterhalen, mislukten.

Zie: H. de Groot, Verantwoordingh van de wettel. regieringh van Hollandt (Parijs 1622); Baudart, Memoriën (Arnh. 1624); Aitzema, Saken van staet en oorlog I (Haag 1669); Brandt, Leven van de Groot (Dordt 1727); W. de Groot, Broeders gevangenisse, uitg. door H. Vollenhove (den Haag 1842); Schotel, Floris I en II van Pallant (Arnh. 1846); Brieven v. Maria van Reigersbergh, uitg. door Vollenhove en Schotel (Middelb. 1857) en door Rogge (Leid. 1912); Wagenaar, Vad. Hist. X; Repertorium van Petit, kol. 864.

Haak