Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Pinto, Abraham de (1)]

PINTO (Abraham de) (1), alias don Gyl Lopes Pinto, geb. te Lissabon 1588, gest. te Rotterdam 13 April 1668, zoon van don Manuel Avlares Pinto y Ribera, heer van Chilveches, Abulleque y de la Celada, edelman van het huis van den koning van Spanje en ridder van St. Yago, en dona Voliante Nuñes Henriques; kleinzoon van don Gyl Lopes Pinto. Abraham, toen don Gyl, gesproten uit dit oud marranengeslacht, welks wapen nog het koninklijk paleis te Cintra (Portugal) siert, week in 1607 met zijn ouders naar Antwerpen uit. Hij huwde hier achtereenvolgens Ines Ribeira en Sara de Pinto, welke echtverbintenissen rijk met kinderen werden gezegend, nl. Henrique, Antonio, Isabel en Maria, die jong stierven, Manuel alias Isaac, Voliante, André Lopes alias Jacob, Rodrigo Alvares alias Mozes, en Inigo Lopes alias Aron. In Antwerpen had Abraham met zijn broeder David een groot handelshuis, dat europeesche vermaardheid bezat. Zij waren aanzienlijke Antwerpenaars. De kardinaal-Infant, don Fernando, beloonde hun gewichtige diensten aan het brusselsche Hof door aan de broeders de ridderorde van St. Jacob de Compostella te schenken. Beiden wisten zich echter onder voorwendsel, dat het voor hun beursbezoek niet bevorderlijk was, daaraan te onttrekken. De familie bewoonde het groote huis in den Dryhoeck in de huizen van St. Joris. Daar leerden de kinderen paardrijden, schermen, muziek en fluitspel en gingen ter biecht naar de oude St.-Joriskerk, waar de familie haar grafkelders had. Zij wenschten echter naar Holland uit te wijken om als Joden te kunnen leven. Gelden werden op buitenlandsche banken gezet, te Venetië en Rouaan; de bankier Sanches te Rouaan sloeg echter toen voor ƒ 120.000 bankroet. Met don Diego Teixeira beraamden zij een zomerverblijf te Keulen, daar de Hollanders Antwerpen dreigden te belegeren, om vandaar naar Holland te ontsnappen. De gouverneur, markies de Castel Rodrigo, wist de afreis echter te verhinderen, onder voorwendsel, dat de Antwerpenaren dan den moed zouden verliezen. Bij gevaar zou hij hun eenige vendels paardenvolk ter beveiliging medegeven. Kostbaarheden waren heimelijk reeds naar Holland gezonden, het personeel langzamerhand ontslagen op enkele vertrouwden na en op 12 Juli 1646 reed de familie 's morgens door verschillende poorten Antwerpen uit, snel naar Turnhout. Hier voerden de studenten te hunner eere een latijnsch blijspel op. Snel vluchtte men voort naar Ginneken, waar een oud vervallen kasteel gehuurd werd. Ziekte en

[p. 1122]

vrees voor berooving en oplichting door rondtrekkende soldatenbenden deed hen naar Zevenbergen trekken. Hier bleven zij vier dagen, werden schrikbarend afgezet en moesten de mis nog bijwonen. Namens den gouverneur werden hun voorstellen tot terugkeer achterna gezonden en op de waarschuwing van met geweld opgelicht en teruggebracht te worden ging de familie, buiten de twee gezinshoofden, die voor de zaken nog achterbleven, op 17 Nov. 1646 scheep naar Rotterdam. Hier kon men vrijer ademhalen. De tante, Sara Soares, had een huis in de Bierstraat gehuurd, dat in vergelijk bij Antwerpen slechts een stulp was en ook geen vergelijking met de huizen der familie te Turnhout, Keulen en Zevenbergen kon doorstaan. Op 3 Nov. kwamen Abraham en David te Rotterdam. Op een snel bericht naar den amsterdamschen opperrabbijn David Pardo (zie art.), kwam deze spoedig over, besneed de mannelijke leden der familie, bracht hun het Jodendom bij en richtte een nieuwe rotterdamsche synagoge voor hen in, waar zijn zoon Joseph als voorlezer fungeerde. De de Pinto's richtten deze fraaie en van kostbaren inventaris voorziene synagoge op. Ook kochten zij het patriciershuis hoek Bierstraat en Wijnhaven. Abraham richtte nu een ‘Academia’ op, de ‘Jesiba de los Pintos’, een rabbijnen-seminarium, ‘om daarin geschikte personen voor de bestudeering der Thora op te leiden’, opdat zij ‘uitspruite als een boom des levens en rijpe en geurige vruchten der goddelijke Thora voortbrenge, daar zij is het huis van ons leven en de lengte onzer dagen. Dat zij heldere sterren geve, om door haar licht de onwetendheid te verdrijven die wij bij zoovelen zien’. Hijzelf ontwierp de reglementen, stelde het honorarium van den rector en de studenten vast, die meerendeels gehuwd waren, bepaalde hun gedrag, stelde een jaarlijksch examen in, regelde de college's en wat daar behandeld zou worden en woonde ze zelve geregeld bij. De rector was haham Jisiahoe Pardo (zie art.), de eerste opperrabbijn van Rotterdam. Op 25 April 1662 had alleen de bibliotheek hem de enorme som van 28000 guldens gekost. De de Pinto's waren onder de rijkste inwoners van Rotterdam. Abraham was in 1665 de hoogst aangeslagene in de belasting van den 200sten penning nl. voor 500 guldens. Abraham overleed op 80-jarigen leeftijd en werd op zijn nog bestaande begraafplaats aan de Jan van Loonslaan begraven onder een eenvoudige blauwe zerk met een korte hebreeuwsche inscriptie. Het seminarium, waaruit groote rabbijnen voor Nederland, Engeland, West-Indië en Amerika voortgekomen zijn, werd in 1669 naar Amsterdam verplaatst, waar het nog jarenlang bestond. Het wapen der de Pinto's bestaat uit 5 zilveren halvemanen op een veld van azuur met 3 zilveren struisveeren als helmteeken. Abraham de Pinto, die beroemd was onder de Joden om zijn weldadigheid, is de stamvader van dit als financiers, letterkundigen en in de vorige eeuw vooral als rechtsgeleerden beroemde nederlandsche geslacht.

Zie: Jac. Zwarts, De 17de eeuwsche Rotterdamsche leerschool Jesiba de los Pintos in het Rotterdamsch Jaarboekje (1922).

Zwarts