Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Pinto, Aäron Adolf de]

PINTO (Aäron Adolf de), geb. in den Haag 24 Oct. 1828, gest. 23 Dec. 1907, zoon van Mozes de Pinto en jvr. Sara Salvador, broeder van Mr. Abraham de Pinto (zie art.). Na een gymnasiale opleiding in den Haag, die hij naar het gebruik op 1 Sept. 1847 met een rede in de remonstrantsche kerk beëindigde, werd hij op 18-jarigen leeftijd (11 Aug. 1847) als leidsch student ingeschreven voor de rechtsgeleerde faculteit. Zijn persoon werd hoog aangeslagen in de studentenwereld, zoodat het litterarisch dispuut Exercendo hem weldra het eerelidmaatschap aanbood, waartoe het vooroordeel, dat de Pinto Jood was, eerst na heftigen tegenstand overwonnen moest worden. Reeds toen wist hij zijn arbeidskracht tot het hoogste op te voeren, doch tevens was hij een groot liefhebber van muziek en op de jolige festijnen het middelpunt der gezelligheid. Op 20 Jan. 1852 reeds promoveerde hij tot doctor in het romeinsch en hedendaagsch recht op zijn proefschrift Ad locum codicis civilis neerlandici enz. De latere professor J.A. Fruin dichtte toen reeds: ‘Gij zult de roem van Themis wezen, gelijk gij d'eer van Pallas waart.’ Had hij het begeerd, zegt zijn biograaf, de Pinto zou als hoogleeraar naar Leiden hebben kunnen terugkeeren. Hij begeerde dit niet en wees later verschillende professoraten te Leiden en o.a. ook een te Utrecht van de hand. Sedert 1852 was de Pinto als advocaat in den Haag werkzaam, waar zijn oudere broeder het in dit ambt reeds tot groote eer had gebracht. Hij trad in den echt met Frederike Polak Daniels, welke hem drie dochters schonk. Hij moest toen daarbij lessen geven om zijn bestaan te verzekeren. In Aug. 1862 werd hij echter tot referendaris aan het departement van Justitie benoemd, welk ambt hij 14 jaren bekleedde. Hier nam hij het initiatief tot instelling van de staatscommissie tot samenstelling van een nationaal strafwetboek: het is geheel het werk van de Pinto geworden. In April 1865 kwam nu de Pinto's wetsvoordracht tot afschaffing van de doodstraf met memorie van toelichting bij den Raad van State in en hij mocht de voldoening smaken, dat dit produkt van zijn machtig humaniteitsgevoel op 20 Mei 1871 in de Tweede Kamer werd aangenomen. Later verdedigde hij haar tegen de ministers du Tour van Bellinchave (1886) en Kuyper (1901). Ook het ‘Ontwerp van 1865’ een proeve van algeheele herziening van ons burgerlijk procesrecht was de Pinto's werk, evenals de wet op de afschaffing der tienden (1872). Het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering enz., onder zijn toezicht uitgegeven, zag in dit jaar in den Haag het licht (5 deelen).

Op 25 Nov. 1870 werd hem de portefeuille van Justitie aangeboden, die hij weigerde. ‘Het zijn niet de Kamerdiscussiën, maar de Kamer- en de kabinets-

[p. 1120]

intrigues, die ik vrees en veracht met de diepste minachting’, schreef hij. In 1871 was hij Raadadviseur. Bij Kon. besluit van 19 Juni 1876 volgde zijn benoeming tot raadsheer in den Hoogen raad der Nederlanden. Juist 50 jaar na zijn promotie was hij haar vice-president (1903). In 1860 was de Pinto secretaris van de commissie tot het ontwerpen van een Wetboek van strafrecht voor Ned. Indië en hij diende in 1861 een lijvige memorie van toelichting in. In 1866 verscheen zijn Wetboek van Strafrecht voor Ned. Indië (den Haag 1866). Ook in de Staatscommissie van Maart 1887 tot dit doel ingesteld had hij zitting. Het Wetboek van strafrecht is echter een stuk van zijn leven geweest; in zijn studenten tijd heeft hij dit denkbeeld reeds gepropageerd en in de commissie (1870) heeft hij het weten te verwezenlijken. Op 1 Sept. 1886 kreeg het ontwerp kracht van wet en de Pinto's aandeel is daaraan zeer groot geweest. Van het zeer groot aantal grootere en kleinere geschriften, die van de Pinto ruim een halve eeuw het licht zagen, zij hier aangestipt: Herzien Wetboek van strafvordering (2 dln. Zwolle 1881-88), Handleiding tot het Wetboek van strafverordening (1882) gevolgd door een zelfstandig commentaar (2 deelen 1889) en de Handleiding tot de Wet op de rechterlijke organisatie en het beleid der justitie. Naast deze werken bezorgde hij in 1858 een herdruk van Mr. J.D. Meyer's Principes sur les questions transitoires, waarbij hij een fransch ‘supplément’ en een ‘sommaire analytique’ voegde. Van het Weekblad voor het Recht was hij jarenlang (1878-1901) redacteur; aan hem ontleende het zijn groot gezag in raadkamer en pleitzaal. Een schat van juridische wetenschap gaf hij in deze reeksen jaargangen. Bekend zijn zijn gezamenlijk uitgegeven geschriften over het fransche Dreyfusproces, waarbij uit anti-semitisme rechtsverkrachting had plaats gevonden. In een streng juridisch betoog deed de Pinto het zwakke gebouw der beschuldiging ineenstorten. De revisie van het proces werd later gelast. In een bundel (1899) brandmerkte hij dit proces te Rennes als ‘tergend voor het rechtsgevoel’. De Pinto had zich hiertoe in korten tijd in het fransche recht ingewerkt en hartstochtelijk streed hij dezen strijd voor recht en waarheid: Het proces-Dreyfus getoelst aan wet en recht (2 dln. 1898) ‘De jurist mag vooral niet achterblijven’, schreef hij, ‘in den voortgezetten kamp om het recht’. In 1906 werd aan Dreyfus volledig eerherstel gegeven. Groot was de P.'s arbeid voor de Juristenvereeniging, waarvan hij medestichter was en die hem op het gouden feest zijner promotie met het eerelidmaatschap vereerde. In 1876 was hij ook tot lid der Koninklijke Academie van Wetenschappen benoemd; de jaarboeken dier academie bewaren zijn bijdragen. Zijn eenige zoon, eveneens student in de rechten, ontviel hem plotseling. De Pinto voelde zich als een spruit van dit oude joodsche geslacht steeds als edelman, maar tevens als Jood, zooals in 1885 op de Juristenvergadering te Rotterdam bleek, toen hij de rechten der roemeensche Joden verdedigde. Voor de handhaving der eer, de bevordering der zedelijke en intellectueele ontwikkeling der Joden in Nederland stond hij steeds op de bres. Van de ‘Maatschappij tot nut der Israëlieten in Nederland’ was hij jarenlang voorzitter. Het eenige nederlandsche Zionisten-congres (1907) werd door hem met een luid toegejuichte fransche rede geopend, en hij verklaarde toen, dat hij trotsch was op zijn joodsche afstamming en voor eeuwig in zijn hart de vrome herinnering bewaarde aan den roem van Israël.

[p. 1121]

Voor de Joden is hij in woord en geschrift steeds opgetreden; op de begraafplaats der portugeesche joodsche gemeente in den Haag, waartoe hij behoorde, is hij zonder bloemen en woorden, zooals hij dit gewenscht had, begraven. ‘Een magistraat, doorkneed in alle deelen van het recht’, zegt staatsraad Oppenheim, ‘wiens plaats van rechtswege was in het opperste Gerechtshof, angstvallige bewaker van rechtseenheid en rechtszekerheid; die het aanzien der rechtelijke macht heeft doen stijgen, van hare hoogheid en onkreukbaarheid de overtuiging diep wist te vestigen, en wiens opvatting van zijn aanzienlijk ambt het verklaart, dat ons Nederlanders de eerbied voor de rechterlijke macht in het vleesch is gegroeid.’

Zie: het levensbericht door J. Oppenheim in het Jaarboek van de Kon. Academie van Wetenschappen (1908); Eigen Haard 1898 (met portret); Een halve Eeuw (1901) II, 52, 57, 60; Weekblad van het Recht, 1908, no. 8870, blz. 4.

Zwarts