Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Martsen de Jonge, Jan]

MARTSEN DE JONGE (Jan), schilder en etser, werd, naar men vermoedt, geb. te Haarlem omstr. 1609 en stierf na 1647. Van zijn leven is verder zeer weinig bekend en met zekerheid is er zoo goed als niets van hem te zeggen.

Schilderijen van zijn hand bevinden zich te Amsterdam, 's Rijks Museum: ruitergevecht; Brunswijk, Museum: slag bij Luetzen, 1632; Hedenberg (Zweden) verz. G.M. Hamilton: ruitergevecht; Lucca, Gal. Mansi: boer in gevecht met soldaten; Oldenburg: een ruiter, die zijn paard laat drinken; Rotterdam, Mus. Boymans: ruitergevecht; Schwerin, Museum: gevecht; Stockholm, kab. van den Koning: gevangenneming van Gustaaf Adolf, Gustaaf Adolf in een veldslag; Weenen, verz. Czernin: ruitergevecht.

Teekeningen van zijn hand bevinden zich te Amsterdam, 's Rijks Prentenkabinet: ruiters een dorp plunderend, legerplaats, ruiter, uittocht van het Spaansche garnizoen uit Hulst 5 Nov. 1645; Haarlem, Mus. Teyler: ruitergevecht; Maartensdijk, verz. Lugt; Weenen, Albertina: vier hongaarsche ruiters op den rug gezien, zeven zweedsche en hongaarsche ruiters; Hamburg, Kunsthalle: teekening van 1632.

Prenten van zijn hand zijn: reeks van 8 prenten met ruitergevechten enz., een ruiter te paard, titelprent voor Hoofts Hedendaeghsche Verloren zoon, uitg. te Amst. 3 Febr. 1636. Historieprenten gemaakt naar het ontwerp van Jan

[p. 1006]

Martsen de Jonge en teekeningen zijn: Zinneprent ter eere van Fred. Hendrik 1629 door Cl. J. Visscher (niet J.v.d. Velde; F.M. 1636); 28 Juli 1635, Schenkenschans door de Spanjaarden genomen (F.M. 1738); 7 Oct. 1637, uittocht van het garnizoen uit Breda (niet door Quast, wellicht door C.J. Visscher en N. Martsen; F.M. 1775); Sept. 1638, optocht van Maria de Medici, 8 teekeningen door Martsen de Jonge, in 's Rijks Prentenkabinet (F.M. 1792); 28 Sept.-5 Nov. 1645, beleg en inneming van Hulst door A. Santvoort, Cl.J. Visscher ged., ged. Martsen, gegraveerd door P. Nolpe (F.M. 1903); 5 Nov. uittocht v. Hulst, schets voor gravure door C.J. Visscher van Martsen (F.M. 1911).

Naar zijn ontwerp graveerden (zooals we ook reeds gedeeltelijk hierboven mededeelden) J.v.d. Velde, S. Savry, P. Nolpe, C.v. Dalen, Cl.J. Visscher.

Zie: A.v. Wurzbach, Niederl. Künstterlexikon II, 109, III, 113; R.v. Eynden en A.v.d. Willigen, Geschiedenis der vaderl. schilderkunst sedert de helft der XVIIIde eeuw (Haarlem 1816-42), I, 99, IV, 99; C. Immerzeel, De levens en werken der holl. en vl. kunstschilders (Amst. 1843) II, 87, IV, 1066; Ch. Blanc, Manuel de l'amateur d'estampes (Paris 1854-90) II, 612; G.K. Nagler, A. Andresen en C. Clausz, Die Monogrammisten (München 1871-79) IV, 1747; E.W. Moes, Aanteekeningen 's Rijks Prentenkabinet afd. schilderijen, prenten; J.Ph. van der Kellen, Aanteekeningen 's Rijks Prentenkabinet; Th. Frimmel in Zeitschr. f. Bild. Kunst (1891) 26; Fr. D.O. Obreen, Archief voor Ned. Kunstgeschiedenis (1877-87) VII, 23; A. Andresen, Handbuch f. Kupferstichsamml. (Leipzig 1870) II, 130; A.D. de Vries, Biograf. aanteekeningen in Oud- Holland (1885), 228; A. Bartsch, Le peintre-graveur (Weenen 1803-21) IV, 47; R. Weigel, Supplem. du peintre graveur de A. Bartsch (Leipzig 1843), 150; F. Bartsch, Die Kupferstichsamml. d.K. Hofbibliothek in Wien (Wien 1854), 2098; G. Hoet, Catalogus of naamlijst van schilderijen met derzelve prijzen (den Haag 1752) I; P. Terwesten, Catalogus of naamlijst van schilderijen sedert 27 Aug. 1752-21 Nov. 1768 (den Haag 1770); J. Meder, Handzeichn. alter Meister a.d. Albertina X, 1093; F. Muller, De nederl. geschiedenis in platen (Amst. 1863), nr. 1636, 1738, 1775, 1792, 1903, 1911; A. Bredius, Künstlerinventare G. 91*, G. 93, 364, G. 545, G. 839, G. 973, G. 1233, G. 1306, G. 1345, G. 1809, U. 1980.

J.M. Blok