[Gemma, Reinerus]
GEMMA (Reinerus) Frisius, (eigenlijk Steen of van der Steen?), geneesheer, wisen aardrijkskundige, geboren te Dokkum, in Friesland, 8 Dec. 1508, overleed als hoogleeraar aan de universiteit te Leuven, 25 Mei 1555. Zijn naam is waarschijnlijk verlatijnscht, is ten minste geen voornaam zooals men soms vindt aangegeven; men vertaalde dien in het hoogduitsch door ‘Reinier Edelgestein’, ook vindt men werkelijk soms ‘van den Steen’ (Biogr. nat. Belg. verwijst van Gemma naar Steen). Vroegtijdig verloor Gemma zijne ouders. Hij begon te Groningen zijn eerste studie van het Latijn. Daarna toog hij naar de Alma Mater te Leuven. Bij de promotie der filosofie 1528 komt hij op de 31e plaats.
Na de filosofie studeerde hij in de medicijnen en behaalde 1542 den doctorsgraad (Val. Andreas, Fasti academ., Lov. 1650, 233). Zijn lievelingsstudie was de wis-, sterre- en aardrijkskunde. Hij begon met lessen te geven aan huis, die spoedig vele toehoorders hadden, waaronder zijn bekende landgenoot Suffridus Petri. Zijn vele ontdekkingen op geografisch en astronomisch gebied, zijn talrijke werken over die wetenschap bezorgden hem spoedig een grooten naam. Reeds op 23-jarigen leeftijd gaf hij een verhandeling uit: Cosmographia Petri Apiani, vermeerderd en verbeterd Antv. 1531. Petrus Apianus of Bienewitz was professor te Ingolstad en horologiarius van den keizer. Ook Gemma werd de vriend van Keizer Karel V, die veel belang stelde in zijne studiën, vooral in de uitgave zijner landkaarten. Tevergeefs beproefde hij Gemma aan zijn hof te verbinden.
De keizer wees zelf eenige verbetering aan, toen Gemma de beste wereldkaart van dien tijd uitgaf. Zijne werken werden in de voornaamste steden van Europa gedrukt en herdrukt en overgezet in verschillende talen. Thans zijn zij alleen nog van belang voor de kennis der wetenschap van dien tijd. Ze worden uitvoerig besproken in: Annuaire de l'observatoire de Bruxelles pour l'an 1836, 226-237, die verwijst voor nadere gegevens over het leven van Gemma naar baron de Reiffenberg, Archives philotogiques II. Gemma, die, teruggetrokken en geheel voor zijn studie leefde, was gehuwd. Zijn oudste zoon Cornelis, geb. te Leuven 28 Febr. 1535, volgde de voetstappen van zijn vader en erfde diens liefde voor dezelfde studie. Hij gaf nog verschillende werken van zijn vader uit en was als professor en schrijver bekend. Deze en zijne zonen Philippus en Raphael waren sieraden van Leuven's universiteit.
Reinerus Gemma was als geneeskundige zeer bekwaam, doch schreef geene geneeskundige werken, dan misschien Consilia quaedam de arthritide, 1591 uitgegeven. Sinds zijn doctoraat trad hij aan de universiteit op als professor in de medicijnen. In Messager des sciences hist. (1855), 151-153 vindt men het octrooi van den keizer van 24 Mei 1531 voor een wereldbol door Gemma en Gaspar van der Heyden samengesteld en een bespreking der verschillende uitgaven van zijn bekend werk Cosmographia. In eenige uitgaven van dit werk vindt men het portret van Gemma gegraveerd door Esme de Boulonois, dat ook voorkomt in Foppens, Bibliotheca Belgica I, 331, waar men zijn werken, doch niet nauwkeurig vindt opgesomd,. evenmin als in Sweertius,
Auteursrecht onbekend