Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[p. 199]

[Brederode, Lancelot van]

BREDERODE (Lancelot van), sedert 1563 heer van Veenhuizen, datum van geboorte onbekend, overl. te Schoten bij Haarlem 20 Juli 1573, was een bastaardzoon van jonker Reinoud III van Brederode bij Anna Symonsdr. en huwde 23 Aug. 1563 met jonkvr. Adriana van Treslong, vrouwe van Veenhuizen, dochter van Aalbert van Treslong, heer van Veenhuizen, en Catharina van Berkenrode. Vele jaren woonde Brederode op het Huis te Kleef bij Haarlem en steunde steeds de Hervormden; ook werd in zijn huis gepredikt. Begin 1566 was hij in den Haag; 5 April 1566 teekende hij het Verbondschrift; 11 Juli 1566 was hij met zijn halfbroer Hendrik van Brederode in Antwerpen, en was veel bij dezen. Begin Maart 1567 was Brederode met Treslong en andere edelen in Amsterdam en overviel daar 17 Maart 1567 den gezant de la Torre; in 1567 werd hij voor de Commissarissen van den Hove gedagvaard, maar verscheen niet. Toen Hendrik van Brederode einde April 1567 Amsterdam moest verlaten, vluchtte ook hij en ging naar Oost-Friesland. Van April tot Juni 1568 diende hij in het leger van graaf Lodewijk, toen deze een inval in Groningerland deed. Hij werd 21 Mei 1568 door Alva verbannen en behoorde tot de eerste Watergeuzen, die begin 1569 van Oranje een kaperbrief ontvingen. Hij staat bekend om zijn edel karakter, dat hij ook tijdens zijn verblijf op de Geu envloot toonde. In Juli 1569 ontmoeten wij Brederode in Oostfriesland, waar hij met graaf Edzard en Oranjes agent Basius onderhandelt; hij blijft langen tijd in het geheim in Emden onder den naam ‘Clement’. Later rooft hij weer in het Uithuizer Wad, is 6 Aug. 1569 in Emden terug, gaat daar 15 Aug. 1569 met andere edelen een verbond aan, is 17 Aug. 1569 bij Borkum en zeilt vervolgens naar Sandwich, waar hij 25 Aug. 1569 een jacht koopt. 12 Sept. 1569 vereenigt Brederode zich met de vloot van Dolhain en wordt tot vice-admiraal benoemd. 16 Sept. 1569 is hij voor het Vlie, heeft 28 Sept. 1569 oneenigheid met Dolhain en is 30 Sept. 1569 voor de Eems. In Oct. 1569 ligt Brederode met zijn schip bij Borkum, en bij den naderenden winter gaat hij 23 Dec. 1569 bij Nesserland voor anker. Einde Febr. 1570 zeilt hij weer weg, als tijdelijk admiraal over de vloot der Watergeuzen op de Eems. Vergeefs trachtte graaf Edzard hem gevangen te nemen; het plan bestond om hem tot admiraal te benoemen, in de plaats van Dolhain. Einde Juni 1570 is Brederode op de Eems; 20 Juli 1570 geven de burgemeesters van Emden aan een schipper goederen terug door hem geroofd. Op 3 Sept. komt hij uit het Vlie en gaat bij Greetsiel voor anker met veel geroofde schepen. 18 Sept. 1570 onderhandelt hij in Norden; 23 Sept. 1570 krijgt hij een commissie van Oranje om schepen op de Ooster- en Wester-Eems te nemen en wordt benoemd tot vice-admiraal van de vloot voor Enkhuizen. 30 Sept. 1570 neemt hij vele schepen in het Vlie; 19 Nov. 1570 neemt hij een schip uit Keulen en zeilt er mede naar de Eems. 24 Nov. 1570 geeft Oranje een instructie om geen schepen meer te rantsoeneeren. In Dec. 1570 wordt zijn schip in de haven van Emden in beslag genomen, maar einde Dec. 1570 laat men het schip weer vrij en Brederode zeilt naar Engeland. Hij ligt 12 Febr. 1571 in de haven van Dover en gaat 17 Febr. 1571 weer naar zee. 20 Maart 1571 is hij in Londen en zeilt met andere Watergeuzen naar het Marsdiep, waar ze veel schepen nemen; hij zelf lag ziek in zijn schip. 4 April 1571 zeilt de vloot het Marsdiep uit en kruist voor de kust; 23 April 1571 is hij zeer ziek

[p. 200]

in Dover. 14 Juni 1571 gaat hij met. Menninck een accoord aan; begin Juli 1571 kruist hij bij Calais. In Aug. 1571 wordt Brederode door admiraal van Boschuyzen de haven van Dover ingejaagd, en begin Sept. 1571 zien wij hem weer in Oostfriesland. Hij heeft het plan om Delfzijl en den Dam te nemen. Begin Jan. 1572 is Brederode weer in Dover; 20 Maart 1572 is hij vice-admiraal op de vloot en blijft tot begin April 1572 in Londen. Toen voegde hij zich bij de Watergeuzen in Holland en maakte het beleg van Haarlem door de Spanjaarden mede; na de inneming werd hij 20 Juli 1573 te Schoten onthoofd. Hij liet vijf zoons na, van wie Reinoud, heer van Veenhuizen, het bekendst is geworden.

Zie over hem: Velius, Kroniek van Hoorn, 175; Marcus, Sententiën 58; Defensionales, 51, 98, 99; Fruin, Verspr. Geschr. II, 145; Bor, I, 235-236; van Leeuwen, Bat. ill. II, 1124; Hohlbaum in Mitteilungen aus dem Stadtarchiv zu Köln XVII, 100-102; Blok, de Waterg. in Engeland, 243, 251, 260; Franz, Ostfriesland und die Niederl. 25, 96-226; Wagenaar, VI, 308, 320; van Vloten, Nederl. Volksopst. (1858) I, 76, 144-312; Altmeyer, Gueux de Mer, 6, 19, 20, 85, 112; Gachard, Bibl. Nat. à Paris, II, 480, 481, 498, 501; Verslag Rijks Oude Archieven, 1916, 382; Smit, den Haag in den Geuzentijd, 23, 131; ter Gouw, Gesch. Amsterdam, VI, 168, 173; Scheltema, Hendrik van Brederode, 51, 60; Dietsche Warande, VII (1866) 544; d' Yvoy, Historie van het Verbond, 246; Papieren van Ruychaver, Rijksarchief te Haarlem, in afschrift in het Krijgsk. archief Generale Staf; van Groningen, Gesch. der Watergeuzen, 63; van Someren, Corr. de J. de Wesenbeke, 156, 208; van Staveren, Mr. Johan Basius in Vrije Fries 18, 249; te Water, Verbond der Edelen, II, 298, IV, bijlage H H; Coleccion de Doc. Ined. 38 blz. 208, 90 blz. 279, 281, 284; Fénélon, Lettres II, 175, 239, 251, 316, 322, 388, III, 17, 52, IV, 74; Been, Tafereelen, 123; Gesch. tentoonst. Nederl. Zeewezen, Catalogus, 5; Gachard, Invasion du Cte Louis de Nassau, 226; Poullet, Corr. de Granvelle, IV, 77, 170; Kervyn, Huguenots et Gueux, 424; dezelfde, Relations Politiques, VI, 63, 85, 114, 165; Calendar of State Papers, Spanish Papers, 1568-1579, 188, 190, 192, 303, 306, 317, 375; Rinck-Wagner, D.V. Coornhert, 7; J.J. van Brederode, Het Geslacht van Brederode, n^o. 2 en de aldaar aangehaalde bronnen.

Vogels