Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Olivier Schilperoort, Tielman]

OLIVIER SCHILPEROORT (Tielman), taal- en letterkundige, in 1781 te Utrecht geb. (zijn vader was daar uitgever) en in Sept. 1851 te Brussel gestorven. Na een letterkundige opleiding te hebben ontvangen, werd hij eerst leeraar aan de militaire school te Honselaarsdijk (1806), daarna particulier secretaris van den maire te Antwerpen (1812), weer later regent van het athenaeum te Luxemburg.

Bij 't uitbreken van de belgische omwenteling leende hij zijn welversneden pen aan het bestrijden der revolutionnaire denkbeelden en deed zich kennen (in belgische, fransche, duitsche en engelsche bladen) als een conservatief, monarchaal gezind schrijver. Tal van jaren, vóór en na 1840, bestreed hij de destijds opgekomen liberale partij, zich bij afwisseling in Amsterdam, den Haag, Rotterdam, Brussel en elders ophoudende. Hij leidde een nogal veelbewogen leven. Zijn laatste levensjaren sleet hij te Brussel, waar een zijner dochters woonde; hij stierf hier op ruim 70-jarigen leeftijd in behoeftige omstandigheden. Zijn letterkundige bekwaamheden werden door niemand minder dan Bilderdijk zeer geroemd.

De door hem in 't licht gegeven geschriften zijn: Proeve van Nieuwere Taalkunde op de Nederl. Spraakkunst toegepast (1806); Premier cours de Grammaire Anglaise à l'usage des écoles (1806); Proeve over de uitgangen der (Fransche) Naamwoorden (1818); Algemeene Taalregelen, ten gebruike der Nederl. scholen (1818); Kort begrip van het samenstel onzer taal, na inzage van Mr. W. Bilderdijks Spraakleer enz. (1827).

Eerstgenoemd werk is een kritiek op Weilands Spraakkunst, waarin het menige leemte aanwijst. Ook de spellingsleer van Siegenbeek vond niet in alle opzichten genade bij Olivier Schilperoort, hoewel hij haar om ‘der eenparigheid wille’ aannam. Het laatste werk bevat een proeve van bewerking van een nieuw ‘de beteekenissen onderscheidend Taalkundig Woordenboek’, waaraan hij in 1825 ijverig bezig was en waaromtrent hij reeds een overeenkomst met een uitgever had aangegaan. Er is echter van deze uitgave niets

[p. 397]

gekomen (gelijk van zoo menig andere, waarvan hij 't plan had opgevat).

Verder zijn van hem nog bekend een paar opstellen van taalkundigen inhoud in het Mengelwerk van den Recenzent ook der Recenzenten (1817 e.v.), uit den tijd dat hij regent van het Luxemburgsch athenaeum was. Van zijn overige werken is voor de geschiedenis onzer letterkunde belangrijk: Proeve van beoordeelende Tooneetdichtkunde, op het treurspel Montigni toegepast (1822), opgedragen aan de tweede klasse van het Kon. Nederl. Instituut. Deze kritiek van een in der tijd zeer gevierd tooneelspel berokkende den schrijver veel onaangenaamheden. Men verspreidde zelfs het gerucht, dat dit werk eigenlijk van Bilderdijk, Wiselius of anderen afkomstig was en dat Olivier Schilperoort er slechts zijn naam aan geleend had. Dit gaf den schrijver een verantwoording in de pen in den vorm van een Brief aan den Algemeenen secretaris des Instituuts, gedagteekend 's Gravenhage 22 Aug. 1822; het geschrift werd aan de leden toegezonden, doch niet in den handel gebracht. Ook behoort nog tot de letterkundige geschriften van zijne hand de uitgave van Bellamy's Proeven voor verstand en hart. 2 dln. (1825).

Eindelijk heeft men van Olivier Schilperoort: Tafereel der gebeurtenissen van Europa op het einde der 18de en het begin der 19de eeuw. 4 dln. (1803); Eerste beginselen der aardrijkskunde (1812); Aurora, wijsgeerig staatkundig jaarboek over 1815 (1816); Levens- en karakterschets van Willem Frederik, Prins van Oranje- Nassau. Naar het Hoogduitsch van J. van Arnoldi (1818); Herinneringen uit Engeland als bijdrage tot de kennis van den tegenwoordigen staat des Rijks, meerendeels uit ambtelijke bescheiden. 2 dln. (1839). Leer- en leesboeken over geschiedenis e.a. vakken van onderwijs laten wij hier onvermeld.

Zie: Cat. Maatsch. Ned. Letterk. I-III.

Zuidema