Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Hoogeveen, Henricus]

HOOGEVEEN (Henricus), classiek philoloog, achtereenvolgens rector der Latijnsche scholen te Woerden (1733), Kuilenburg (1739), Breda (1745), Dordrecht (1761) en Delft (1764), in welke stad hij in 1791 op bijna 80-jarigen leeftijd stierf. Hij was geb. te Leiden, uit het huwelijk van Johannes H. en Maria Frey; bezocht in deze stad eerst de Latijnsche, vervolgens de hoogeschool en werd reeds op 20-jarigen leeftijd tot conrector te Gorinchem benoemd. Nog geen jaar later werd hij rector te Woerden, dat destijds, als zoovele kleine plaatsen in ons land, zijn eigen Latijnsche school had. In Breda moest hij, door tijdsomstandigheden daartoe genoopt (oorlog met Frankrijk), zijn school tijdelijk sluiten en eerst na den vrede van Aken kon deze weer geopend worden. In dien tusschentijd legde hij zich op de mathematische wetenschappen toe en schreef hij o.a. een werk De doctrina sphaerologica, quadrantis et gnomonica, dat evenwel niet gedrukt is. Uit erkentelijkheid voor het andermaal in hem gestelde vertrouwen en uit liefde voor zijn classieke studiën bood hij in 1750 aan de regeering van Breda een door hem zelf bijeengebrachte bibliotheek van Grieksche en Latijnsche schrijvers aan.

6 Mei 1783, 50 jaar nadat hij het rectoraat te Woerden aanvaard had, droeg hij in 't openbaar een Carmen elegiacum in quinquagesimum recturae suae natalem voor. Acht jaar later overleed hij. Zijn portret is gegraveerd naar J. Anspach door P. de Mare.

Hoogeveen was een ijverig beoefenaar ook van de Latijnsche poëzie, en gaarne gaf hij hiervan blijk. Bij elke gepaste gelegenheid droeg hij op verzoek der overheid of uit eigen aandrift zijn Carmen voor. Schier altijd sprak hij in dichtmaat; al zijn oraties waren carmina. Door tijdgenooten is zijn roem als Latijnsch dichter intusschen niet weinig overdreven. In den genootschappelijken trant dier dagen opgesteld, zijn zijn zangen, ja, zoetvloeiend en zonder fouten tegen de regels der prosodie, doch ook zonder verheffing: ‘berijmd proza’ hebben lateren het genoemd. Grooter zijn zijn verdiensten als taalkundige. Door en door te huis in de Grieksche taal- en letteren - niemand minder dan Wyttenbach verzekerde dit - verrijkte hij het boek van den beroemden Franciscus Vigerus De idiotismis linguae Graecae met een schat van aanteekeningen, in drie achtereenvolgende uitgaven (1742, 52, 66) en verdedigde dit werk eenige jaren later tegen de aanmerkingen van een Duitsch professor Zeune in een geschrift: J.C. Zeunii Animadversiones in Vigeri de Graec. Dict. Idiotismis lib. ad justam examinis lancem revocatae (1778). Nog in de volgende eeuw heeft prof. Godefr. Hermann Vigerus met de aanteekeningen van Hoogeveen, Zeune en de zijne in het licht gegeven. In 1822 verscheen te Leipzig de derde uitgaaf van dit werk.

[p. 241]

Niet minder dan 16 jaren heeft Hoogeveen gewerkt aan zijn beroemd boek Doctrina particularum linguae Graecae. 2 dln. (1769), dat zoowel in Duitschland, Frankrijk en Engeland als te onzent opgang maakte en met recht als zijn hoofdwerk wordt aangezien. Evenals zijn Vigerus werd ook dit boek in Duitschland uitgegeven, met weinig beduidende bijvoegingen van prof. Schütz (Breslau en Leipzig 1782). Ook tegen deze uitgave teekende Hoogeveen verzet aan, en wel in zijn: C.G. Schützii Animadversiones in Doctr. Partic. Graecar. ad justam examinis lancem revocatae ab H.H. (Lond. 1786).

Andere geschriften van Hoogeveen zijn: Carmen Alcaicum sive Gratulatio ad Culenbergentes de inundatione feliciter averruncata (1744); Laetitia publica de inauguratione Guilielmi Caroli Henrici Frisonis, Arausion. et Nassav. Princ. (1747); Oratio funebris in obitum Guilielmi IV (1752), in 't Nederlandsch vertaald door Ad. van Goor (1753); Ode in natalem Nassaviae et Arausion. principis Guilielmi V (1766); Palladis Musarumque Delphensium sedes inaugurata carmine elegiaco (1766); Propempticon ad Petrum van Bleiswijk etc.

Hoogeveen was gehuwd, sedert 1733, met Hendrina Coster; na den dood van deze met Eva Petronella Hammius. Bij zijn eerste vrouw had hij vijf, bij zijn tweede acht kinderen. Een zoon van hem, David Hoogeveen, was predikant te Chaam (1768-95), een ander, Johan Hendrik H., te Drongelen (1772) en te St. Oedenrode (1793). Een derde en vierde (Jan en Theophilus) volgen beneden.

Zie: Saxe, Onom. Lit. VIII, 47 sqq.; Biog. Univ. XX, 534; Harlesii, Vitae philol. nostra aetate clarissimi III, 114; Hoeufft, Parnass. Lat. Belg., 219, 220; Peerlkamp, de Poët. Neerl. 501, 502; Collot d'Escury, Holl. Roem, IV, 33, 128, 219; Schotel, Kerk. Dordr. II, 190, 191; Idem, Illustre School Dordr. 147.

Zuidema