Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Canisius, Henricus]

CANISIUS (Henricus), geb. te 's Hertogenbosch in 1624, waarschijnlijk behoorend tot de toenmaals daar wonende aanzienlijke familie de Hont (zie C.F. Xav. Smits, De grafzerken in de Kathedrale St. Janskerk van 's Hertogenbosch 265). Op zestienjarigen leeftijd trad hij in de Orde der Augustijnen in het klooster te Antwerpen waar hij ook werd geprofest. Hij studeerde waarschijnlijk in Leuven, waar hij dan den graad van licentiaat in de theologie behaalde. In 1660 was hij aldaar ook prefect der lagere klassen, tevens belast met het toezicht over de interne leerlingen, en directeur der Maria-congregatie voor de philosophen. In dit of het volgende jaar werd hij aangesteld als prior in het klooster te Dendermonde en eenigen tijd daarna gepromoveerd tot doctor in de theologie aan de Universiteit van Douai. Als prior was hij daarna vele jaren werkzaam in de kloosters te Tienen, Maastricht en Leuven waar wij hem in 1685 nog aantreffen. Toen gevoelde hij echter dat zijn krachten hem begonnen te verlaten en hij trok zich terug in het klooster te Antwerpen om zich in kalmte voor te bereiden tot den dood. Hij stierf dan ook reeds in 1689 te Antwerpen en werd aldaar begraven. Op zijn tombe ziet men de afbeelding van een hond (zeer waarschijnlijk als toespeling op zijn naam).

Canisius was een man van groote geestesgaven, waardoor hij zijne orde groote diensten bewees, niet alleen in zijne functies als prior en definitor zijner provincie maar ook, zoowel door zijne her-

[p. 91]

haalde zendingen naar Rome waar hij aan het Pauselijk hof met de grootste onderscheiding werd ontvangen, als naar het Nederlandsche missiegebied waar hij o.a. Pater Agolla opnieuw inleidde in de statie te Nijmegen.

Buitengewoon echter waren zijne talenten als kanselredenaar. Waar hij prior was, predikte hij in den Advent en de Vasten en de zoogen. Octaven, maar onderscheidde zich buitengewoon te Brussel en te Mechelen.

Van zijn hand verschenen:

Carminum Fasciculus. Dat dit werkje gedrukt is, weten wij uit het volgende n.l. Manipulus sacrarum Orationum etc. (Leuven 1661); Liber concionum ‘Pax et una charitas etc.

Zie: J.F. Ossinger, Bibliotheca Augustiniana (Ingolst. en Augsb. 1768) 198; Paquot, Memoires pour servir à l'histoire litteraire des dix-sept provinces des Pays-Bas etc. XIV, 163.

ter Haar