Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Arend, Dr. Johannes Pieter]

AREND (Dr. Johannes Pieter), geb. te Amsterdam 6 Nov. 1796, gest. aldaar 5 Oct. 1855, genoot lager onderwijs aan de Nutsschool in zijn vaderstad, kwam daarna in de zaak van zijn vader en werd na vier jaar klerk in een Duitsch handelshuis, waar hij zeven jaar werkzaam was. In dien tijd voltooide hij door zelfstudie zijn gebrekkige opleiding; hij bestudeerde de klassieke en de meeste moderne talen en heeft daaruit veel vertaald. In 1821 ging hij naar Hoorn in zaken, maar reeds in 1823 keerde hij naar Amsterdam terug, waar hij zich als privaat-docent in verschillende talen vestigde. Reeds het volgende jaar werd

[p. 25]

hij benoemd tot lector in de Duitsche en Engelsche taal en in de beginselen der wiskunde aan het athenaeum te Deventer. Daar is hij verscheiden jaren werkzaam geweest; het veld zijner studiën heeft hij steeds uitgebreid. In 1837 werd hij benoemd tot leeraar in de Engelsche en Italiaansche, later ook in de Spaansche taal aan het Koninklijk Instituut van Marine te Medemblik. Toen dat instituut in 1850 werd vereenigd met de Koninklijke Militaire Academie te Breda, werd aan Arend eervol ontslag verleend, maar tegelijk werd hij benoemd tot leeraar in de vaderlandsche geschiedenis, taal- en letterkunde aan het gymnasium te Amsterdam. Reeds in 1851 nam hij als zoodanig ontslag om zich geheel aan zijn groote geschiedwerk te wijden, waaraan hij tot zijn dood heeft gearbeid. Arend was een man van groote ontwerpen. Behalve aan zeer veel vertalingen, heeft hij in zijn eersten tijd vooral gewerkt aan een geschiedenis der dichtkunst en fraaie letteren in Europa, die evenwel niet werd voltooid. Een hoofdstuk daarvan was de Proeve eener geschiedenis der dichtkunst en fraaie letteren onder de Angelsaksen (Amst. 1842). De voortzetting van dezen arbeid werd vertraagd, behalve door de bewerking van een Handleiding tot aanleering der Spaansche taal (Amst. 1838) en een Manuel de la litteratura española (Amst. 1839), door de uitnoodiging tot het schrijven van een Algemeene geschiedenis des vaderlands. Dat werk is Arends voornaamste en

[p. 26]

bekendste arbeid gebleven. Hij heeft het groot opgezette werk evenwel niet kunnen voltooien, evenmin als dat aan een zijner opvolgers is gelukt. Arend zelf heeft uitgegeven de beide eerste deelen en de vijf cerste afleveringen van het derde deel (Amst. 1840-1857), dl. I, II, 1-6, III, 1, samen 8 banden, waarvan de laatste vervolgd is door O. van Rees. Arend, die in 1844 voor dezen arbeid van de Leidsche universiteit het doctoraat in de letteren ontving, heeft zoo de Nederlandsche geschiedenis beschreven tot 1585. Hij schreef, voordat de periode der groote onderzoekingen was aangebroken, voordat Fruin en Bakhuizen van den Brink hun baanbrekende studiën over de middeleeuwen en den opstand tegen Spanje hadden gepubliceerd. Daardoor was Arend's geschiedenis van deze perioden van den aanvang af al verouderd. Te waardeeren vallen evenwel nog altijd de groote nauwkeurigheid en volledigheid, waarvan Arend's werk blijk geeft: voor sommige details kan het nog altijd worden geraadpleegd. Maar een geschiedwerk in grooten stijl is het niet; daarvoor ontbreekt te veel de eenheid van conceptie. Ook de droge, eentonige stijl bemoeilijkt de lezing. Arend was in 1824 gehuwd met G.W. Abbink. Zijn portret werd gelithographeerd door P. Blommers.

Zie: Hand. Lett. Levensb., 1856, 3 vlg.; Nederland 1855, III, 247 vlg.; Berichten over zeevaartkunde XV, 2e afd. 356 vlg.

Brugmans