Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Koning, Jacobus de]

KONING (Jacobus de), geb. te Muiderberg (gemeente Muiden) 9 Juni 1855, overl. te Hilversum 24 Maart 1906, was de zoon van A. de Koning, predikant eerst te Muiderberg, later te Voorschoten en S. Vogel. Hij bezocht de hoogere burgerschool te Haarlem en van 1872 tot 1876 de Polytechnische School te Delft, waar hij zich behalve met zijn vak ook veel met litteratuur en het vereenigingsleven bezig hield. In laatstgenoemd jaar verwierf hij het diploma van civiel ingenieur. Kort daarna werd hij benoemd tot buitengewoon opzichter van den Rijks waterstaat, en belast met stroommetingen op de groote rivieren. In 1877 werd hij adjunct-ingenieur bij den aanleg van Staatsspoorwegen ter standplaats Rotterdam, ten behoeve van den aanleg der lijn Rotterdam-Hoek van Holland. In Sept. 1881 verkreeg hij als zoodanig eervol ontslag en associeerde hij zich met den civiel ingenieur J. van Hasselt tot de ingenieursfirma J. van Hasselt en de Koning. Deze firma, die nog bestaat, heeft zich steeds vrijgehouden van agenturen, en was en is daardoor steeds onafhankelijk van de industrie, hetwelk oorzaak is, dat velen met vertrouwen van hare technische voorlichting gebruik maken. Intusschen had de firma de eerste jaren van haar bestaan, ook als gevolg van hare bedoelde scrupules, dikwijls zeer weinig arbeid, hetgeen wellicht mede oorzaak is geweest, dat de Koning zich langzamerhand ontwikkelde tot zoogenaamd cultuur ingenieur, een werkkring, waarin in Duitschland velen reeds jaren met vrucht werkzaam waren, maar die tot dien tijd in Nederland geheel onbekend was. Door zijn aangenaam, vertrouwen inboezemend optreden wist hij velen, in het bijzonder in Gelderland en Overijsel, te winnen voor zijne denkbeelden, welke vooral gegrond waren op studie van buitenlandsche werken op dit gebied. Zoo heeft hij bevloeiing, vischteelt in binnenwateren, ruilverkaveling en tal

[p. 852]

van andere onderwerpen h.t.l. het eerst ter sprake gebracht. In 1888 werd zijn compagnon van Hasselt benoemd tot directeur der Amsterd. waterleidingmaatschappij, doch bleef aan de firma verbonden; eerst in 1894 trad hij daaruit en was de Koning dus de eenige vennoot. Dit duurde tot 1899, toen hij benoemd werd tot directeur eener petroleum-maatschappij, en zich te Hilversum vestigde, terwijl hij zich niet aan de firma, die te Nijmegen gevestigd bleef, onttrok, en daarin den civiel ingenieur W.S.G.T. Post opnam.

Van 1886 tot 1898 was de firma belast met de verbetering van den Ouden IJsel op Nederlandsch gebied, met de zijrivier de Aastrang, van 1891 tot 1900 met die van de Berkel in ons land. Van 1888 tot 1898 werden door haar in dienst van Gelderland de leggers van wegen en voetpaden in de provincie opgemaakt. Het aantal openbare werken, tot den aanleg waaraan zij hebben medegewerkt, is zeer groot. Hij reorganiseerde en was eenige jaren directeur van de Waterleiding-exploitatie-maatschappij, die ook in het buitenland eenige waterleidingen had. In 1898 reorganiseerde hij de Nederlandsche petroleummaatschappij, die terreinen exploiteert in Galicië en Rumenië. Hij stak hierin een deel van zijn fortuin doch was daarmede niet gelukkig.

De Koning was adviseur van verschillende technisch-economische ondernemingen van bankiers.

Hij werd in 1891 lid eener commissie, benoemd door de Geldersch-Overijselsche maatschappij van landbouw, tot het invoeren van bevloeiing van hooilanden. In 1893 werd hij lid eener Staatscommissie, ingesteld met hetzelfde doel. Hij was een zeer invloedrijk lid dezer commissie, wier verslag in 1896 werd uitgebracht. Hij bewerkte verscheidene deelen daarvan.

In 1892 werd door de Vereeniging van burgerlijke ingenieurs eene commissie ingesteld tot het nagaan in hoever de wet, die het technisch hooger onderwijs (in die wet verkeerdelijk bij het middelb. onderwijs ondergebracht) regelde, herziening behoefde. Ook hier was hij de stuwende kracht. In het buitenland werd veel door hem voor deze commissie gereisd; haar rapport is een meesterstuk.

In 1895 werd de Koning door het Landbouwcomité benoemd tot lid van eene commissie in het belang van ontginning van woeste gronden. De werkzaamheid dezer commissie was oorzaak, dat de Nederlandsche Heidemaatschappij zich met veel meer inliet dan hetgeen (in navolging van Denemarken) in het eerst als haar taak beschouwd werd; de commissie rapporteerde o.a. over banken tot grondverbetering, landbouw-ingenieurs, slibbemesting, maatregelen tot het verkrijgen van beter afgeronde eigendommen en eindelijk over de Markenwet. Zij bleef tot zijn overlijden werkzaam.

In 1902 werd de Koning benoemd tot lid der inschakelingscommissie, welke commissie tot taak had het reorganiseeren van het onderwijs h.t.l.; hij heeft het uitbrengen van het verslag dezer commissie niet mogen beleven.

In 1903 werd hem door den Minister van Binnenlandsche Zaken opgedragen om over het technisch middelbaar onderwijs, d.i. de opleiding voor hetgeen in Nederland meestal opzichter (binnenkort technisch ambtenaar) genoemd wordt, een ontwerp van organisatie tot stand te brengen. Evenals er voor het technisch hooger onderwijs ééne inrichting is te Delft, wilde hij het Rijks technisch middelbaar onderwijs te Haarlem concentreeren. Hiervan is niets gekomen, hoewel het zeker de beste oplossing was.

Hij was van 1891 tot 1899 lid van den gemeenteraad van Nijmegen. Verder was hij lid van het Landbouwcomité, van het bestuur van het Koninklijk

[p. 853]

Instituut van Ingenieurs en van de vereeniging van Delftsche ingenieurs. Vooral ook in laatstgenoemde vereeniging heeft hij zeer veel nuttigen arbeid verricht. Vele malen was hij ‘telkandidaat’ van de liberale partij in het kiesdistrict Nijmegen voor de Tweede Kamer.

Tot zijne eigenschappen behoorden werkkracht, doortastendheid en nooit wanhopen aan den goeden uitslag zijner pogingen. Mede door zijne aangenaam optreden wist hij bij tal van ingenieurs uit het buitenland alle inlichtingen, die hij noodig had, te verkrijgen.

Hij huwde 10 Apr. 1879 M.H. van den Bosch, die hem overleefde en bij wie hij twee zonen had.

Zijne belangrijke publicatiën zijn: Een rijstpolder, in de Economist 1885; Rapport omtrent eene reis tot bezichtiging van irrigatieinrichtingen (Nijmegen 1888); eene afdeeling van Bruggen, deel van de Waterbouwkunde van Henket c.s. (1889); Schetsontwerp voor de verbetering van den afvoer van het water van den polder Over-Betuwe; Ontwerp voor de verbetering van de Slinge (Nijmegen 1895); Idem van de Lichtenvoordsche- Hackfortsche Beek (Nijmegen 1895); de bovengenoemde in samenwerking met J. van Hasselt; Les tramways dans les Pays-Bas (Parijs 1889); Bevloeiing van hooilanden in Nederland en elders (Nijmegen 1891); Samenvoeging en verdeeling van grondeigendom in Rechtsgeleerd Magazijn 1892; Amerikaansche windmolens, in de Ingenieur 1892; Openbare slachthuizen, in Vragen van den dag 1895; Bevloeiingen in Nederland, in idem; Het faecaliënvraagstuk en de landbouw, in de Ingenieur van 1897; Reisindrukken van Noord- Amerika, in Notulen Kon. Inst. van Ingenieurs 1896-97; Exploitatie van bedrijven door gemeenten of door concessionarissen, in de Ingenieur 1903; Het wetsontwerp omtrent de technische hoogeschool, in Idem.

Tallooze bijdragen van zijne hand zijn in allerlei tijdschriften verspreid.

In de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant van 27 Oct. 1906 komt een zeer waardeerend artikel over hem voor.

Eene zeer uitvoerige levensbeschrijving, van de hand van R.A. van Sandick, met portret, is te vinden in de Ingenieur van 15 Dec. 1906. Daarin wordt eene volledige opsomming van al hetgeen de Koning verricht heeft, gegeven.

Ramaer