Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Koning, Jacobus]

KONING (Jacobus), geb. te Amsterdam 18 April 1770, gest. aldaar 2 April 1832. Hij was als knaap zeer leergierig en begon zich al vroeg zeer veel kundigheden eigen te maken, ook in verband met zijn toekomstige loopbaan, den boekhandel. Na als leerling het vak te hebben geleerd, werd hij 19 Jan. 1789 in het boekverkoopersgild opgenomen. In Oct. 1795 liet hij evenwel den handel varen om het voordeelige ambt van klerk van het schoutskantoor te aanvaarden. Met 1 Jan. 1811 moest hij dit ambt, dat met de nieuwe rechtsorde werd opgeheven, verwisselen voor het veel minder lucratieve van commies-griffier bij de rechtbank van eersten aanleg. Hij kwam eerst weer in betere conditie, toen hij 1817 tot griffier van een der Amsterdamsche vredegerechten werd benoemd, welk ambt hij tot zijn dood heeft waargenomen. Koning was een goed boekenkenner en ijverig verzamelaar; voor iemand in zijn beperkte omstandigheden had hij een zeer fraaie bibliotheek aangelegd. Anoniem gaf hij uit een Naamlijst van eenige zeldzame boeken en manuscripten, 1-9 (Amst. 1796-1819). In 1826 zag hij zich genoodzaakt een gedeelte van zijn verzameling te verkoopen; zelf bewerkte hij den Catalogus van een aanzienlijke verkooping van Latijnsche, Nederduitsche en Fransche uitmuntend geconditioneerde boeken en handschriften.... (Amst. 1828). Het overblijvende werd geveild naar den Catalogus der letterkundige nalatenschap van wijlen Jacobus Koning (Amst. 1833, 2 dln.) Wat daarvan op de boekdrukkunst en Coster betrekking had, werd door de stad Haarlem aangekocht. Koning was meer liefhebber dan geleerde; hij heeft een en ander gegeven, dat waarde heeft. Hij werkte mede aan het Uitlegkundig woordenboek op de werken van Hooft (Amst. 1825-38, 4 dln.) en gaf een Geschiedenis van het slot te Muiden en Hoofts leven op hetzelve (Amst. 1827). Hij gaf met anderen een Verslag omtrent de yzeren kapel in de Oude Kerk te Amsterdam (Amst. 1821), beschreef De nederlaag van Frans van Brederode (Werken Maatsch. der Ned. Lett.; Dordr. 1825) en gaf een Historisch berigt wegens J. Jz. Beeldsnyder en de door hem vervaardigde stukken (Amst. 1827). Bekend zijn gebleven zijn Geschiedkundige aanteekeningen betreffende de lijfstraffelijke regtsoefening (Amst. 1828) waartoe zijn werkzaamheid op het schoutskantoor hem de aanleiding en de bronnen verschafte; ook zijn Leven van Jan Carel Josephus van Speyk ('s Gravenh., Amst. 1832), zijn laatste werk, wordt nog steeds geraadpleegd. Na zijn dood werd zijn Letterkundige nalatenschap (Amst. 1838, 2 dln.) uitgegeven. Maar bovenal is Koning

[p. 850]

een man van invloed in zijn dagen geweest door zijn onderzoekingen over de uitvinding der boek drukkunst en het leven van Coster; hij had in deze dingen groot gezag en heeft mede Costers eeuwfeest in 1823 op touw gezet. Zijn eerste werk was zijn Verhandeling over den oorsprong, de uitvoering, verbetering en volmaking der boekdrukkunst (Haarlem 1816), een antwoord op een prijsvraag der Hollandsche Maatschappij en als zoodanig door haar met goud bekroond. Daarop volgden zijn Bijdragen tot de geschiedenis der boekdrukkunst (Haarl. 1818, 1820, 2 st.) en Vier brieven, gewisseld tusschen Mr. J. Scheltema en Jac. Koning over de tegenspraak van het regt van Haarlem op de uitvinding der boekdrukkunst (Haarlem 1823). Het zal Koning's verdienste blijven een zeer groot materiaal over Coster en de drukkunst der vijftiende eeuw te hebben verzameld en verwerkt, al was historische critiek zijn sterke zijde niet. Hij was in 1791 gehuwd met Hermina Catharina van Enst, die hem na tien jaren ontviel, daarna in 1803 met Sara van Dokkum, die hem overleefde.

Zijn portret is gelithografeerd door J.A. Daiwaille en door H.J Backer.

Zie: de Vries in Jaarboekje voor den boekhandel, 1840, 92 vlg., herdrukt in Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel I, 1 vlg.; H.C. Rogge in Nieuwsblad voor den boekhandel, 1884. 283 vlg.

Brugmans