Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Horst, Herman van der of Horstius]

HORST (Herman van der) of Horstius, geb. te 's Hertogenbosch 24 Sept. 1600 als zn. van Lambertus en Gelleken Jarsen, en overl. te Weenen 27 Mrt 1675. Na de klassen van het Jezuïetencollege zijner vaderstad doorloopen te hebben, trad hij 23 Sept. 1618 te Mechelen in het noviciaat der Societeit van Jezus, en werd om zijn voortreffelijke gaven ter voltooiing zijner hoogere studiën naar Rome gezonden. Na zijn priesterwijding op 28 Mrt. 1625, was hij een jaar poenitentiarius van St. Pieter ten gerieve der Vlamingen, en vertrok toen naar Oostenrijk: ‘quem Flandria selegit, Roma probavit, Austria suspexit’, zegt zijn levensheschrijver. Aan de universiteit van Graz, waarvan de leiding in handen der Jezuïeten was, onderwees hij 12 jaar de wijshegeerte, de H. Schrift, de zedekundige en scholastieke godgeleerdheid met zooveel gezag, dat in kloosters en op hoogescholen zijn voorlezingen als handleiding zeer gezocht werden. Van 1644-47 bestuurde hij als rector het college en de universiteit, juist in den tijd, toen het keizerlijk hof voor de steeds voortdringende Zweedsche troepen naar Graz vluchtte. Geruimen tijd moesten de scholen gesloten blijven en 40 Jezuïeten waren voor den dienst der zieken aangewezen.

Daarna werd Horstius naar Weenen geroepen om er een theologischen leerstoel te bezetten. Tweemaal stond hij er aan het hoofd van het pro-

[p. 785]

fessenhuis. Zijn voorzichtigheid en zijn vrome, verstorven levenswandel trokken de aandacht van Eleonora de Gonzaga, weduwe van keizer Ferdinand II, een der vroomste vorstinnen van dien tijd, die hem tot biechtvader koos en wier deugden hij beschreef in Virtutes Annae Eleonorae Mantuanae Imperatricis (Viennae 1656), dat ook in het duitsch, fransch en italiaansch verscheen. Later belastte zij hem met de opvoeding van haar kleinzoon, aartshertog Leopold, den toekomstigen keizer. Ook Maria Eleonora de Gonzaga, gemalin van Ferdinand III, vertrouwde zich aan zijn leiding toe, en wilde, dat hij haar keizerlijken gemaal in diens laatste oogenblikken zou bijstaan.

Bij zijn bezoeken aan het hof nam H. den grootsten eenvoud in acht, ging bijna altijd te voet en hield zich streng binnen de perken van zijn ambt. Dikwijls evenwel werd zijn oordeel door hooggeplaatste personen, o.a. door de gezanten van den H. Stoel ingewonnen. Zijn correspondentie ligt verspreid in verschillende Oostenrijksche archieven.

Zie: von Krones, Geschichte der Karl Franzens-Universität in Graz, 24-27, 577; Duhr, Geschichte der Jesuiten in den Ländern deutscher Zunge II Regist. i.v.; Sommervogel, Biblioth. d.l. Comp. de Jésus IV, 463.

van Miert