Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Hoeven, Abraham des Amorie van der (1)]

HOEVEN (Abraham des Amorie van der) (1), beroemd kanselredenaar, geb. te Rotterdam 22 Febr. 1798, overl. 29 Juli 1855 aan boord van een stoomboot, die hem uit Duitschland naar het vaderland terugvoerde. Zijn ouders waren Abraham van der Hoeven en Maria van der Wallen van Vollenhoven. Na zijn opleiding aan het Erasmiaansch gymnasium zijner geboorteplaats, ging hij op 15-jarigen leeftijd naar Leiden, waar hij onder Wyttenbach en Siegenbeek in de letteren en onder van der Palm, van Voorst en Borger in de theologie studeerde. Vandaar begaf hij zich naar het seminarie der Remonstranten te Amsterdam, waar hij 22 Juni 1819 tot proponent bij de Broederschap bevorderd werd. Het proefschrift, bij die gelegenheid door hem ingediend, was een gedeelte van zijn Interpretatio sermonis Jesu Joh. V: 17-47, waarop hij het vorig jaar een accessit aan de hoogeschool te Groningen verworven had. Reeds vóór zijn optreden als predikant genoot v.d.H. den roem van een zeldzame welsprekendheid. Hij was dan ook slechts weinige maanden op zijn eerste standplaats, Oude-Wetering, gevestigd, toen hij in 1820 te Rotterdam beroepen werd. Hier vond hij een buitengewonen bijval; de kerk was te klein om het aantal menschen te bevatten.

Toen in 1827 de hoogleeraar der Remonstrantsche Broederschap te Amsterdam, Konijnenburg, zijn ontslag had aangevraagd, werd van der Hoeven tot diens opvolger benoemd. 28 Nov. van dat jaar aanvaardde hij zijn hoogleeraarsambt met een rede: De germano theologo titerarum sacrarum interprete. Een vertaling dezer oratie is te vinden in de Verspreide geschriften (zie beneden). Met volle toewijding werkte de jeugdige hoogleeraar aan de vorming zijner theologische studenten. Wanneer hij nu en dan den kansel bleef beklimmen of bij plechtige gelegenheden als spreker optrad, dan bleek telkens opnieuw met welke schitterende redenaarstalenten hij begaafd was. Te recht noemde men hem den Chrysostomus van zijn tijd. Hij bezat een indrukwekkende voordracht en een bijzonder welluidende stem, die zelfs bij zacht spreken duidelijk verstaanbaar was. Als predikant placht hij meest algemeen bekende teksten te behandelen, die hem geschikt voorkwamen tot opwekking van geestelijk leven. Bij voorkeur koos hij daarvoor geschiedkundige onderwerpen. Gewoonlijk memoriseerde hij zijn vooraf met zorg opgestelde preeken; van voorlezen en improviseeren hield hij niet en keurde dit bij zijn leerlingen af.

Van der Hoeven was gehuwd, Apr. 1819, met Agatha Stuart, dochter van den bekenden predikant-historieschrijver Martinus Stuart, die hem negen kinderen schonk en in 1835 overleed. Twee jaar later hertrouwde hij met Jacoba Theodora Jungbluth Burer, bij wie hij twee kinderen had. De laatste jaren van zijn leven ondervond hij veel droefheid; vooral de dood

[p. 757]

van zijn rijk begaafden oudsten zoon (zie beneden) deed hem smartelijk aan. Een kwijnende ziekte was oorzaak dat hij in den voorzomer van 1855 een badplaats aan den Rijn bezocht; in Juli van daar terugkeerend, overleed hij, niet ver van Arnhem. 2 Aug. d.a.v. werd hij te Utrecht begravan, naast zijn beminden zoon. Vrienden en vereerders richtten hier weldra een monument te zijner eer op.

Vier zoons volgen.

De geschriften van van der Hoeven zijn meer keurig van vorm en inhoud dan vele in getal. Meerendeels zijn het Leerredenen (2 bundels, 1835 en 1847), Redevoeringen (1845) en Gedenkschriften (1853). Na zijn dood verschenen de Verspreide geschriften (1856), met een levensschets door M. Cohen Stuart. Afzonderlijk zagen het licht: Joannes Chrysostomus, voornamelijk beschouwd als een voorbeeld van kanselwelsprekendheid (1825; 2de dr. 1852); Tafereelen van Bijbelsche landschappen, naar afbeeldingen, op de plaats zelve vervaardigd (1836-40; 2de dr. 1853); alsmede zijn van groote verdraagzaamheid getuigende redevoering: Eenheid in het noodige, vrijheid in het twijfelachtige, in alles de liefde (1847; mede herdrukt). Ook zijn Gedenkschrift van het tweede eeuwfeest van het Seminarie der Remonstranten (1834) werd afzonderlijk uitgegeven. Later mede zijn Redevoering by de plegtige onthulling van het standbeeld van M.A. de Ruyter te Vlissingen op 25 Aug. 1841, en zijn Rede bij de plegtige onthulling van het standbeeld van Prins Willem I op 17 Nov. 1845.

Van der Hoeven was lid van het Koninklijk Instituut van Wetenschappen en van de hieruit in 1851 ontstane Kon. Akademie van Wetensch.; voorts van de Commissie tot onderzoek der bezwaren omtrent het Onderwijs, in zijn tijd gerezen. In 1853 werd hij, op verzoek der Synodale Commissie, medewerker aan de nieuwe bijbelvertaling (1856).

Zie: Tideman, De hoogleeraar Abraham der Amorie van der Hoeven herdacht (1856); Maronier in Levensber. Letterkunde 1856; Domela Nieuwenhuis, Leven en karakter van Abr. des Am. v.d. Hoeven (1859); Cohen Stuart, Ter nagedachtenis van Abr. des Am. v.d. Hoeven in Theol. Jaarb., later herdrukt aan 't begin der Verspreide geschriften; Glasius, Godgel. Nederl. II (1853), 114.

Zuidema