[Espine, Jean de l']
ESPINE (Jean de l'), Johannes Despina of Spina, is noch van hollandsche afkomst, noch in Holland woonachtig geweest. Toch mag hij hier niet ontbreken, omdat hij door vertalingen van verschillende zijner talrijke werken over dogmatische en ethische godgeleerde onderwerpen in ons land invloed heeft geoefend en zijn naam in fransche biografische woordenboeken niet voorkomt.
Hij is 1505 of 1513 te Daon geboren en Dec. 1595 te Saumur gestorven. Aanvankelijk Augustijnermonnik te Angers, bleef hij dat tot 1561, niettegenstaande hij innerlijk reeds in 1546, na een reis naar Italië en een persoonlijke ontmoeting met Calvijn te Genève, tot de zijde der hervorming was overgegaan. Na het godsdienstgesprek te Poissy trad hij echter openlijk als protestant te voorschijn, o.a. ook door in 't huwelijk te treden. Vooral na den dood van Calvijn - die blijkens hunne briefwisseling veel invloed op hem heeft geoefend - heeft hij veel toegegeven aan zijn ongedurigen aanleg en in tal van plaatsen gewerkt. 1566 hield hij met zijn collega Sureau de Rozier tegen twee roomsche geleerden Vigor en de Sainctes een twistgesprek over de mis. 1572 ontsnapte hij in den Bartholomeusnacht ternauwernood aan den dood. Van Juli 1575 tot Juli 1576 was hij te Genève. Réné Boivin maakte zijn portret.
De genoemde vertalingen zijn: Een christelicke handelinge, van de bekentenisse ende belijdenisse der sonden tot God.... Nu in onse Nederlandsche tale overgheset door Joos van Laren (Middelb. 1597); Wtnemende verclaringhe van de ruste ende verghenoeginghe des geestes oft des gemoedts. Nu onlangs.... overgeset.... door J.V.D.H. (Amst. 1599), een overzetting van Excellens Discours.... touchant le repos et contentement de l' Esprit (zonder plts. 1587), de l'Espine's beste werk, dat dan ook tusschen 1587 en 1599 niet minder dan acht edities beleefde, terwijl het ook in het latijn, engelsch en duitsch werd vertaald; Cort Begrijp van de Redenen welcke sij voortbrenghen die gheen ghemeenschap willen hebben met de misse. Ende noch een handelinghe vande waerachtighe offerhande ende waerachtighe offerpriester .... Wt de Franchoysche.... spraecke overgheset (Delft, z.j. [1610]; Pamflet Meulman no. 1224; Pamflet Knuttel no. 1795; cf. no. 1796, waarin achter het eerste traktaat is gevoegd: Sekere ende warachtighe bewijsredenen ende argumenten teghen de offerhande der Misse (Gorinchem 1610). Dat de erin voorgestane denkbeelden zuiver calvinistisch zijn behoeft na het bovenstaande over Calvijns en de l'Espine's verhouding wel nauwelijks gezegd.
Zie: L. Hogu, Jean de l' Espine, moraliste et théologien (Bibl. de l'école des hautes études, 203e fascicule; Paris 1913).
van Schelven
Auteursrecht onbekend