Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Bredenburg, Johannes (2)]

BREDENBURG (Johannes) (2), zoon van den voorg. en Katharina Fransen Oudaan. Hij was een neef van moederszijde van den dichter Joachim Oudaan. Omtrent zijn leven is zoo goed als niets bekend. Hij overleed 30 Mei 1703, wat we weten uit een treurdicht van C. de Wit Jz., opgenomen in een bundel Poëzy van Bredenburg, die in het bezit is van de bibliotheek der Doopsgez. Gemeente te Amsterdam. Meerendeels uit huwelijks- en lijkdichten bestaande, treffen we in dezen bundel twee gedichten aan die eenigszins een kijk geven op B.'s godsdienstige gezindheid, n.l. Op de kerkvrede der Vereenigde Doopsgezinden te Rotterdam, vereenigt en ten eerstenmale aldaar zamenvergadert, op den 6 van Zomermaant des jaars 1700; en Op de Vereeniging der Waterlandze en Vlaamsche Doopsgezinden te Leiden, vollrokken en ter kerke geviert op den 13 van Sprokkelmaant des jaars 1701. Hij was dus voorstander van de z.g. ‘onbepaalde verdraagzaamheid’, en toen er toenadering kwam tusschen Waterlanders en Vlamingen schijnt hij meegewerkt te hebben bij het tot stand komen van den vrede. Duidelijker nog komt dit streven van hem aan den dag in het uitgebreider gedicht: J. Bredenburgs Scherm voor de stekende zon der Amsterdamsche Mennisten: of Verdediging der Verdraagzaamheid tegens de verkeerde en onhebbelijke misduidingen van Dr. Herm. Schijn en L. Bidloo, voorstanders der Doopsgezinden, hunne Vergadering houdende binnen Amsterdam op de Zingel in de Zon. (Rott. 1701; (komt ook voor in: Nederduitse en Latynse Keurdigten IV, p. 283 en is herdrukt te Leiden in 1742). Het was de bekende strijd tusschen ‘Zon-isten’ en ‘Lam-isten’, op z'n hevigst te Amsterdam, waarin Br. partij koos voor onbepaalde verdraagzaamheid en ieder ‘op eygen proef’ tot het avondmaal wilde toegelaten zien. Zijn

[p. 294]

tegenstanders waren de Amsterdamsche Doopsgezinden Lambert Bidloo en Herman Schijn, voor wie deze ‘ongebonden licentie’ een doorn in 't oog was. Eerste aanleiding tot dezen pennestrijd werd Bidloo's geschriftje: Onbepaalde Verdraagzaamheid de Verwoesting der Doopsgezinden (Amst. 1701), waarop tal van kleinere en grootere tegenschriften van weerskanten volgden. Aan Bredenburg's zijde stonden Corn. van Hock en W. Suderman, ter eere van wie ook gedichten in bovengenoemden bundel voorkomen. Geen wonder dat hij, evenals zijn vader, het hoofd der z.g. ‘Bredenburgsche fractie’, de Rijnsburgsche beginselen aanhing en medewerkte om die onder de Doopsgezinden te Rotterdam en elders ingang te doen vinden. Naast den meer genoemden bundel zijn er verscheiden stichtelijke liederen van hem bewaard in den Lusthof der zielen, een bundel geestelijke gezangen uit de kringen der Rijnsburgsche Collegianten meest afkomstig, door Claes Stapel verzameld; ze zijn wel heel vroom en goed schriftmatig, maar niet meer dan kreupelrijmen (blz. 102, 104, 105, 271, 389, 425, 486, 488, 493, 494 v.d. 7en druk, Amst. 1743). Het beste, waarin wel eenige dichterlijke verheffing valt te bespeuren getiteld ‘O Jesus, grootste Heer! gekroonde Zoon des Vaders!’ (blz. 425) werd in 1756 achter den 3den druk der doopsgezinde psalmberijming onder de gelegenheidsgedichten opgenomen. Waarschijnlijk is Br. te Rotterdam overleden.

Zie: Catalogus van de Bibliotheek der Vereen. Doopsgez. Gemeente te Amst. II (Amst. 1888) 151 en 310; J.C. van Slee, De Rijnsburger Collegianten (Haarl. 1895) 127, 266, 360, 368, 402 v.; Doopsgezinde Bijdragen V, 1 (1865) 71 v.; W.P.C. Knuttel, Catalogus Pamfletten IV, no. 13758.

Ruys