Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Bergh, Johannes Gregorius van den]

BERGH (Johannes Gregorius van den), geb. te Wijk (gemeente Maastricht) 23 Dec. 1824, overl. te Maastricht 27 Mei 1890, was de zoon van Mathias van den Bergh, opzichter van den Rijkswaterstaat. Hij werd in de theorie van hetzelfde vak opgeleid door den opzichter J.G. Rikmenspoel, terwijl hij tevens eenigen tijd op het bureel van den hoofdingenieur J.W. Conrad werkte. 20 Apr. 1843 werd hij benoemd tot tijdelijk opzichter bij den aanleg van den rijksweg van Maastricht naar Venlo, vervolgens trad hij met 1 Jan. 1847 als opzichter in dienst bij de Aken-Maastrichtsche spoorwegmaatschappij. Zijn chef J.A. Kool was zoo tevreden over zijne diensten, dat hij 13 Apr. 1853 tot sectie-ingenieur en 7 Oct. 1854 tot eersten sectie-ingenieur werd benoemd. Hij voerde o.a. zeer belangrijke grondwerken in de vallei der Eis en in 1855 en 1856 de spoorwegbrug over de Maas beneden Maastricht uit, terwijl hij vervolgens de voorbereidende werkzaamheden verrichtte voor den aanleg der spoorweglijn Maastricht-Hasselt. Hij was reeds vroeg bekend als beoefenaar der schoone bouwkunst; als zoodanig werkte hij o.a. mede bij de herstelling der Vleeschhal te Maastricht en bij den bouw eener roomsch-katholieke kerk te Wijk.

In 1860 werd hij benoemd tot stadsingenieur van Maastricht; hij voltooide als zoodanig de gemeentelijke gasfabriek en ontwierp eene rioleering voor die gemeente. Met ingang van 1 Juni 1861 werd hij benoemd tot bouw- en werktuigkundige 1e klasse bij den aanleg der Staatsspoorwegen, ter standplaats Breda, waar hij als waarnemend eerstaanwezend ingenieur voor de lijn Breda-Helmond optrad. Er was door den Minister van Heemstra in het belang van hen, die van de Delftsche akademie afkomstig waren, bepaald, dat zij die geen Delftsch diploma hadden, den titel bouw- en werktuigkundige zouden hebben; aan die bepaling is later steeds streng de hand gehouden, maar de minister Thorbecke, die na de April-beweging eenige jaren kamerlid voor Maastricht geweest was, wilde iets voor een voormalig Maastrichtsch ingezetene doen, en droeg van den Bergh met afwijking van dien regel voor tot eerst-

[p. 118]

aanwezend ingenieur, als hoedanig hij 27 Juli 1863 benoemd werd. Toen zijn ambtgenoot Kool met 1 Oct. 1863 tot ingenieur in algemeenen dienst werd benoemd, werd diens dienst, bestaande uit de lijnen Helmond-Venlo, Venlo-grens in de richting van Kaldenkirchen en Venlo-Maastricht, aan dien van van den Bergh toegevoegd. Eindelijk werden hem met 1 Jan. 1864 tevens de lijn Zwaluwe-Zevenbergen met de brug over het Hollandsch Diep aan den Moerdijk, alsmede de lijn van die brug naar Zwaluwe opgedragen. Met 26 Jan. 1876 werd hij benoemd tot hoofdingenieur, en met 1 Apr. 1876 werd hij verplaatst naar Arnhem, waar hem de aanleg der lijnen Amersfoort-Nijmegen, Arnhem-Nijmegen en Nijmegen-Venlo werd opgedragen.

De spoorwegbruggen te Venlo, Moerdijk, Arnhem en Nijmegen zijn onder zijne leiding gebouwd.

Op 22 Apr. 1883 trad hij op als Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, welk ambt hij om redenen van gezondheid 3 Juli 1887 neerlegde. Hij vestigde zich daarna te Maastricht, waar hij plotseling overleed.

Van den Bergh had algemeen den naam van een zeer practisch ingenieur, hij had een helder inzicht. Zoo heeft hij met veel moeite gedaan gekregen, dat de drie zuidelijke pijlers van de brug aan den Moerdijk pneumatisch zijn gefundeerd, terwijl de hooge autoriteiten daar liever kunstmatige eilanden aangelegd hadden. Een bewijs, dat hij omtrent rivieren weinig inzicht had, is, dat hij alle tien noordelijke pijlers op de gewone wijze, op beton omgeven door een damwand, heeft gefundeerd, terwijl hij had moeten begrijpen, dat de stroom van en naar het noordelijk deel van het Bergsche Veld, gedeeltelijk door den spoorwegdam en een langen strekdam afgesneden, zich op een of meer dier pijlers met volle kracht moest werpen. Het heeft later zeer groote sommen geld gekost, eenige dezer pijlers door steenbestorting tegen ontgronding te verdedigen. Zijn lofredenaar verdedigt het feit, dat van den Bergh niet gezorgd heeft, dat de onderbouw van de brug aan den Moerdijk voor dubbel spoor is ingericht, met er op te wijzen, dat de raming reeds zoo hoog was.

De stationsgebouwen, tijdens zijn verblijf te Arnhem aangelegd, zijn architectonisch welgeslaagd, doch de daaraan bestede kosten zijn zeer groot.

Als minister heeft hij gedurende zijn vrij langdurigen dienst weinig tot stand gebracht, de Kamers hadden weinig vertrouwen in hem; hij heeft verscheidene malen échec geleden en zijn partij- en geloofsgenoot Bahlmann heeft in de vergadering van 22 Dec. 1885 zeer hatelijke beweringen aan zijn adres gericht.

Hij was lid der Rijkscommissie voor het behoud der monumenten.

Van den Bergh was ongehuwd.

Zie eene levensschets van hem door J.L. Cluysenaer, met portret, in de Ingenieur van 7 Juni 1890.

Ramaer