Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3

[Craenhals van Hottinga, Sebastiaen]

CRAENHALS VAN HOTTINGA (Sebastiaen) werd in 1565 dijkgraaf der Uitwaterende Sluizen van Kennemerland en Westfriesland, doch in 1574, omdat hij de spaansche zijde hield, vervangen door jhr. Floris van Jutphaas. In 1566 baljuw van Bergen zijnde en daar wonende, nam hij deel aan het Verbond der edelen. Als baljuw deed hij een wagenweg naar Alkmaar aanleggen in de door Hendrik van Brederode drooggemaakte Bergermeer, en daarin maken 9 of 10 bruggen, van welke hij de kosten wilde omslaan voor ⅓ over 500 morgen nieuwe landen en voor ⅔ over 150 morgen oude landen, waarop de eigenaars der laatste, die niet in de uitgaaf bewilligd hadden, 28 Januari 1569 besloten in verzet te komen, maar bij uitspraak der Heeren van de Rekening van 24 Maart niet schijnen geslaagd te zijn. Toen don Frederik van Toledo er over dacht het beleg van Alkmaar wegens het openen der sluizen op te breken, trachtten C. en Thomas Bartholomeusz. te vergeefs hem gerust te stellen en van zijn voornemen af te brengen. Nog tijdens Haarlem in de macht der Spanjaarden was, werd hij daar schout. Toen of al eerder schonk hij aan de Groote kerk een glasraam, voorstellende de Drievuldigheid en hem en zijne vrouw knielende. Hij bezat te Heiloo goederen in erfpacht, welke hij naliet te betalen en waarvan hij weigerde te zijnen huize. W.Z. der Begijnenstraat, constitutiebrieven aan het domkapittel over te leveren; 9 Febr. 1575 kwam hij daarmede overeen om de kwestie ter beslissing op te dragen aan den bisschoppelijken raad dr. Anthonis v. Kuyck, den schepen Pieter Hals en de oud-burgemeesters Jan van Zuren en Dirck de Vries. 16 Jan. 1577 werden hij en burgemeester Gisbert van Nesse gemachtigd om, vergezeld van den bisschop van Mierlo, met den Prins van Oranje en de Staten van Holland en Zeeland te gaan handelen over den terugkeer der stad onder 's Prinsen gezag, waartoe het verdrag 6 dagen later geteekend werd. In hetzelfde jaar droegen de Staten hem op, als landdrost het platteland te gaan zuiveren van deserteurs, vagebonden en moedwilligen, die de

[p. 266]

bewoners kwelden; 30 Juli met 12 man uit Haarlem getrokken, kwam hij tegen den avond op zijne hofstede te Bergen. Den volgenden morgen deed hij een tocht naar Schoorl, verscheidene soldaten vermanende naar hunne garnizoenen terug te keeren en den huislieden geen leed te doen; maar 's middags aan tafel zittende, werden hij en zijne mannen overvallen door een tierende en moordlustige bende van 80 soldaten. Hij trachtte het huis door de achterdeur te ontvluchten, maar werd achterhaald en met een 30-tal steken afgemaakt. Zijn lijk werd naar Haarlem vervoerd. Zijne weduwe, die met het gezin een deftig huis aan de Smeestraat bij de Markt bewoonde, moest zich vervolgens in een gering huisje behelpen. Eene dochter, Maria, stierf als klopje 26 Maart 1640, 66 jaren oud.

Zie: Beeldsnijder, Verbond en smeekschriften der edelen, 69; aldaar verkeerdelijk Christiaen C.; Bor, Nederl. Oorlogen, 6e en 10e boek (Amst. 1679), I, 455, 756; Schrevelius, Harlemias (Haarl. 1754), 358; Bijdragen bisdom Haarlem I, 19, 75; X, 304; XVII, 266; XX, 399.

Bruinvis